کار اخلاقی چیست؟ | مروری بر داستان دزدی از داروساز (لارنس کلبرگ)

اخلاق در تصمیم گیری یک از بحث‌های بسیار پیچیده است که همیشه مورد توجه دانشمندان و نویسندگان قرار گرفته است.

پاسخ به این سوال که کار اخلاقی چیست ساده نیست و اختلاف‌نظرها در این حوزه هم بی‌پایان به نظر می‌رسند. اما چه باید کرد که دنیای واقعی، منتظر نمی‌ماند تا ما به یک فیلسوف اخلاق تبدیل شویم و از پس چالش‌هایش برآییم.

دنیای واقعی، بر خلاف مدرسه و دانشگاه، حتی مسئله‌ها را در حد توان‌مان ساده نمی‌کند تا درد و دشواری تصمیم گیری کمرنگ‌تر شود.

در این‌جا می‌خواهیم در قالب تجربه ذهنی به یکی از مسائل کلاسیک در حوزه‌ی اخلاق بپردازیم. مسئله‌ای که لارنس کلبرگ (Lawrence Kohlberg) آن را در سال ۱۹۶۹ مطرح کرد و اگر چه پاسخ قطعی و مشخص برایش وجود ندارد، اما می‌تواند فرصتی ارزشمند برای اندیشیدن به برخی از پایه‌های اخلاق در تصمیم‌گیری باشد.

کار اخلاقی چیست؟ با این داروساز چه باید کرد؟

در یکی از شهرهای اروپایی، زنی که به نوعی خاصی و کمتر شناخته‌شده از سرطان مبتلا است، در شرایط نزدیک به مرگ قرار دارد.

صرفاً یک دارو وجود دارد که پزشکان معتقدند ممکن است جان او را نجات دهد. این دارو بر پایه‌ی رادیوم تولید شده و همین اواخر توسط داروسازی که اتفاقاً در همان شهر زندگی می‌کند، کشف و عرضه شده است.

تولید این دارو خیلی گران است و حدود ۲۰۰ دلار هزینه می‌برد. اما داروساز آن را بسیار گران‌تر می‌فروشد و قیمت ۲۰۰۰ دلار را برایش اعلام کرده است.

آقای هاینز، همسر این زن بیمار، به در و دیوار زد و از هر کسی می‌توانست پول قرض گرفت. اما در نهایت نتوانست بیشتر از ۱۰۰۰ دلار جمع کند؛ یعنی نصف چیزی که داروساز طلب می‌کند.

او به داروساز گفت که همسرم دارد می‌میرد و تقاضا و التماس کرد که دارو را به قیمت کمتری بخرد. یا لااقل داروساز به او اجازه دهد که ۱۰۰۰ دلار دیگر را بعداً و با تأخیر بپردازد.

اما داروساز پاسخ داد: «چنین کاری ممکن نیست. دارو را من کشف کرده‌ام و می‌خواهم از فروشش پول در بیاورم.»

هاینز بعد از التماس‌های فراوان ناامید شد و کم‌کم به این فکر افتاد که یک شب به دفتر کار داروساز دستبرد بزند و دارو را بدزدد.

چند سوال در مورد دزدی از داروساز

به سوالات زیر فکر کنید و ببینید پاسخ شما به هر کدام از آن‌ها چیست: بله یا خیر.

هم‌چنین ببینید چه استدلالی در دفاع از پاسخ خود دارید و با چه منطقی آن را انتخاب کرده‌اید.

قرار نیست به همه‌ی این پرسش‌ها پاسخ دهید. شاید پاسخ دادن به بعضی از آن‌ها برایتان ساده‌تر باشد. اما فرصت خوبی است به بهانه‌ی این تجربه ذهنی کمی فکر کنیم و ببینیم چارچوب تصمیم گیری اخلاقی را برای خودمان چگونه تعریف می‌کنیم.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تصمیم گیری پیشرفته به شما پیشنهاد می‌کند: