فکر کردن نقادانه چیزی شبیهِ خاکشویی است

✔ تفکر نقادانه ✔ مختص کاربر ویژه

گروه متمم ژانویه 13, 2018

در آغاز بحثِ تفکر نقادانه کتاب راهنمای تفکر نقادانه را به عنوان یکی از منابع مناسب برای آشنایی با فکر کردن نقاد و مهارت تفکر نقادانه معرفی کردیم.

نویسندگان این کتاب در مقدمه‌ی بحث خود درباره تفکر نقادانه یک تشبیه ساده و گویا را به کار می‌برند که مناسب دیدیم آن را در اینجا با شما هم مطرح کنیم و در میان بگذاریم.

براون و کیلی – نویسندگان کتاب – برای اینکه فکر نقاد را با فکر منفعل مقایسه کنند خاکشویی را در برابر برخورد اسفنجی با اطلاعات قرار می‌دهند.

منظور از برخورد اسفنجی با اطلاعات و داده‌ها چیست؟

جذب اسفنجی اطلاعات را می‌توان به عنوان نمادی از جذب بی‌قید و شرط اطلاعات در نظر گرفت.

هنگامی که در وضعیت جذب اسفنجی هستیم، در بهترین حالت، وقتی با یک خبر یا نوشته یا سخنرانی یا مقاله مواجه می‌شویم، جمله به جمله‌ی آن را می‌خوانیم یا می‌شنویم. سعی می‌کنیم آن جمله را کامل بفهمیم و به ذهن بسپاریم. جمله‌های بعدی را هم بشنویم یا بخوانیم و بین هر جمله با جمله‌های قبل رابطه‌ای برقرار کنیم و نهایت آن مطلب را در ذهن خود تثبیت کنیم.

اگر بخواهیم از ادبیاتِ رایج در مهارت یادگیری استفاده کنیم می‌توانیم بگوییم:

ما ممکن است مطلبی را بدانیم و حفظ کرده باشیم، اما مدل به خاطر سپردن ما اسفنجی بوده باشد.

ما حتی ممکن است مطلبی را عمیقاً فهمیده و درک کرده باشیم، اما مدل فهمیدن و درک کردن ما اسفنجی بوده باشد.

حتی این احتمال وجود دارد که با یک موضوع را در سطح کاربردی آشنا باشیم، اما همچنان کاربرد را هم اسفنجی آموخته باشیم.

حتی تجزیه و تحلیل اسفنجی هم قابل تصور است.

صرفاً وقتی به مرحله‌ی ارزیابی و قضاوت (تحلیل کارشناسی) می‌رسیم، با روش اسفنجی کار به جایی نمی‌بریم و عملاً متوقف می‌شویم.

بنابراین فکر کردن اسفنجی و یادگیری اسفنجی پدیده‌های نادری نیستند و اتفاقاً بسیاری از ما در مواجهه با اطلاعات به این شیوه برخورد می‌کنیم.

خاکشویی چیست و چرا تفکر نقادانه را به خاکشویی تشبیه می‌کنند؟

ما در بخشی از تاریخچه پول به جویندگان طلا اشاره کردیم.

محدودیت در دسترسی کامل به این درس

مطالعهٔ مجموعه درس‌های تفکر نقادانه صرفاً برای کسانی امکان‌پذیر است که از هر دو ویژگی زیر برخوردار باشند:

عضو ویژه متمم باشند.
پروژه درس تصمیم‌گیری (پیش‌نیاز تفکر نقادانه) را انجام داده و پروژهٔ آنها پذیرفته شده باشد.

البته اگر عضو ویژه متمم باشید، به درس‌های بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که فهرست آن‌ها را می‌توانید در این‌جا ببینید:

فهرست درس‌های متمم

البته بررسی‌های ما نشان داده که علاقه‌مندان تفکر نقادانه - اگر نخواهند دوره مدیریت کسب و کار متمم را به شکل کامل بخوانند - علاوه بر درس تصمیم گیری معمولاً درس‌های زیر در اولویت قرار می‌دهند:

تفکر سیستمی | تفکر استراتژیک | تجربه‌های ذهنی

مشاوره مدیریت | کوچینگ | مدیریت تعارض

ظرافت‌های کلامی | مهارت ارتباطی | مدل ذهنی

ثبت نام | اطلاعات بیشتر

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

نظرات و تجربه‌ی اعضای متمم

تقریباً همه‌ی آنچه در درس تفکر نقادانه می‌گوییم و می‌آموزیم در همین راستای خاکشویی اطلاعات است.

بد نیست این درس را با چند جمله از استیون نووِلا متخصص نورولوژی و استاد مطرح تفکر نقادانه به پایان ببریم (+):

تفکر نقادانه یعنی فکر کردن به روشِ فکر کردن خودمان و تلاش برای فهمیدنِ روشِ فهمیدنِ خودمان.

همه‌ی ما می‌توانیم مهارت تفکر نقادانه را بیاموزیم. می‌توانیم با سختی، تمرین، تکرار، تلاش و کوشش، در این زمینه ماهر شویم.

اما ذهن هیچ‌یک از ما در حالت عادی برای این کار آماده نیست. ذهن ما به شکلی گسترده و عمیق و بنیادین، آلوده به خطاهای شناختی است و جز با تلاش و تمرین نمی‌توانیم سهم این خطاها را کاهش دهیم.

تفکر نقادانه چیزی شبیه ویولون زدن است.

هر انسانی می‌تواند ویولون بنوازد. اما هیچ‌کس ویولونیست به دنیا نمی‌آید.

این مهارت با تلاش و تمرین پیوسته و گسترده حاصل می‌شود.

کسانی که فکر می‌کنند بدون آموزش و یادگیری و تربیت توانایی تحلیل نقادانه را دارند، صرفاً‌ در لایه‌ی عمیق‌تری از سطحی‌اندیشی غرق شده‌اند.