Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu

فایل صوتی | مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی

تفکر سیستمی

منظور از تفکر سیستمی چیست؟ چرا باید با تفکر سیستمی آشنا باشیم؟

سیستم یعنی «مجموعه‌ای از اجزاء مرتبط با هم» که با تعامل خود، ماهیتی فراتر از تک‌تک آن اجزاء می‌سازند. آب‌و‌هوا، بدن انسان، سازمان‌ها، اقتصاد کشورها، فرهنگ، کسب‌و‌کارها، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، همگی نمونه‌هایی از سیستم‌ها هستند.

بسیاری از فرصت‌هایی که امروز در اطراف ما وجود دارد، و نیز بسیاری از چالش‌ها و تهدیدهایی که محیط کسب‌و‌کار و زندگی ما را هدف گرفته‌اند، در سیستم‌ها ریشه دارند. پس حالا که سیستم‌ها تا این حد تمام زندگی ما را احاطه کرده‌اند، ناگزیریم برای درک بهتر ویژگی‌ها و رفتارهای سیستم‌ها تلاش کنیم.

تفکر سیستمی، ابزار  و مدلی است که با این هدف شکل گرفته و توسعه یافته است.

محتوای دورهٔ آموزشی مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی

دوره‌ی آموزشی مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی مجموعه‌ای از فایل‌های صوتی (حدود شش ساعت و پانزده دقیقه) با صدای محمدرضا شعبانعلی است که در آن مفاهیم اولیهٔ تفکر سیستمی آموزش داده شده است.

چنان که در فهرست مطالب می‌بینید، بخشی از محتوای این فایل صوتی، با آن‌چه در مجموعه درس‌های تفکر سیستمی متمم آمده مشترک است. در عین حال، بخش‌هایی هم به آن افزوده شده و مثال‌ها و توضیحات متنوعی برای تفهیم بهتر موضوعات به کار گرفته شده‌اند.

دانش تفکر سیستمی، بسیار گسترده است و نمی‌توان آن را در قالب چند ده یا چندصد ساعت گنجاند. با این حال، این دورهٔ صوتی آموزشی – می‌تواند پلهٔ نخست برای ورود به دنیای بی‌پایان سیستم‌ها باشد.

ردیفموضوع زمان تقریبی
۱بخش اول - مقدمه‌ای بر بحث تفکر سیستمیسی و دو دقیقه
۲بخش دوم - معرفی منابع و مراجع مورد استفاده در این بحثسی دقیقه دقیقه
۳بخش سوم - نشانه‌های ضعف در تفکر سیستمیبیست و دو دقیقه
۴بخش چهارم - خطرات آشنایی با تفکر سیستمیبیست و شش دقیقه
۵بخش پنجم - تاریخچه شکل‌گیری تفکر سیستمیپنجاه و سه دقیقه
۶بخش ششم - تعریف سیستم – قسمت اول (مفهوم مدل و اهمیت اجزاء)هجده دقیقه
۷بخش هفتم - تعریف سیستم – قسمت دوم (مفهوم مرز)سی و پنج دقیقه
۸بخش هشتم - تعریف سیستم – قسمت سوم (مفهوم تعامل و تأثیر‌گذاری)چهارده دقیقه
۹بخش نهم - رویکردهای مختلف به تفکر سیستمی (نرم و سخت)چهل و سه دقیقه
۱۰بخش دهم - کلان‌نگری و تکثرگرایی – دو ستون تفکر سیستمیبیست و سه دقیقه
۱۱بخش یازدهم - افق زمانی و مکانیسیزده دقیقه
۱۲بخش دوازدهم - مقاومت در برابر سیاست‌گذاریپانزده دقیقه
۱۳بخش سیزدهم - تبعات ناخواسته در سیستم‌هاچهارده دقیقه
۱۴بخش چهاردهم - ابهام علّیشانزده دقیقه
۱۵بخش پانزدهم - هدف سیستمده دقیقه
۱۶بخش شانزدهم - نکات پایانییازده دقیقه

مجموعاً ۳۷۵ دقیقه

خرید مجموعهٔ آموزشی مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی

هزینه دوره آموزشی مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی ۵۸۵ هزارتومان است که با کلیک بر روی دکمه‌ی زیر می‌توانید آن را پرداخت کرده و فایل‌های صوتی را دریافت کنید.

فایل‌ها در قالب mp3 هستند و روی تمام سیستم‌های پخش صوتی قابل‌استفاده‌اند. پس از خرید محصول، همهٔ گزینه‌های زیر برای دریافت فایل‌ها هم‌زمان در اختیار شما قرار می‌گیرند:

◼️  نمایش لینک دانلود

بلافاصله پس از پرداخت، لینک دانلود فایل‌ها برایتان نمایش داده می‌شود. می‌توانید آن‌ها را روی گوشی یا لپ‌تاپ خود ذخیره کنید.

◼️  دریافت لینک دانلود از طریق ایمیل اعلام‌شده

لینک دانلود فایل‌ها به ایمیل شما هم ارسال می‌شود. بسته به ترافیک سرور ممکن است ایمیل را چند دقیقه دیرتر دریافت کنید. ضمناً به علت تعداد زیاد لینک‌ها در ایمیل احتمال دارد که ایمیل متمم اسپم شود. بنابراین حتماً شاخهٔ Junk یا Spam ایمیل خود را چک کنید.

  امکان دانلود فایل‌ها و گوش دادن به آن‌ها در صفحهٔ دانلود

شما در متمم عضو نیستید (یا اگر هستید، الان لاگین نکرده‌اید). اعضای متمم که در حالت لاگین‌کرده خرید می‌کنند، پس از خرید در صفحهٔ پروفایل خود همواره به لینک دانلود دسترسی دارند و می‌توانند فایل‌ها را دانلود کرده یا آنلاین گوش دهند. برای استفاده از این سرویس لازم نیست کاربر ویژه باشید و همین که عضو رایگان متمم (کاربر آزاد)‌ باشید کافی است: ثبت نام کاربر آزاد

اگر لینک فایل‌ها را دریافت نکردید به آدرس trust at motamem.org ایمیل بزنید تا همکاران ما به سرعت این مسئله را پیگیری کنند.

سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم

متمم چیست و چه می‌کند؟

متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.

برای آشنا شدن بیشتر با متمم به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کنید و گوش دهید.

فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟

هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه»  دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص می‌‌‌کند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.

هم‌چنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.

هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟

شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.

اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید.

توجه داشته باشید که خرید شش‌ماهه و یک‌ساله به‌ترتیب معادل ۲۰٪ و ۳۸٪ تخفیف (نسبت به خرید یک‌ماهه) محسوب می‌شوند.

برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.

آیا در متمم فایل های صوتی رایگان برای دانلود وجود دارد؟

مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.

هم‌چنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آن‌ها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.

با متمم همراه شوید

آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟

سرفصل‌ها  ثبت‌نام  تجربهٔ متممی‌ها

۱۴۶ نظر برای فایل صوتی | مقدمه‌ای بر تفکر سیستمی

  1. شایان عالمیان گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۱ درس)

    سلام و عرض تبریک سال نو به حضور محمد رضان جان و تمام متممی‌های عزیز

    محمد رضان جان، طبق روال سالیان گذشته لطف کردی و عیدی بسیار ارزشمندی را به ما دادی که از این بابت صمیمانه از حضورتان سپاسگزارم. هر سال مشتاقانه منتظر هستم تا ببینم برای سال جدید چه مجموعه ای را ارائه می کنی و امسال نیز از شما مهندس عزیز و دوست داشتنی بابت این وقتی که برای ما گذاشتی ممنونم .

    به امید آنکه امسال سالی سرشار از سلامتی، موفقیت، پیروزی و شادی برای تمام هموطنان عزیزمان باشد.

    سپاس بیکران 

  2. از جناب شعبانعلی خواهش میکنم در رابطه با آموزش کودکان به روش تفکر سیستمی نیز مثال هایی بزنند 

  3. با سلام و ضمن تبریک سال نو
    در ابتدا واجب هستش که از اقای شعبانعلی عزیز بابت زحمتی که برای این محتوا کشیدن صمیمانه تشکر کنیم. واقعا مطالب مفید و با فن بیان عالی ایشون زمانی که ادغام میشن میتونن در هر زمینه ای راهگشا باشن.
    در مورد تمرینی که در وویس شماره ۹ فرموده شد، که فرض کنیم به عنوان یک مشاور به یک شرکت یا کسب و کار میریم و قصد داریم کمکی بکنیم تا این مجموعه خودش رو به عنوان سیستم اولا بفهمه و ثانیا بتونه تحلیل بکنه. از اونجایی که خیلی راغب نیستم در مورد کسب و کار خودمون در فضای عمومی چیزی بگم:) ترجیح میدم که از یک آشپزخونه ی کوچک با یک سرمایه گذار آقا و خانم (که همسر هستند) و سه تا شاگرد آشپز و یک پیک بیرون بر حرف بزنم. فضا کاملا فرضی هستش.
    به نظر در اولین گام باید از مسئولیت مجموعه بپرسیم که اگه بخوان خودشون رو به عنوان یک سیستم توصیف کنن به چه چیز هایی اشاره میکنن؟ در کنه این موضوع به دنبال این هستم که اولا ببینم برای خودشون مرز فرضی رو کجا تعریف کردن( قاعدتا اونا احتمالا حسی از موضوع مرز فرضی ندارن و من باید از حرف خودشون بفهمم که کجا براشون به عنوان مرز تعریف شده) با توجه به ماهیت کاری هم که دارن به نظرم جایی رو باید مرز در نظر بگیریم که اجزای درونی ما روی اون ها نمیتونن اثر بگذارن و از اون سمت اتفاقا اون موارد میتونن روی ما تاثیر داشته باشن. برای مثال اگر در حرفش اشاره ای به موضوع محل قرارگیری رستوران برای مشتری گذری شده باشه، با توجه به اینکه ما دیگه لوکیشن رو فعلا نمیتونیم عوض بکنیم ولی از اون سمت اتفاقا این مورد روی ما اثر داره باید به عنوان محیط بهش بپردازیم.
    زمانی که تعریف مسئول از سیستم خودش به اتمام رسید و ما زمینه ی ذهنی رو درک کردیم میتونیم وارد بخش دوم بشیم و از ایشون بخواهیم که اولا نزدیک ترین رقبا در اطراف خودش و شباهت ها و تفاوت های خودش با اون ها رو برامون بنویسه یا توضیح بده. این جوری طبق گفته ی محمدرضا میتونیم بفهمیم کجاهای بحث به عنوان اجزای مهم سیستم برای این فرد اهمیت دارند.
    در مرحله بعدی باید بتونیم از روابطی که در این داده ها وجود دارن برای توصیف هر چه بیشتر و بهتر موضوع برای خودمون بهره ببریم. یعنی روابط و تعامل بین اجزا رو پیدا کنیم و سعی کنیم در تحلیل هامون این موارد رو به عنوان اثر گذاری هر چه بیشتر روی هم دیگه درک کنیم و برای مسئول کسب و کار هم جا بندازیم.
    با توجه به اینکه تمرکز تمرین بر بحث تحلیل نرم سیستم قرار داده من نمیخوام خیلی به مسائل داده های آماری بپردازم و به نظرم شما هم موافق باشید که شاید نشه خیلی مرزبندی بین روش سخت و نرم داشت و خیلی از موارد ما به کمک داده های خودمون هستش که میتونیم تحلیل های نرم رو اثبات یا حتی رد بکنیم. برای مثال اگر ما در همین مثال به عنصر مورد اشاره ی محل قرارگیری و اثر اون بر کیفیت مطلوب عرضه ی غذا فکر کنیم شاید در وهله ی اول چیزی دستمون رو نگیره ولی وقتی ببینیم که فروش بیشتر بر چرخه ی تعویض موارد غذایی خام و چرخه ی تعویض مواد غذایی خام بر کیفیت طبخ میتونه اثر داشته باشه و این مورد مجدد خودش میتونه در جذب مشتری بیشتر اثر داشته باشه اونوقت میتونیم با استفاده از داده گفته ی خودمون رو که احتمالا زمینه ای در تحلیل نرم داشته اثبات یا رد بکنیم.
    البته من وویس شماره ۱۰ رو گوش نکردم هنوز ، ولی به نظرم باید به این مورد هم اشاره بکنیم که خیلی از موارد واقعا نیمشه مرزی تعریف بکنیم و بگیم من در بخش سخت دارم تحلیل سیستم میکنم و کاری به بخش نرم ندارم و یا بالعکس. به نظرم هر دوی اینها میتونن به شکل کاملا مکمل برای تحلیل سیستم ما مفید باشن

  4. مجید رضا میرقادری گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۱ درس)

    محمدرضا جان ممنون برای این هدیه ارزشمندت، با توجه به شناختی که ازت دارم، الان بهترین زمان برا نشر این فایل بوده احتمالا.

  5. علی قاسمی مقدم گفت: (عضو ویژه)

    یکی از بزرگترین فرصتهای زندگیم بعد از همه گیری کوید ۱۹ همانا آشنایی با متمم و معلم دوست داشتنی همه محمدرضا بود. یکی از نقاط اشتراک همه ما در متمم، معرفی منابع دسته اول (کتاب ها و مقالات ) و ارائه مباحث به شکل منحصر به فرد هست که مجبورم کرده برنامه مطالعاتیم رو اصلاح کنم و از این اتفاق بینهایت خوشنودم. بابت هدیه ارزنده نوروز ۱۴۰۲ هم بیشتر از مجموعه صوتی سال قبل (پیتر دراکر) بیشتر متشکرم.

  6. حميدرضا عباسي گفت: (عضو ویژه)

    سلام و عرض ادب و احترام

    محمدرضا جان عزیز در بیان و تعریف یک موضوع بی نظیر هستند و واقعا برای شخص من تفکر سیستمی با توضیحات عالی ایشان درک گردید

    ممنون و سپاس بیکران 

  7. ج صدر گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۳ درس)

    تفکر سیستمی از جمله درسهای کاربردی است. آقای شعبانعلی خوب می داند که چه وقت چه کاری را انجام دهد. زمان مناسب شاید اکنون باشد. بسیار ممنون محمد رضا

  8. با سلام

    من اواسط اسفند ۱۴۰۱  به متمم پیوستم و خیلی خوش شانس بودم که مشمول هدیه نوروزی شدم دوروزه گوش دادم و نکات ارزشمند فایل صوتی یادداشت کردم

    افتخار شاگردی استاد شعبانعلی اگر هم ۲۰ روزه باشه و اگر هم مجازی باشه و حتی از طریق فایلهای ضبط شده  برای من مغتنم هست و مایه مباهات

    سال نو به همه همراهان متمم و تیم فرهیخته متمم تبریک میگم

  9. نوذر صیفوری گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۲ درس)

    پشت جلد کتاب «هفت عادت مردمان موثر» نوشته:

    «وقتی استفان کاوی صحبت می‌کند تمام مدیران گوش می‌کنند»

    اغراق نیست اگر به همین سبک و با کمی تغییر بگیم:

    « وقتی محمدرضا شعبانعلی صحبت می‌کند، تمام مدیران ایرانی باید گوش کنند»

  10. سلام به آقای مهندس شعبانعلی و تمام متممی ها، 

    سال نو انشالله که مبارک باشد, من هم مثل دوستان دیگه ای که اشتراک متمم را به خودشان هدیه کردند اشتراک یکساله را به عنوان هدیه امسال برای خودم در نظر گرفتم و امروز که پنجم سال جدید است دیدم که جناب آقای شعبانعلی عزیز هم تفکر سیستمی را هدیه کردند ممنون آقای مهندس ، 

    یک پیشنهاد هم دارم ،  گزینه هدیه به دوستان هم در ثبت نام قرار دهید فکر می کنم فرصت هدیه اشتراک متمم برای اهالی متمم اتفاق خوبی باشد . 

    ارادتمند . 

     

  11. جلیل خدادادیان گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۱ درس)

    آخر سال معمولا همه خرجشون بیشتر میشه ، من هم امسال مثل بقیه فشار بیشتری بهم وارد اومد ولی از خرج شب عیدم زدم تا بتونم اشتراک متمم رو سالیانه تمدید کنم و مشمول عیدی متمم بشم و الان که این عیدی ارزنده رو دیدم بسیار خوشحالم و احساس برنده بودن میکنم .

  12. محدثه فرسادکیا گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۱ درس)

    واقعا خوشبحالم که برای شروع سال جدید و یک زندگی جدید اشتراک متمم رو خریدم و اینهم از عیدی جذابم :)

  13. محمدرضا اشرفی گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۳ درس)

    چه اتفاق دلنشینی.

    دقیقا در سالی که برای خودم برنامه‌ریزی کردم تا مباحث متمم رو مرور کنم و همچنین مطالعه کتاب‌های سالیانم رو بر اساس درس‌های متمم پیش ببرم، باید این فایل صوتی بیرون بیاید.

    من برای فروردین خودم کتاب پنجمین فرمان رو انتخاب کردم بخوانم و همزمانی این فایل صوتی و بعد از آن مطالعه آن کتاب واقعا برای من لدت بخش خواهد بود.

    سال‌هاست بهترین عیدی سالم رو از محمدرضا می‌گیرم و امسال نیز سورپرایز شدم.

    دم شما گرم و همواره در تلاشم تا در محل‌کار، در ضبط ویدیوهای آموزشی یا پادکست‌هام، از روش‌های ارائه مطلب و نوع رفتاری محمدرضا الگوبرداری کنم و با افتخار بگویم که شاگرد محمدرضا هستم.

  14. حامی گفت:

    باعرض سلام و عرض تبریک سال نو و فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، از استاد عزیز آقای شعبانعلی تشکر میکنم که وقت گداشتند و این دوره بسیار با ارزش را تولید کرده اند.  

  15. همیشه به اطرافیانم، سایت متمم رو معرفی می‌کنم و موضوعی که برای خودم همیشه سوال بوده؛ چطور ممکنه قدرت تشخیص و تفکر یک انسان طوری باشه که جلوتر از زمان رو پیش بینی کنه؟
    به نظرم محمدرضا شعبانعلی جز این دسته از انسان‌هاست و همیشه صحبت‌هاش، برای تصمیم گیری و فکر کردن تو گوش من است و هر بار که بعد از گذشت مدت طولانی اونها رو گوش می‌کنم، متوجه می‌شم که مدتها پیش به این موضوع اشاره کرده بود که اگر یک سری از کارها رو انجام بدیم، ممکنه در آینده، برخی از اتفاقات در کسب و کار، اجتماع، سیاست، رسانه‌ی دیجیتال و … بیفته!
    از نظر بنده تفکر سیستمی، عصاره‌ی برند محمد رضا شعبانعلی ست. 
    یادمه یک بار تو صحبت‌هاشون گفتن؛ من در ذهنم اتاق فکر دارم و هر موقع که گیر می‌کنم، یک سری آدم که برام مهم هستند رو تو ذهنم میشونم و باهاشون تصمیم می‌گیرم. به جرأت میتونم بگم که محمدرضا شعبانعلی یکی از همون آدم‌های مهم در اتاق فکر ذهن من است.
    سال نو رو به محمدرضا شعبانعلی و تیم متمم و همچنین متممی‌های عزیز، تبریک میگم. 
     
     

  16. غزاله قهرمانی گفت: (عضو ویژه)

    سال من به خیر شد با این فایل :))) 

    چند روز بود که داشتم پادکست مصاحبه محمدرضا شعبانعلی با امین آرامش و باقی دوستان رو گوش می‌دادم و نمیدونم کجای دنیا میشه در این چند ساعت اینقدر مطلب جدید یاد گرفت

    گوش دادن به فایل ها و پادکست های شما برای من این شکلیه که منی که دوستان شبیه خودش ندارم یه جایی هست که احساس میکنم اطراف دوستان شبیه خودم هستم و میتونم تو مطالبی که دوست دارم غرق بشم. 

    سال نو مبارک

  17. دقت نظر در انتخاب این موضوع و مثال ها یی که الهام گرفته از زمان امروز بود بی نظیر بودن و به خیلی از تحلیل های پراکنده ذهنی خودمون تونستیم نظم بدیم با گفته هاتون 
     
    ممنونم ازتون و همچنان اعتقاد دارم داخل یکی از بی همتا ترین منابع علمی موجود در ایران نه بلکه جهان حضور دارم و افتخار میکنم به این موضوع 
    جناب شعبانعلی امیدوارم پاینده و مانا باشی ??

  18. حجت الله قربانی گفت: (عضو ویژه)

    مثل همیشه عالی ، کامل و بدون نقص . خیلی وقت بود که اینقدر درگیر فایل و مطلبی نشده بودم ، 

  19. حمید طهماسبی گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۹ درس)

    ضمن تبریک سال نو به همه دوستان و عزیزان هم کلاسی در متمم
    از تابستان ۱۳۹۳ افتخار این را داشتم که شاگردِ محمدرضا شعبانعلی باشم (حدودا ۸ سال و نیم) و در همان سال دائم التحصیلی خودم را در متمم شروع کردم (تا به امروز ۳۲۲۹ روز).
    در سال های قبل از آشنایی با متمم و حتی همین حدودا ۹ سال به منابع مختلفی آموزشی هم سر زدم اما به صراحت می تونم بگم که متمم برای من همیشه متفاوت بود و هیچ گاه در هیچ دسته بندی برای من نگنجید. همیشه دو لیست از سایت ها و منابع آموزشی داشتم. یکی که فقط درآن متمم بود (چون وقتی وارد لیستی می شود نمی شود هیچ سایت دیگری را در ان لیست قرار داد) و لیست دیگری از سایت ها و و کتاب ها و منابع دیگری که پیگیری می کردم. 
    همیشه اگر مطلب سنگین و سخت فهمی را می خواستم شروع کنم اول در متمم جستجو می کردم که اگر این مطلب را دارد، اول آن را بخوانم. قبل از اینکه کتابی را بخرم، اول در متمم در مورد ان جستجو می کردم تا نظر متمم و سایر دوستان را راجع به ان کتاب بدانم.
    امسال هم که با این عیدی زیبا (فایل صوتی تفکر سیستمی) عیدمان واقعا مبارک شد.
     

    چند بار فایل های داخل فروشگاه متمم را به تعداد خریداری کردم و به اطرافیانم به عنوان عیدی داده ام. بازخوردهای خوبی گرفتم. گفتم شاید این ایده هم برای شما جالب باشد.

  20. محمد فلاح نژاد گفت: (عضو ویژه و ارزیاب ۲ درس)

    با سلام به متممی های عزیز و معلم خوب و جاودانه تاریخ

    عید همگی مبارک

    ممنون از این فایل پر محتوی