هوش مصنوعی | گذشته، حال و آینده هوش مصنوعی

کتاب استراتژی همجوشی (هوش مصنوعی و استراتژی کسب و کار)

با وارد شدن بحث هوش مصنوعی به گفتگوهای عمومی و رواج یافتن گستردهٔ برخی از کاربردهای آن (مانند مدلهای زبانی و هوش مصنوعی مولد) این دغدغه در ذهن بسیاری از مدیران شکل گرفته که چگونه می‌توانند از هوش مصنوعی در کسب و کار خود استفاده کنند؟ و یا به زبان دقیق‌تر:‌ استراتژی کسب و کار خود را چگونه با تحولاتی که در حوزه هوش مصنوعی به وجود آمده تطبیق دهند؟

ویجی گوینداراجان و ونکات ونکاترامان در کتاب «استراتژی همجوشی» یا «Fusion Strategy» کوشیده‌اند به این سوال پاسخ دهند. نویسندگان بر اساس مصاحبه‌هایی که با مدیران موفق انجام داده‌اند به نتیجه رسیده‌اند که اگر سازمان‌ها و کسب و کارها در پی رهبری تحول آفرین با استفاده از هوش مصنوعی در صنعت خود هستند، باید به سراغ استراتژی همجوشی (به معنای درهم‌آمیختن کامل دنیای فیزیکی و دیجیتال) بروند.

کلمه کلیدی ویجی و ونکاترامان دیتاگراف است و معتقدند که اوج ارزش آفرینی هوش مصنوعی زمانی است که داده‌ها به شکل real-time (در لحظه) ثبت و بررسی و تحلیل شوند و تا زمانی که داده و تحلیل داده ها را جدی نگرفته باشیم، به لایه‌های بعدی - که استفاده از هوش مصنوعی به منظور استفادهٔ بهینه از داده‌ها است - نمی‌رسیم.

در این کتاب مثال‌هایی از کاربرد هوش مصنوعی در بخش‌ها و سطح‌های مختلف مدیریتی، از طراحی و توسعه محصول گرفته تا مدیریت عملیات و زنجیره تامین ارائه شده است.

این کتاب را انتشارات دانشگاه هاروارد در سال ۲۰۲۴ منتشر کرده است.

معرفی و خلاصه کتاب استراتژی همجوشی

معرفی و نقد کتاب همه دروغ می گویند

همه دروغ می گویند کتابی ساده و روان دربارهٔ کلان داده یا همان بیگ دیتا است. شاید این کتاب چندان قوی نباشد، اما نثر روان آن باعث می‌شود گزینهٔ مناسبی برای ورود به دنیای علم داده و بیگ دیتا باشد. به جای توضیح زیاد، چند جمله از ابتدای فصل چهارم کتاب را نقل می‌کنیم تا اگر آن را پسندیدید، معرفی کامل‌تر و نقد کتاب را در متمم بخوانید:

همه دروغ می‌گویند. مردم در مورد تعداد نوشیدنی‌هایی که در راه خانه خورده‌اند راست نمی‌گویند. درباره‌ی این‌که چند وقت یک‌بار باشگاه می‌روند، قیمت کفش‌های جدیدی که خریده‌اند چقدر بوده، یا این‌که فلان کتاب را خوانده‌اند یا نه دروغ می‌گویند. آدم‌ها می‌گویند «در تماس خواهیم بود» در صورتی که دیگر خبری ازشان نمی‌شوند. می‌گویند از دست تو ناراحت نیستند ولی هستند. می‌گویند دوستت دارند در حالی که ندارند. با این‌که در لجن دست و پا می‌زنند می‌گویند خوشحالند. می‌گویند زن‌ها را دوست دارند حال آن‌که در حقیقت از مردها خوش‌شان می‌آید.

مردم به دوست‌ها دروغ می‌گویند؛ به رئیس‌ها دروغ می‌گویند؛ به بچه‌ها دروغ می‌گویند؛ به پدر و مادرها دروغ می‌گویند؛ به دکترها دروغ می‌گویند؛ به همسرها دروغ می‌گویند؛ حتی به خودشان هم دروغ می‌گویند. و بی‌برو برگرد به پیمایش‌ها [مطالعات، پرسشنامه‌ها و نظرسنجی‌ها] هم دروغ می‌گویند.

معرفی و نقد کتاب همه دروغ می گویند

کتاب اهمیت آموزش پذیری (معیاری برای ارزیابی هوش مصنوعی)

یکی از پیچیدگی‌های هوش مصنوعی این است که هنوز تکلیف هوش طبیعی چندان مشخص نیست! وقتی از پای مصنوعی حرف می‌زنیم،‌ می‌دانیم پای طبیعی چیست. وقتی از تنفس مصنوعی حرف می‌زنیم، تنفس طبیعی را می‌شناسیم. وقتی از گل مصنوعی صحبت می‌کنیم، گل طبیعی را می‌شناسیم. اما در مورد هوش مصنوعی چنین نیست.

لزلی ولینت (Leslie Valiant) یکی از کسانی است که سال‌هاست در پی پیشنهاد مفهومی جایگزین به جای هوش است. او در میان کسانی که می‌خواهند و می‌توانند پاسخ این سوال را جستجو کنند، یکی از بهترین گزینه‌ها است. ولینت در سال ۲۰۱۰ جایزهٔ تورینگ را دریافت کرده که آن را معادل نوبل در علوم کامپیوتر فرض می‌‌کنند.

او معتقد است که مفهومی که باید به جای «هوش» جدی گرفته شود «آموزش‌پذیری» است. او در کتاب خود آموزش‌پذیری را شرح داده و توضیح داده که رابطهٔ هوش مصنوعی با این مفهوم چیست. هم کسانی که به هوش مصنوعی علاقه‌مندند اما در این زمینه تخصص ندارند و هم کسانی که به شکل تخصصی در این حوزه کار کرده‌اند، لابه‌لای حرف‌های ولینت، نکات و ایده‌های نو و آموزنده‌ای خواهند یافت.

معرفی کتاب اهمیت آموزش پذیری

کتاب علوم مصنوعی

کتاب علوم مصنوعی یک کتاب در مورد تصمیم گیری (به معنای سنتی و محدود کلمه) نیست. ‌همچنین محتوای آن به تصمیم گیری و حل مسئله محدود نشده است.

اما از آن‌جا که این کتاب را یکی از آثار جریان‌ساز در زمینهٔ تفکر طراحی می‌دانند و تفکر طراحی هم یکی از رویکردهای حل مسئله محسوب می‌شود، کتاب علوم مصنوعی را در فهرست کتاب های مهارت حل مسئله و تصمیم گیری قرار داده‌ایم.

هربرت سایمون نویسندهٔ کتاب، برنده جایزه نوبل در رشتهٔ اقتصاد است. اما سهم او در توسعه دانش فراتر از اقتصاد بوده و یکی از صاحب‌نظران روانشناسی شناختی و نیز از پایه‌گذاران هوش مصنوعی محسوب می‌شود.

او در کتاب علوم مصنوعی به همهٔ مصنوعات بشر (از ابزارهای مکانیکی تا ابزارهای اجتماعی پیچیده مثل اقتصاد و سنت‌های فرهنگ) پرداخته و معتقد است که آن‌چه به عنوان ساخته‌های بشری در دسترس ماست، حاصل فرایند دائمی حل مسئله است که بشر همواره مشغول آن بوده است.

معرفی و مرور کتاب علوم مصنوعی

کتاب انسان چارچوب ساز

نویسندگان کتاب انسان چارچوب‌ساز معتقدند مهم‌ترین نقطهٔ قوت ذهن انسان‌ها چارچوب‌سازی و مدل‌سازی است. به این معنا که مغز می‌تواند بسته به نیاز و اهداف خود، تصویری ساده‌شده از جهان بسازد و بر پایهٔ آن تصمیم بگیرد.

ما معمولاً ساده‌سازی را نقطهٔ ضعف در نظر می‌گیریم. یعنی فکر می‌کنیم حالت ایده‌آل این بود که مغز می‌توانست مجموعهٔ گسترده‌تری از عوامل و پارامترها را در تحلیل‌ها و تصمیم‌های خود لحاظ کند. اما نویسندگان در این کتاب توضیح می‌دهند که «توانایی حذف زوائد» یعنی «قدرت قضاوت دربارهٔ اهمیت نسبی موضوعات مختلف» و این توانمندی - اگر به درستی پرورش پیدا کند - می‌تواند مهم‌ترین نقطهٔ قوت انسان در مقایسه با هوش مصنوعی باشد.

معرفی کتاب انسان چارچوب ساز

کتاب هوش یار (استفاده از چت جی پی تی به عنوان دستیار)

ایتان مولیک استاد مدیریت کسب و کار و کارآفرینی در مدرسه وارتون دانشگاه پنسیلوانیا است. او علاقهٔ ویژه‌ای به حوزهٔ‌ نوآوری و فراگیر شدن نوآوری دارد و در این زمینه کتابها و مقالات متعددی هم تألیف کرده است.

مولیک از زمانی که چت جی پی تی به بازار معرفی شد، به این محصول نیز علاقه نشان داد. او در همان سال ۲۰۲۲ مقاله‌ای هم در این باره برای وبلاگ HBR نوشت که بعداً در کنار مقالات دیگران در کتاب HBR Must Reads on AI هم منتشر شد و در گام بعد در اوایل سال ۲۰۲۴ کتاب هوشیار (Co-intelligence) را به بازار عرضه کرد.

ناآشنا بودن ایتان مولیک با جنبه‌های عمیق‌ و تخصصی هوش مصنوعی و مدل‌های بزرگ زبانی و در عین حال آشنایی او با اصول علمی برای مواجهه با ابزارهای جدید و نیز تسلط او بر مدل‌های تحلیل تکنولوژی باعث شده کتاب او به متنی ساده، روان و نسبتاً قابل‌اتکا برای کسانی تبدیل شود که می‌خواهند اولین قدم را به سمت این ابزارها بردارند.

کتاب هوش یار - درباره چت جی پی تی و [کمی] هوش مصنوعی

کتاب چت جی پی تی و آینده هوش مصنوعی

ترنس سینوسکی از چهره‌های برجسته در حوزهٔ علوم اعصاب محاسباتی (Computational Neuroscience) است که چند دهه از عمر خود را برای شناخت بهتر پیچیدگی‌های مغز انسان و ارزیابی و پیش‌بینی ظرفیت سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی صرف کرده است. او نخستین حضور جدی در بیرون از فضای دانشگاه را با انتشار کتاب «انقلاب یادگیری عمیق / Deep Learning Revolution» تجربه کرد. کتابی که زبان ساده‌ای دارد و توانست مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرده و راضی کند.

سینوسکی در سال ۲۰۲۴ با همکاری انتشارات دانشگاه MIT کتاب تازه‌ای با عنوان «چت جی پی تی و آینده هوش مصنوعی / ChatGPT and the Future of AI» منتشر کرد و این بار هم کوشید موضوعی پیچیده را به زبان ساده برای مخاطب عام شرح دهد.

شاید اگر بخواهیم نام‌های برتر در زمینهٔ هوش مصنوعی را فهرست کنیم، سینوسکی در صدر فهرست قرار نگیرد. اما آشنایی او با نوروساینس باعث می‌شود روایتی که از هوش مصنوعی و مدل‌های بزرگ زبانی ارائه می‌کند، متمایز و ارزشمند باشد.

معرفی و نقد کتاب چت جی پی تی و آینده هوش مصنوعی