خاکسپاری در فضا | یک کسب و کار نامتعارف با خاکستر مردگان

زمانی که فضاپیمای افق‌های نو (New Horizons) در سال ۲۰۱۵ از کنار سیاره‌ی پلوتو می‌گذشت، به جز دوربین‌ها و سیستم‌های کامپیوتری و ابزارهای مطالعاتی، یک بسته‌ی کوچک دیگر را هم حمل می‌کرد؛ خاکستر یک انسان.

افق‌های نو طی پروژه‌ای ۷۲۰ میلیون دلاری، در سال ۲۰۰۶ به فضا پرتاب شد. در نخستین لحظه‌ی پرتاب، سرعتی در حدود ۵۶۰۰۰ کیلومتر بر ساعت را تجربه کرد و مسیری را آغاز کرد که پایانی برای آن متصور نیست (+).

این فضاپیما نُه سال و نیم در منظومه‌ی شمسی حرکت کرد تا در نهایت توانست پس از طی کردن پنج میلیارد کیلومتر به نزدیکی پلوتو برسد و تصویر زیر را از فاصله‌ی ۱۲۰۰۰ کیلومتری این سیاره برای ما مخابره کند:

منبع عکس

خاکستر داخل فضاپیما به کلاید تام‌باو (Clyde Tombaugh) تعلق داشت. ستاره‌شناسی که در ۲۴ سالگی پلوتو را کشف کرده بود و رویایش این بود که روزی بتواند به دورترین نقاط منظومه‌ی شمسی سفر کند.

تام‌باو در سال ۱۹۹۷ در سن ۹۱ سالگی درگذشت و بدنش را سوزاندند. زمانی که قرار شد فضاپیمای افق‌های نو به سمت پلوتو پرتاب شود، قسمتی از خاکستر او را در یک بسته‌ی آلومینیومی کوچک داخل فضاپیما قرار دادند تا بدن تام‌باو بتواند تا نزدیکی پلوتو پرواز کند.

خاکسپاری در فضا

داستان تام‌باو از نظر احساسی واقعاً تأثیرگذار است. جوانی که سیاره‌ای دوردست را کشف کرده و باقیمانده‌ی عمر خود را هم صرف نجوم کرده و در نهایت، خاکستر بدنش به میلیاردها کیلومتر دورتر پرتاب می‌شود. خاکستری که از نزدیک، پلوتو را می‌بیند و باز هم دورتر می‌رود و اکنون که شما این نوشته را می‌خوانید بیش از هفت‌و‌نیم میلیارد کیلومتر از زمین فاصله گرفته است.

استوانه‌‌ای که روی دیوار نصب شده، حاوی خاکستر تام‌باو است (منبع عکس)

اگر کنجکاو هستید متن روی درپوش استوانه را بخوانید، تصویر بزرگ‌شده‌ی زیر می‌تواند بیشتر به شما کمک کند:

مستقل از جزئیاتی که گفتیم، آیا چنین تجربه‌ای برای افراد دیگر هم جذاب است؟ آیا کسانی هستند که دوست داشته باشند پس از مرگ، خاکسترشان به فضا برود؟ ظاهراً پاسخ این سوال مثبت است.

از همان ابتدا که بحث سفرهای تجاری به فضا جدی شد و شرکت‌ها به این فکر کردند که «چگونه می‌توان از سفرهای فضایی پول درآورد؟» ایده‌ی خاکسپاری در فضا هم به ذهن عده‌ای رسید.

حدود چهار دهه قبل در سال ۱۹۸۰ شرکتی به اسم خدمات فضا (Space Services Inc) در آمریکا تأسیس شد و پنج سال پس از تأسیس، در سال ۱۹۸۵ از وزارت حمل‌و‌نقل آمریکا مجوز خواست که «به ما اجازه بدهید برای فرستادن خاکستر مردگان به فضا برنامه‌ریزی کنیم.»

همان سال چنین مجوزی صادر شد و شرکت خدمات فضا کار جدی در این زمینه را آغاز کرد. این مجموعه در نهایت پس از هشت سال توانست شرکتی به نام سِلِستیس (Celestis) را به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های خود تأسیس کند و مسئولیت پروژه‌ی خاکسپاری فضایی (Space Burial) را به آن بسپارد.

سلستیس یک کنسرسیوم از شرکت‌های فعال در زمینه‌ی تدفین و خاکسپاری است و طبیعی هم هست که با این شکل از همکاری، رقبای سنتی هم با این پروژه‌ی جدید همراه می‌شوند. ضمن این‌که شاید بتوانند مشتری هم جذب کنند. چون این فرصت برایشان وجود دارد که به مشتریان خود (کسانی که می‌خواهند مردگان خود را بسوزانند) پیشنهاد دهند که خاکستر مردگان را به فضا بفرستند.

جالب این‌جاست که در مقاله‌ای که روی سایت ناسا وجود دارد و به نظر می‌رسد که حداقل دو دهه قدمت داشته باشد، بحث خاکسپاری فضایی به عنوان یکی از روش‌های کسب درآمد در فضا آمده و سلستیس هم به عنوان یک نمونه مطرح شده است (+).

در آن مقاله به شکل کاملاً علمی، مطالعات بازاریابی هم گزارش شده و بررسی کرده‌اند که چند درصد از مردم در کشورهای مختلف مردگان خود را می‌سوزانند و سپس نقل شده از میان مردگانِ خاکستر‌ شده، ۱٪ تا ۶٪ آن‌ها تمایل دارند خاکسترشان به فضا ارسال شود.

البته سلستیس تنها نماند و رقیب دیگری هم برایش پیدا شد. اِلیسیوم (Elysium) شرکت دیگری است که در سال ۲۰۱۳ تأسیس شده و حوزه‌ی فعالیت خود را هم دقیقاً خاکسپاری فضایی تعریف کرده است.

چه گزینه‌هایی برای خاکسپاری فضایی وجود دارد؟

گزینه‌ها متعدد هستند.

اگر حاضر باشید حدود ۲۵۰۰ دلار پرداخت کنید،‌ می‌توانید خاکستر خود را به شهاب تبدیل کنید. به این صورت که خاکستر شما را در یک بسته‌ی بسیار کوچک به مدار زمین پرتاب کنند و بعد از این‌که چند ماه (یا شاید یک یا دو سال) دور زمین چرخید، مانند یک شهاب به داخل جو سقوط کند و بسوزد و متلاشی شود.

الیسیوم این پیشنهاد ویژه را با عکس زیر تبلیغ می‌کند:

اما اگر کسی سخاوتمند باشید و حاضر شوید حدود ۱۰۰۰۰ دلار پرداخت کنید، گزینه‌ی جالب‌تری وجود دارد. می‌توانید کپسول کوچکی از خاکستر خود را به سطح ماه بفرستید تا برای همیشه (یا لااقل تا زمانی که بشر آن‌جا را مثل زمین نابود نکرده) روی سطح ماه باقی بماند.

البته ۱۰۰۰۰ دلار (یا دقیق‌تر بگوییم: ۹۹۵۰ دلار) مخصوص پنجاه نفر اول است. نفرات بعدی باید ۱۱۹۵۰ دلار پرداخت کنند و این را هم به خاطر داشته باشید که مالیات بر ارزش افزوده در این قیمت لحاظ نشده است.

در واقع وضعیت نهایی خاکستر شما چیزی شبیه تصویر زیر خواهد شد:

این واقعیت را باید پذیرفت که هم ماه را نمی‌شود خیلی کثیف کرد و هم در مدار زمین نمی‌توان زباله‌های فضایی زیادی ایجاد کرد (این قطعات می‌توانند به ماهواره‌ها و سایر تجهیزاتی که در فضا هستند آسیب بزنند). بنابراین منطقی‌تر است که بپذیرید خاکسترتان با دیگران در یک بسته قرار بگیرد.

البته گزینه‌ی دیگری هم وجود دارد که آن را دفن عمیق می‌نامند. به این معنا که درست مانند کلاید تام‌باو خاکستر شما به فضای لایتناهی پرتاب می‌شود و برای همیشه (بگذارید صادق باشیم: تا زمانی که به چیزی برخورد کند و نابود شود) به مسیر خود را ادامه خواهد داد. برای این گزینه حداقل باید ۱۲۵۰۰ دلار بپردازید.

گزینه‌های قیمت‌گذاری

وقتی از یک کسب و کار حرف می‌زنیم،‌ قاعدتاً باید محصولات و گزینه‌های متعدد هم تعریف شود تا مشتریان حق انتخاب داشته باشند.

بررسی پیشنهادهای سلستیس و الیسیوم نشان می‌دهد که چنین گزینه‌هایی هم در نظر گرفته شده است (+).

مثلاً ممکن است شما بخواهید خاکستر خودتان و کسی که دوستش دارید در قالب یک بسته به فضا پرتاب شود. در حالت عادی، برای هر انسان یک گرم خاکستر به فضا پرتاب می‌شود. اما اگر دو نفری یک بسته‌ی دو گرمی سفارش دهید و با دوست یا شریک عاطفی یا یکی از بستگان خود به فضا پرتاب شوید، این شانس را خواهید داشت که از تخفیف استفاده کنید و به جای ۲۵۰۰۰ دلار، صرفاً‌ ۱۸۷۵۰ دلار پرداخت کنید (البته مالیات بر ارزش افزوده یادتان نرود!).

حتی شاید اقتصادی‌تر باشد که نفر سومی را هم پیدا کنید تا مجموعاً بتوانید با قیمتی حدود ۲۵۰۰۰ دلار به فضا پرتاب شوید.

گزینه‌های جذاب دیگری هم وجود دارد.

مثلاً اگر خاکستر یکی از عزیزان‌تان را به مدار زمین پرتاب کنید، طبیعتاً به خاطر حجم کوچک آن نمی‌توانید گردشش دور زمین را ببینید. اما یک اپلیکیشن در اختیار شما قرار می‌گیرد که اگر آن را سمت آسمان بگیرید به شما نشان می‌دهد الان خاکستر در کجای آسمان است و با چه سرعتی در حال حرکت است.

اگر هم نگران پرتاب ناموفق هستید، برای این مشکل هم راهکاری پیش‌بینی شده است. به شما یک ضمانت‌نامه داده می‌شود که اگر پرتاب اول ناموفق بود، دوباره یک گرم دیگر از خاکستر خودتان یا عزیز‌ درگذشته‌ی شما در پرواز بعدی به فضا پرتاب خواهد شد.

طبیعتاً‌ امکان فیلم‌برداری از مراسم هم یکی از گزینه‌هاست و اگر هزینه‌ی آن را پرداخت کنید، یک فیلم حرفه‌ای از لحظه‌ی پرتاب هم در اختیارتان قرار می‌گیرد.

هم‌چنین با پرداخت هزینه‌ی مجزا می‌توانید یک روز قبل از پرتاب موشک یا فضاپیما به محل پرتاب بروید تا یک تور آموزشی کامل (و هم‌چنین یک مراسم یادبود آبرومند) برگزار شود.

دقیقاً‌ از چه موشک یا فضاپیمایی استفاده می‌شود؟

ما تا این‌جا درباره‌ی همه چیز صحبت کردیم، اما نگفتیم که موشک‌ها و فضاپیماهای این پروژه‌های خاک‌سپاری از کجا تأمین می‌شوند. هم سلستیس و هم الیسیوم ابتدا تلاش کردند که موشک‌های خودشان را به فضا پرتاب کنند. البته آن‌ها می‌دانستند که برای پروژه‌ی دفن در ماه و همین‌طور دفن عمیق از توانایی فنی کافی برخوردار نیستند.

اما حداقل فکر می‌کردند که شاید بتوانند برای مدار زمین این کار را انجام دهند. اما هر دو شرکت در تجربه‌های نخستین خود شکست خوردند.

آن‌ها به سرعت قانع شدند که بهترین کار همراه شدن با ناسا و اسپیس‌ایکس و شرکت‌های مشابه است. پروژه‌های فضایی متعددی در آمریکا اجرا می‌شوند و هزینه‌های بالایی هم دارند. به همین علت، مجریان پروژه‌های فضایی از این‌که کمی خاکستر با موشک‌ها و فضاپیماهایشان حمل کنند و پول خوبی بگیرند راضی هستند.

گزارش‌های سلستیس نشان می‌دهد که گاه در یک پرتاب ساده‌ی آزمایشی ایلان ماسک برای قرار دادن ماهواره‌ای در مدار زمین، خاکستر سیصد نفر هم ارسال شده است! با مراجعه به سایت سلستیس (و الیسیوم) می‌توانید گزارش این پرتاب‌ها و نام کسانی که خاکسترشان ارسال شده است را ببینید (+):

خلاصه این‌که کسانی که اخیراً پرواز جف بیزوس به فضا را دیده‌اند و ناراحتند که بودجه‌ و پول کافی برای چنین ماجراجویی‌هایی در زندگی ندارند، می‌توانند امیدوار باشند که چنین فرصتی را در مردگی تجربه کنند.