یادگیری به کمک نوشتن | ژورنال نویسی چگونه به یادگیری بهتر کمک می‌کند؟

در درس تکنیک های درس خواندن (با یادگیری مولد) گفتیم که گاهی اوقات، وقتی می‌بینیم موضوعی کامل برایمان جا نیفتاده و مطلبی را عمیقاً نفهمیده‌ایم، می‌توانیم دست‌به‌قلم شویم و دربارهٔ آن بنویسیم.

در این درس می‌خواهیم در ادامهٔ بحث یادگیری مولد، دربارهٔ نوشتن بیشتر حرف بزنیم و بگوییم که چرا نوشتن به یادگیری کمک می‌کند. همین ابتدا صریح و شفاف بگوییم که هدف اصلی از این درس، افزایش باور شما به نوشتن است.

آن‌چه در این درس می‌خوانید، بر اساس نوشته‌های خانم جنیفر مون (Jennifer Moon) است. خانم مون سال‌ها دربارهٔ «یادگیری از طریق نوشتن» تحقیق کرده و کتاب و مقاله نوشته و اصطلاح «ژورنال یادگیری / learning journal» را هم او رواج داده است.

ژورنال یادگیری |‌ یادگیری از طریق نوشتن

وقتی از ژورنال نویسی و داشتن دفتر یادداشت شخصی حرف می‌زنیم، معمولاً منظورمان نوشتن «آزاد» و «توصیفی» است (درس یادداشت نویسی روزانه):

• آزاد یعنی این که فرض می‌کنیم قرار نیست کسی نوشته‌های ما را ببیند (حتی اگر قرار است ببیند، در لحظهٔ نوشتن به او فکر نمی‌کنیم).
• توصیفی هم یعنی این که آن‌چه را به ذهن‌مان می‌رسد، احساسات و افکار و رویدادها را شرح می‌دهیم و وصف می‌‌کنیم.

ویژگی این شکل از ژورنال نویسی آن است که معمولاً فشار ذهنی چندانی ندارد. فقط قرار است مغزمان را روی کاغذ خالی کنیم. اما جنیفر مون با الهام از کار کسانی مثل دونالد شون و با تکیه بر مدل تفکر تأملی، شکل خاصی از ژورنال نویسی را پیشنهاد می‌کند: ژورنال نویسی برای یادگیری. این شکل از نوشتن، به اندازهٔ یادداشت‌نویس روزانه بی‌قاعده نیست. اما هم‌چنان آزادتر از نوشتن یک مقاله، جستار و حتی یک تمرین زیر درس‌های متمم است.

کتابها و مقالاتی که جنیفر مون دربارهٔ اهمیت یادداشت نویسی برای یادگیری تألیف کرده کم نیستند. اما یکی از جامع‌ترین آن‌ها کتابی دویست صفحه‌ای به نام ژورنال‌های یادگیری (Learning Journals) است که در آن حاصل بسیاری از مقالات مرتبط با این موضوع را گرد آورده است (از جمله برخی از یادداشت‌های قبلی خودش).

مخاطب مون در این کتاب، پژوهشگران و دانشگاهیان هستند و هدف او از تألیف کتاب این بوده که محققان را قانع کند نوشتن را به‌عنوان ابزار یادگیری جدی بگیرند و بپذیرند. اما لابه‌لای آن‌چه که او برای مخاطبان خود گفته، نکاتی هم هست که برای ما مفید است و می‌تواند انرژی، انگیزه و شوق‌مان را برای «نوشتن با هدف یادگیری» افزایش دهد.

در این درس می‌خواهیم با چند مورد از استدلال‌های مون دربارهٔ علت موثر بودن نوشتن آشنا شویم. چند مورد اول برایتان آشنا هستند. اما موارد بعدی، نکات تازه‌ای هستند که مون گردآوری و ارائه کرده است.

روشی برای سنجش یادگیری

اولین نکته‌ای که مون مطرح می‌کند، همان چیزی است که پیش از این در کتاب یادگیری با فعالیت‌های مولد به آن اشاره کردیم (آثار مون یکی از منابع اصلی آن کتاب هستند). یکی از بهترین روش‌ها برای این که متوجه شوید مطلبی را واقعاً‌ یاد گرفته‌اید یا نه، انجام فعالیت‌های مولد (generative) است.

اگر دیدید مطلبی را خوانده‌اید یا در کلاسی شرکت کرده‌اید و نمی‌توانید آموخته‌هایتان را به شکلی «بازتولید» کنید، مشخص است که آن مطلب را درک نکرده‌اید.

به همین علت، مون می‌گوید وقتی خودتان را عادت می‌دهید که پس از آموختن هر موضوعی، دربارهٔ آن موضوع برای خودتان بنویسید و آن حرف‌ها را به زبان خودتان بیان کنید، به‌سرعت متوجه می‌شوید که کدام بخش‌ها را متوجه نشده‌اید.

کمک به کند کردن یادگیری

پیش از این در سلسله درس‌های مهارت یادگیری متمم بارها دربارهٔ اهمیت کند کردن سرعت یادگیری صحبت کرده‌ایم. بنابراین لازم به تکرار نیست که ژورنال‌نویسی و ثبت آموخته‌ها و برداشت‌هایی که از کلاس و درس داشته‌ایم، علاوه بر همهٔ مزایای دیگر – که در ادامه خواهیم دید – به کند شدن یادگیری کمک می‌‌کند و اجازه نمی‌دهد سریع و سرسری از روی موضوعات مختلف رد بشویم.

تطبیق یافتن به جای انبار کردن

در پایان این درس باید یادآوری کنیم که هنوز راه زیادی در پیش است تا نوشتن و بهتر نوشتن را یاد بگیریم و بر تکنیک‌های آن مسلط شویم. طبعاً همهٔ روش‌های ژورنال‌نویسی به یک اندازه موثر نیستند و ما باید به تدریج باید دربارهٔ موثرترین روش‌ها حرف بزنیم.

فعلاً نکتهٔ اصلی که در این درس به آن پرداختیم این بود که «نوشتن، به هر شکل که باشد، از ننوشتن بسیار بهتر است.»

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری فکر کردن به کمک نوشتن به شما پیشنهاد می‌کند: