مهندسی معکوس چیست و چه کاربردی دارد؟

مهندسی معکوس یا Reverse Engineering یکی از واژه هایی است که طی دهه های اخیر بسیار بیشتر از  گذشته مورد استفاده قرار می‌گیرد و حتی در ادبیات عمومی و اجتماعی هم وارد شده است.

در اینجا مروری خلاصه بر مفهوم مهندسی معکوس و کاربردهای مهندسی معکوس خواهیم داشت.

اگر چه بر اساس نوع کاربرد و رشته‌ای که در مورد آن صحبت می‌کنیم، معنا و مفهوم مهندسی معکوس تفاوت خواهد داشت، اما شاید بتوان تعریف زیر را به عنوان یک تعریف مختصر و مفید از مهندسی معکوس پذیرفت:

طبیعتاً با توجه به تعریف فوق می‌توان کاربردهای بسیار متنوعی برای مهندسی معکوس در نظر گرفت.

در اینجا برخی از این کاربردها را مرور می‌کنیم:

• زمانی که یک قطعه‌ی صنعتی، مثلاً یک گیربکس یا موتور، به خوبی کار می‌کند و عملکرد بالایی دارد ممکن است یک شرکت تولیدی تصمیم بگیرد به جای طراحی از نقطه‌ی صفر، آن قطعه را به اجزای کوچک‌تر تفکیک کرده و هر جزء را تحلیل و مدلسازی کند تا به توانایی بازتولید آن قطعه دست پیدا کند.
• وقتی دندان پزشکان بر اساس شکل یک دندان قالب می‌سازند و می‌کوشند مدلی مشابه آن را تولید کنند.
• وقتی یک برنامه نویس، به جای طراحی سیستم و برنامه نویسی از نقطه صفر، یک برنامه یا سیستم موفق را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و سعی می‌کند اجزای آن را بازتولید کند.
• وقتی ارتش یا سازمان‌های نظامی یک کشور، محصولات نظامی کشور دیگر را به دست می‌آورند و می‌کوشند با مهندسی معکوس به دانش و فن آوری آن کشور دست یابند یا لااقل توان علمی و فنی سازنده را ارزیابی کنند.
• تلاش برای استخراج کدهای سطح بالای یک برنامه نرم افزاری بر اساس کدهای اسمبلی محصول نهایی

اگر کپی کردن محصولات و کالاهای دیگران را به عنوان مصداق مهندسی معکوس در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم که مهندسی معکوس می‌تواند موجب نقض مالکیت معنوی شود.

شاید نمونه کارهای شرکتهای چینی طی دهه‌های اخیر و تولید نسخه‌ی غیراصلی (Fake) محصولات، نمونه‌ی مناسبی برای این شکل از مهندسی معکوس باشد.

[کتاب برای مطالعه تکمیلی: Reverse Engineering – Technology of Reinvention]

[منبع برای مطالعه تکمیلی: Reverse Engineering – Computer World]