نظریه مقایسه اجتماعی

۱۵۰ نظر برای نظریه مقایسه اجتماعی

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : فریناز



مدل ذهنیِ نسل ما بیشتر به سمت «ماهی کوچک در تنگ بزرگ» متمایل بود که ناخودآگاه «مقایسه با افراد بالادستی» را در پی داشت.

اکثر ما نیمه‌دومی‌ها شناسنامۀ شهریور ماه داشتیم و این باعث می‌شد مجبور باشیم  در شش سالگی، خود را با توانمندی‌های یک دانش‌آموز 7 ساله مقایسه کنیم.

مثال بعدی که خیلی رایج بود و هنوز هم هست: دانش آموز باهوشی را تجسم کنید که تیزهوش نیست، اما به زور کلاسهای فوق‌برنامه و معلم خصوصی به مدرسۀ تیزهوشان راه می‌یابد، طبیعتا ناچار است هوش کمتر خود (نسبت به همکلاسیهایش) را با پشتکارِ بیشتر، جبران کنند.
طبیعتا او در میان دانش‌آموزان تیزهوش، زیاد نمی‌درخشد و نمی‌تواند توجه و تشویقی که نیاز سن و سالش است را دریافت کند.


در حالیکه دانش‌آموزی با همان سطح هوش و استعداد، در یک مدرسۀ عادی، با تلاشی به مراتب کمتر، می‌تواند بیشتر بدرخشد و اعتماد به نفس بالاتری داشته باشد.



البته منکر این نیستم که قرار گرفتن در جوّ افراد موفق‌تر، باهوش‌تر یا با استعدادتر، همیشه میتواند باعث رشد شود ولی به قیمت تحقیر و مقایسه مداوم با بچه‌های بزرگتر یا توانمندتر.

این اواخر مطلبی از Malcom Gladwell مطالعه کردم که می‌گفت:

«متاسفانه، تحصیل در بهترین دانشگاه ها و کار کردن در شرکت های بزرگ، خیلی ساده میتواند رویاهای شما را نابود کند…»

موضوعی که گلدوِل به آن می‌پردازد در روانشناسی و جامعه‌شناسی، «محرومیت نسبی» (relative deprivation) نام دارد.


محرومیت نسبتی به ما توضیح میدهد که چطور ما خودمان را نسبت به افراد اطرافمان می سنجیم… موفقیت های ما همیشه مقایسه ای از موفقیت های آنهاست، شکست های ما نیز نتیجۀ مقایسه با شکست های آنهاست.

بدترین دانشجوی دانشگاه هاروارد، شاید به اندازه ممتازترین دانشجویِ یک دانشگاه ضعیف‌ترِ رده 2، باهوش باشد. اما، متاسفانه این دانشجوی هاروارد خودش را با هم دانشگاهی های دیگرش می سنجد و همین باعث می شود خودش و دانشجویان دانشگاه های دیگر را خنگ تصور کند.
به عقیده مالکوم گلدوِل، به مراتب بهتر است به دانشگاهی رده دو بروید و دانشجویی ممتاز باشید، تا به دانشگاهی ممتاز بروید و دانشجویی ضعیف!

برای مثال، اگر شما برنامه‌نویس هستید، به مراتب بهتر است تا ابتدا از کسب و کارهای کوچک شروع کنید، سپس وارد شرکت‌های نوپا شوید و کم‌کم پیشرفت کرده و تکمیل تر شوید، تا اینکه از ابتدا وارد شرکت گوگل شده و بخواهید به کمک محیطی که در آن قرار دارید پیشرفت کنید.

در کل، نظر او ظاهرا این بود که «موفقیت فرمول مشخصی ندارد» و چه بسا گاهی ماهی بزرگ در تُنگ کوچک بودن، سریعتر شما را به نتیجۀ دلخواه برساند.

به نظر خود من شاید «عادل فردوسی‌پور» را بتوان مثال بارز «ماهی بزرگ در تنگ کوچک» نامید، نه به این معنی که اگر در کشور دیگری بود موفق نمی‌شد، بلکه فکر می‌کنم در دورانِ نبودِ گزارشگر جوان و باسواد و عاشق فوتبال، سریعتر کشف شد.

یا استاد شجریان و شهرام ناظری در دوران بعد از انقلاب 57 که میدان موسیقی ایران، مصداق واقعی یک تنگ کوچک بود.

شاید متعادل‌ترین حالت، نتیجۀ نهایی همین مقاله بود: «به هر حال، تا حدی می‌توانیم در طراحی محیط و انتخاب‌های خود، و نیز تعاملات و رفت و آمد‌های خود، آگاهانه تلاش کنیم که شکاف‌های بزرگِ رو به بالا، در اطراف‌مان شکل نگیرد و به حس خوب و انرژی و انگیز‌ه‌مان لطمه نزند.»

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.