درخت بائوباب | چند عکس و کمی توضیح

بائوباب از جمله درختان قدیمی کرهٔ زمین است و بیش از ۲۰۰ میلیون سال بر روی این سیاره زندگی کرده است. به عبارت دیگر، درختان بائوباب پیش از حضور انسان بر روی زمین و حتی پیش از جدا شدن قاره‌ها از یکدیگر، روی این خاک حضور داشته‌اند.

تعداد قابل‌توجهی از درختان بائوباب که امروز می‌بینیم، بیش از ۱۰۰۰ سال عمر کرده‌اند و عمر ۲۰۰۰ و حتی ۳۰۰۰ ساله برای آن‌ها چندان غیرعادی نیست.

ظاهرِ عجیب این درخت که آن را از بسیاری از درختان دیگر متمایز می‌کند، همواره مورد توجه مردم بوده و باعث شده افسانه‌های بسیاری دربارهٔ آن شکل بگیرد.عده‌ای بر این باور بوده‌اند که این درختان روح دارند. عدهٔ دیگری می‌گفته‌اند که درخت‌های بائوباب شب‌ها راه می‌روند و روزها، پیش چشم مردم، در جای خود می‌ایستند.

تعداد زیادی از این افسانه‌ها بر این پایه بنا شده‌اند که بائوباب شبیه درختی است که وارونه سر در زمین کرده و ریشه‌های آن رو به آسمان گسترده شده است. در میان اعراب آفریقایی این افسانه رواج داشته که شیطان این درخت را از ریشه کنده و آن را وارونه در زمین فرو کرده است. مردم بورکینافاسو با اندکی تفاوت، می‌گویند وقتی خداوند این درخت را خلق کرد، بائوباب مدام راه می‌رفت و سر جای خود نمی‌ایستاد. به همین علت، خداوند خشمگین شد و آن را از ریشه درآورد و وارونه در زمین فرو کرد.

همهٔ این افسانه‌های متنوع، هر چقدر هم ساده‌اندیشانه یا خنده‌دار، نشان می‌دهند که درخت بائوباب همواره مورد توجه مردم بوده و در چشم آن‌ها با بسیاری از گونه‌های دیگر فرق داشته است.

درخت بائوباب در کجا می‌روید؟

درخت بائوباب با نام علمی آدانسونیا (Adansonia) نُه گونهٔ متفاوت دارد. شش مورد از این نهُ گونه صرفاً در جزیره ماداگاسکار یافت می‌شوند. دو گونهٔ دیگر در آفریقا می‌رویند و یک گونه هم اختصاصاً در استرالیا وجود دارد.

از نظر پوشش گیاهی باید گفت که زیست‌بوم اصلی درخت بائوباب، ناحیه‌های ساوان یا Savanna است. ناحیه‌های ساوان (یا ساوانا) بخش‌هایی از کرهٔ زمین هستند که دشت‌های وسیع با گیاهان کوتاه‌قد آن را پوشانده‌اند. درختان هم معمولاً در کنار هم نمی‌رویند و به شکل پراکنده، این‌جا و آن‌جا سبز می‌شوند.

در تصویر زیر می‌توانید درخت بائوبابی را که در تانزانیا روییده ببینید (+). با دیدن این فضا، درک بهتری از بافت گیاهی ساوان خواهید داشت:

در این نوع نواحی، طبیعتاً فصل‌ها گرم و خشک و طولانی وجود دارد و دوره‌های بارش کوتاه است. ضمن این‌که درختان مانع تابش نور به سطح زمین نمی‌شوند و گیاهان کوتاه‌قد و علف‌ها فرصت رشد بیشتری دارند.

بسیاری از تصاویری که از حیوانات گیاه‌خوار‌ (از جمله فیل و زرافه و غزال) و شکارچیان آن‌ها (مانند شیر و ببر و پلنگ) می‌بینید، در چنین دشت‌هایی ثبت و ضبط شده‌اند.

امروز می‌دانیم که شکل عجیب درختان بائوباب، متناسب با همین پوشش گیاهی است. بائوباب باید بتواند چند هزار لیتر آب را برای ماه‌ها در بدن خود نگه دارد و در فصل خشک از‌ آن استفاده کند. یا ریشه‌های قدرتمند خود را در عمق زمین فرو ببرد تا بتواند به اندکی آب دسترسی پیدا کند.

اگر چه همین توانایی به تهدیدی هم برای این درختان تبدیل شده است. فیل‌ها از جمله حیواناتی هستند که با شکستن بائوباب و آسیب زدن به آن، آبی را بائوباب برای خود ذخیره کرده می‌نوشند (+):

در ادامه، چند عکس از درخت بائوباب را انتخاب کرده‌ایم که با هم می‌بینیم.

تصویر پایین مربوط به یک درخت بائوباب با قطر تنهٔ ۱۳ متر است که در ناحیهٔ تولاریا در ماداگاسکار روییده است.

دو عکس دیگر هم به ماداگاسکار مربوط است (ناحیهٔ مورون‌داوا) و عکاسی به نام کونراد وُثه (Konrad Wothe) آن‌ها را ثبت کرده است:

درختان بائوبابی که در بوتسوانا روییده‌اند، بسیار معروف‌اند. بیشتر به این علت که بافت زمین در اطراف آن‌ها سخت است و رویش آن‌ها در چنین بافتی را می‌توان نماد سرسختی دانست (+):

منبع: به جز عکس‌ها که منبع آن‌ها داخل متن آمده است، توضیحاتی که در ابتدای درس ارائه شد از کتاب بائوباب نوشتهٔ جرالد ویکنز استخراج شده است (+).