شرکت پالانتیر (Palantir) | داده کاوی در مقیاس بزرگ برای پرسش‌های خاص

از این که سهام‌دار شرکتی باشید که نمی‌دانید دقیقاً چه می‌کند چه حسی دارید؟ نظرتان در مورد چنین جمله‌ای چیست: «حق دارید سهامدار باشید، اما کنترل خاصی روی شرکت نخواهید داشت و تصمیم‌گیری‌های اصلی شرکت فقط در اختیار سه نفر است و هیچ‌وقت هم به شما نمی‌گویند که این تصمیم‌ها چه بوده است.» چنین وضعیتی، حتی اگر در ایران برای ما آشنا و قابل‌درک باشد، در دنیا چندان عادی نیست.

با این حال، شرکتی وجود دارد که طی چند سال اخیر دقیقاً با همین شرایط و در همین وضعیت، فعالیت کرده است؛ شرکتی به نام پالانتیر (Palantir). این اسم عجیب، از سنگی جادویی در رمان ارباب حلقه‌ها اقتباس شده است. پالانتیری در آن رمان، نوعی جام جهان‌نماست.

حتی اگر پالانتیر را نشناسید، احتمالاً یکی از بنیان‌گذاران آن را می‌شناسید: پیتر تیل (Peter Thiel). او که یکی از بنیان‌گذاران پی‌پل (PayPal) و از نخستین سرمایه‌گذاران فیس‌بوک است، یکی از قدرتمندترین مدیران و سرمایه‌گذاران سیلیکون‌ولی است. بسیاری از کسانی که امروز غول‌های سیلیکون‌ولی محسوب می‌شوند، زمانی دوست و همکار پیتر تیل بوده‌اند (از ایلان ماسک بنیان‌گذار تسلا تا رید هافمن بنیان‌گذار اصلی لینکدین و استیو چن ‌هم‌بنیان‌گذار یوتیوب). به همین علت، رایج است که برای توصیف او و دوستانش از اصطلاح مافیای پی‌پل استفاده می‌شود. البته این اصطلاح در نوشته‌های آمریکایی بیش از این‌که دارای بار منفی باشد، به قدرت او و شبکه‌ٔ دوستانش اشاره می‌کند.

پیتر تیل هم‌چنین هم‌بنیان‌گذار شرکت سرمایه‌گذاری Funders Fund هم هست.

اگر به سایت این شرکت سر بزنید، صفحهٔ معرفی پورتفولیوی شرکت شما را شگفت‌زده خواهد کرد. کسب‌و‌کارهای زیر، بخشی از سبد سرمایه‌گذاری فاندرزفاند هستند (+):

بیش از پانزده سال، اطلاعات بسیار محدودی دربارهٔ پالانتیر در دسترس بود. آن‌هم غالباً در قالب اشاره‌های ضمنی پیتر تیل به این شرکت. به عنوان نمونه، کسانی که کتاب صفر به یک پیتر تیل را خوانده‌اند، شش یا هفت بار به بهانه‌های مختلف با نام پالانتیر مواجه شده‌اند.

او در کتاب خود، پالانتیر را شرکت بسیار موفقی معرفی می‌کند که آیندهٔ سودآوری دارد. بد نیست بعضی از توضیحاتی را که پیتر تیل دربارهٔ‌ پالانتیر در سال ۲۰۱۴ در کتاب صفر به یک آورده – خلاصه‌شده و نقل به مضمون – با هم بخوانیم (معرفی کتاب صفر به یک):

اما پالانتیر در پیتر تیل خلاصه نمی‌شود. این شرکت هم‌بنیان‌گذار دیگری هم دارد که مردم عادی کمتر او را می‌شناسند: الکس کارپ (Alex Karp). یک درس‌خواندهٔ استنفورد که شاگرد هابرماس هم بوده و در زمینهٔ فلسفه، حقوق و علوم اجتماعی تخصص دارد (+).

الکس کارپ که زمان تحصیل حقوق هم‌دورهٔ دانشگاه پیتر تیل بوده، این دوستی را برای حدود سه دهه حفظ کرده و از بدو تأسیس پالانتیر، یعنی سال ۲۰۰۳، مدیر ارشد اجرایی این شرکت بوده است.

ما چهرهٔ الکس کارپ را – بر خلاف بسیاری از فعالان استارتاپی سیلیکون ولی – کمتر می‌شناسیم. اگر سبک مدیران استارتاپی را می‌پسندید، می‌توانید عکس بالا را از او به خاطر بسپارید.

اگر هم احساس می‌کنید چنین عکسی برای مدیر شرکتی که پیتر تیل آن را تعقیب‌کنندهٔ تروریست‌ها، جویندهٔ معاملات فاسد و معدوم‌کنندهٔ بن‌لادن معرفی می‌کند مناسب نیست، می‌توانید عکس زیر را که لس‌آنجلس‌تایمز انتخاب کرده به عنوان تصویر مدیرعامل پالانتیر در ذهن خود ثبت کنید (+):

پالانتیر قبل از ۲۰۲۰

پالانتیر تا قبل از سپتامبر سال ۲۰۲۰ (مهر ۱۳۹۹) به شکل کاملاً خصوصی اداره می‌شد. پیتر تیل و مدیرعامل پالانتیر در مصاحبه‌های مختلف اعلام کرده بودند که میل ندارند سهم این شرکت به شکل عام عرضه شود. علت را هم به شکل شفاف توضیح می‌دادند (+): «وقتی سهام شرکتی به شکل عمومی عرضه می‌شود، فعالیت آن شرکت باید شفاف باشد و شفاف بودن برای پالانتیر مناسب نیست.»

شفاف بودن برای پالانتیر دو دردسر داشت:

• باید پروژه‌های امنیتی با جزئیات زیادی افشا می‌شد.
• شفاف‌سازی باعث می‌شد رقبا با فعالیت‌های شرکت آشنا شوند و این آشنایی می‌توانست به تدریج مزیت رقابتی پالانتیر را از بین ببرد (مزیت رقابتی چیست؟)

با توجه به این ملاحظات، در طول آن سال‌ها اطلاعات چندانی دربارهٔ شیوهٔ فعالیت پالانتیر و مشتریان آن مشخص نبود. بسیاری از مذاکره‌ها را شخص مدیرعامل انجام می‌داد و قراردادها را هم خودش منعقد می‌کرد. فقط همه می‌دانستند که مجموعه‌هایی مثل FBI و CIA و وزارت دفاع آمریکا از جمله مشتریان پالانتیر هستند. حوالی سال ۲۰۱۳ برآورد می‌شد که این شرکت – که در آن موقع ده ساله بود – چیزی بین ۵ تا ۸ میلیارد دلار ارزش داشته باشد (+).

این نوع اطلاعات و تخمین‌ها هم از آن‌جا به دست می‌آمد که همه می‌دانستند این‌کیو‌تِل (IQT) جزو نخستین سرمایه‌گذاران پالانتیر است و طبیعتاً‌ وقتی این‌کیوتل روی شرکتی سرمایه‌گذاری می‌کند، آن شرکت محصولاتی دارد که می‌توانند کاربرد امنیتی داشته باشند. (این‌کیو‌تل یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر متعلق به CIA است و از آن‌جا که CIA با بودجهٔ مردم کار می‌کند، سرمایه‌گذاری‌های آن معمولاً به شکل عمومی اعلام می‌شود و می‌توانید فهرست آن‌ها را ببینید). همین اطلاع‌رسانی‌ها باعث شد حضور کسانی مثل کاندولیزا رایس (وزیر خارجهٔ اسبق آمریکا) و جورج تنت (رئیس اسبق CIA) در فهرست مشاوران پالانتیر عجیب نباشد (+).

خود پیتر تیل هم مشکلی با بیان رابطهٔ پالانتیر با سازمان‌های اطلاعاتی نداشته و ندارد و بارها این موضوع را به زبان‌های مختلف شرح داده است. از جمله این که:

داستان شرکت‌هایی مانند پالانتیر به ما کمک می‌‌کنند تصویری واقع‌بینانه‌تر از بیگ دیتا، کاربردهای داده کاوی و بازار کار علم داده داشته باشیم. هم‌چنین درک کنیم که پردازش هوشمندانهٔ داده‌ها در مقیاس بزرگ، چقدر می‌تواند در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مفید باشد. البته این نکته چندان هم بدیع و ناآشنا نیست. در سال‌های اخیر در سراسر جهان، بسیاری از مدیران و سیاست‌گذاران از اهمیت داده‌ها آگاه شده‌ و به نقش استراتژیک داده‌ها پی برده‌اند. اما این آگاهی بیشتر به عطش گردآوری اطلاعات و تلاش برای دسترسی افراطی به داده‌های بعضاً خصوصی منجر شده است. این در حالی است که معمولاً آشنایی با شیوهٔ تحلیل داده‌ها و استفادهٔ کارآمد از آن‌ها بسیار سطحی است.

از آن‌جا که هر شکلی از گردآوری داده هزینه‌آور است (چه هزینهٔ فنی و چه هزینهٔ روانی و اجتماعی)، گردآوری‌های بی‌اثر یا کم‌اثر صرفاً باعث می‌شود مدیران، سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران صرفاً به هزینه‌آفرینی بیشتر برای جامعه، مردم و کسب‌و‌کارها بپردازند، بی‌آن‌که دستاوردی واقعی از جنس رضایت، رفاه و امنیت خلق شود.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری علم داده به شما پیشنهاد می‌کند: