راس اشبی – از پیشگامان نظریه سیستمهای پیچیده

۱۷ نظر برای راس اشبی – از پیشگامان نظریه سیستمهای پیچیده

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی



واقعیت این است که جمله‌‌ی شما، اگر چه اشاره‌ای به یک گزاره‌ی درست منطقی داشت، اما احساس می‌کنم تمرکز بر روی این گزاره، ممکن است باعث شود که نگاه ما از اصل موضوع به فرعیات دوخته شود.

پرسیده‌اید: به نظرتون چه در سیستم‌های مکانیکی، چه در سیستم‌های پیچیده، تا الان انسان توانسته است چیزی کامل و بدون خطا بسازد؟

پاسخ این سوال واضح است: خیر.

اما چه نتیجه‌ای می‌خواهیم بگیریم؟ اینکه مثلاً اشبی اشتباه گفته است؟ یا جواب این سوال را نمی‌دانسته؟

قاعدتاً کسی که لغت «سیستم» و «سایبرنتیک» را ساخته و در واقع، ما امروز با کلمات خود او جمله می‌سازیم و در مورد او حرف می‌زنیم، پاسخ دیگری برای این سوال داشته است و به اندازه‌ی ما چیزی را که «خود خلق کرده» نمی‌شناخته؟

احتمالاً پاسخ منفی است.

در اینجا دو نکته به ذهن من رسید که چون در قالب سوال مطرح کردید، احساس کردم شاید مناسب باشد پاسخی که در ذهن خودم تداعی می‌شود را بنویسم:

نکته‌ی اول اینکه داشتن آرزوی «بلندپروازانه» برای ساختن یک سیستم بدون خطا، خود یک خطا محسوب نمی‌شود. آنهایی که می‌خواستند سیستم‌های بدون ایراد بسازند، سیستم‌های با کیفیت بالا ولی دارای خطا را ساختند و می‌سازند.

آنها که از ابتدا، به وجود خطا و ایراد رضایت می‌دهند، در نهایت چیزی می‌سازند که احتمالاً از حداقل کیفیت هم برخوردار نیست.

فکر می‌کنم مثلاً تفاوت یک خودروساز برتر و یک چهارچرخه ساز این است که خودروساز برتر می‌خواهد خودرویی بدون هر گونه ایراد بسازد و در نهایت، خودرویی با ایرادهای جزیی حاصل می‌شود.

اگر من و شما باشیم، استدلال فلسفی می‌کنیم که «هیچ سیستمی بدون ایراد نیست. پس یک سطح حداقلی از ایراد را باید پذیرفت». بعد هم در نهایت یک محصول با «حداکثر ایرادهای قابل تصور» تولید می‌کنیم.

نکته‌ی دوم که به ذهنم می‌رسد این است که باید ببینیم جملات را چه کسی تلفظ می‌کند. قاعدتاً بزرگان و اندیشمندان، وقتی جمله‌ای را می‌نویسند و می‌گویند در ذهن‌شان چیزی متفاوت از آنچه به ذهن ما می‌رسد تصور می‌کنند.

به قول مولوی:

کار پاکان را قیاس از خود نگیر

گرچه باشد در نوشتن، شیر، شیر

ما امروز جمله‌ی اشبی (و دیگران) را در حد یک جمله می‌بینیم و می‌کوشیم آنها را با منطق ساده‌ی مکانیکی بسنجیم.

اما اشبی چه کرد؟

وقتی اشبی به سیستم بدون خطا فکر کرد، دید که سیستم به هر حال خطا دارد.

پس با خود اندیشید که سیستم باید دستاورد و خروجی خودش را ببیند تا بتواند خطا را اصطلاح کند. در اینجا مفهوم «بازخورد» و «بازخورد منفی» متولد شد. او این ایده را «اختراع» کرد که می‌تواند چیزی به نام بازخورد وجود داشته باشد و سیستم‌ها بر اساس بازخورد رفتار خود، خطاهای رفتاری خود را اصلاح کنند.

واژه و مفهومی که آن را به شکل ریاضی هم تحلیل کرد و در کتاب سایبرنتیک خود، روش استفاده از بازخورد را هم شرح داد و پدر چیزی شد که امروز به نام سیستم‌های کنترل شناخته می‌شود.

هر بار که در یک برنامه تلویزیونی یا رادیویی یا جلسه مدیریتی، می‌شنوید که کسی می‌گوید: «ما منتظر بازخورد شما هستیم». می‌توانید اشبی را تصور کنید که لبخند بر لب، گوشه‌ای ایستاده است و تلاش سیستم‌ها برای «کاهش خطای خود» و «حرکت به کمال» را می‌بیند.

این مفهوم امروز آن‌قدر بدیهی است که ما فراموش می‌کنیم مثل الکتریسیته یا کامپیوتر یا معادلات ریاضی یا نمادهای عددی، روزی توسط کسی اختراع شده و به بشریت هدیه داده شده است.

فکر می‌کنم ما باید بکوشیم جملات و نگرش این بزرگان را در چارچوبی که با مدل ذهنی بزرگ آنها تطبیق (یا شباهت) داشته باشد بسنجیم و نه نگرش خودمان.

 

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.