جملاتی از کتاب گفتگو با کافکا | گوستاو یانوش

روز افسون بزرگی است.

چیزی که مخل من است، نور است، کارخانه است، خانه‌ها و پنجره‌های روبروست.

ولی در وهله‌ی اول، نور.

نور توجه را منحرف می‌کند.

من کار کردن در کارگاه را دوست دارم.

بوی چوب رندیده، صدای اره،‌ ضربه‌های چکش، همه مسحورم می‌کردند.

…[شبها] خسته بودم، ولی خوشبخت هم بودم.

هیچ چیزی زیباتر از دستی پاک و ملموس و سودمند نیست.

گذشته از نجاری، قبلاً کشاورزی و باغبانی هم کرده‌ام.

خیلی باارزش‌تر و زیباتر از بیگاری در اداره بود.

آدم در اینجا به ظاهر چیز والاتر و بهتری است، ولی فقط به ظاهر.

واقعیت این است که آدم فقط تنهاتر، و در نتیجه بدبخت‌تر است. همین و بس.

کار فکری انسان را از جامعه دور می‌کند، در حالی که کار دستی او را به انسان‌ها می‌پیوندد.

هنر برای هنرمند، رنجی است که با آن خود را برای گرفتار شدن در رنجی دیگر نجات می‌دهد.

هنرمند غول نیست، بلکه پرنده‌ای است کمابیش رنگارنگ در قفس وجود خود.

در که می‌زدند، فرانتس کافکا با یک «بفرمایید» مختصر و نه‌چندان بلند پاسخ می‌داد، در حالی که همکار و هم‌اتاقی‌اش معمولاً آمرانه و با اوقات تلخی فریاد می‌زد: «بیایید تو.»

با این لحن، مردی که سال‌های متمادی پشت میز مقابل کافکا کار می‌کرد، می‌خواست ناچیز بودن ارباب رجوع را، در همان آغاز ورودشان به اتاق، به رخ‌شان بکشاند.

… بیاد دارم که فرانتس کافکا، هر بار که صدای آمرانه‌ی «بیایید تو»ی هم‌اتاقی‌اش بلند می‌شد، تکان خفیفی می‌خورد.

ماکس برود، فلیکس ولچ، همه‌ی دوست‌های من، همیشه یکی از چیزهایی را که نوشته‌ام در اختیار می‌‌گیرند و بعد، با آوردن قرارداد چاپ، که همه‌ی کارهایش را هم کرده‌اند، مرا در مقابل عمل انجام شده می‌گذارند.

چون نمی‌خواهم برایشان دردسر ایجاد کنم، عاقبت به انتشار چیزهایی می‌کشد که در اصل، فقط یادداشت‌هایی خصوصی‌اند، صورت بازی و سرگرمی را دارند.

شواهد خصوصی ضعف بشری‌ام، چاپ می‌شوند و حتی به فروش می‌رسند، چون دوستان من، و در صدر آن‌ها ماکس برود، عزم‌شان را جزم کرده‌اند که از آن‌ها ادبیات بسازند، و من هم قدرتش را ندارم این شواهد تنهایی‌ام را نابود کنم.

آزادی صوری که با وسایل خارجی به‌دست می‌آید، جز اشتباه چیزی نیست.

پریشانی است.

بیابان است که جز علف‌های تلخ ترس و یأس چیزی به بار نمی‌آورد و این کاملاً طبیعی است.

چون فقط عطیه‌ی درون است که ارزشی ابدی و راستین دارد.

جهت رشد انسان، نه از پایین به بالا، که از درون به بیرون است و این در زندگی، شرط اساسی هر نوع آزادی است.

آزادی، محیطی اجتماعی نیست که تصنعاً بتوان به وجودش آورد، بلکه وضعی است که در برابر خود و جهان به خود می‌گیریم و باید هر آن، در به‌دست آوردنش بکوشیم.

انسان، فقط چیزی را که مالک آن است، می‌تواند دور بریزد.