جمله‌های روزانه متمم | بخش سوم

۲۷ نظر برای جمله‌های روزانه متمم | بخش سوم

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی



سلام المیرا.

من منطق حرف تو رو در مورد جملهٔ جورج کارلین می‌فهمم.

جورج کارلین می‌گه: “به متوسط حماقت آدم ها فکر کنید.حالا تازه فکر کنید که نیمی از مردم،از این هم احمق تر هستند.”

و تو میگی «این جملهٔ انسانی‌ای نیست» و این جملهٔ راسل رو میاری که: “انسانها احمق بار میان نه این که احمق به دنیا بیان نیاز به اموزش دارن تا دانا بشن.”

و تبعات جملهٔ اول رو این‌طور می‌گی:

• می تونه باعث نومیدی از ارتباط با سایر آدم ها و در نتیجه عزلت گزینی بشه
• یا به فکر بیفتی تا از این حماقت اون ها چه طور سو استفاده کنی
• ممکنه باعث بشه بپذیریم بیشتر اون ها احمق هستن و به همین خاطر شاید مشکلاتشون ارزش حل  کردن رو ندارند.

اول از همه این رو بگم که طبیعتاً جورج کارلین،‌ یه کمدین هست. و در نظر گرفتن این ویژگی می‌تونه در تفسیر ما از چنین جمله‌ای تأثیر بذاره. از طرفی، شاید اگر یه فیلسوف این رو گفته بود خیلی جای بحث بیشتری داشت.

اما چون فرصت و بهانهٔ خوبی برای گپ زدن هست، این نکات رو هم من اضافه کنم:

اول این که بعضی گزاره‌ها کاملاً آماری هستن. یعنی ما می‌تونیم بگیم می‌پسندیم یا نمی‌پسندیم. اما نمی‌تونیم بگیم منطقی نیستن (تو گفتی جملهٔ‌ راسل «منطقی‌تره»).

قطعاً نیمی از انسان‌ها از متوسط انسان‌ها بی‌شرف‌تر هستن.

قطعاً نیمی از انسان‌ها از متوسط انسان‌ها احمق‌تر هستن و ...

تازه کارلین با توزیع توانی (power-distribution) خیلی آشنا نبوده. و فرض کرده حماقت توزیع نرمال داره. چنین فرضی فقط وقتی درسته که معیارمون رو IQ بذاریم (که خودش با توزیع نرمال تعریف میشه).

اما حالا این‌قدر جمله رو قرار نیست زیر ذره‌بین ببریم. من می‌خوام یه چیز دیگه بگم:

تو تعدادی مفروضات پنهان در حرف‌هات داری که اون‌ها رو سوار جملهٔ کارلین می‌کنی. و به خاطر همین، ممکنه جمله رو بدتر و تلخ‌تر ببینی.

مثلاً‌ یه فرض تو اینه که آدمی که داره می‌خونه، یه کلاهبرداره. و با خوندن حرف کارلین می‌گه: «چه جالب!‌ دقت نکرده بودم انقدر احمق زیاده. حتماً باید با یه برنامه‌ریزی جامع، سعی کنم از این فرصت گسترده و ارزشمند برای خودم استفاده کنم.» نمی‌گم چنین کسانی وجود ندارن. اما واقعاً همهٔ کسانی که این جمله یا این نوع جمله‌ها رو می‌بینن، چنین افرادی نیستن.

همین جمله رو ممکنه یه مهندس بخونه، و ازش نتیجه بگیره که «پس در طراحی محصول‌ها باید این حماقت‌ها لحاظ بشه»
مثلاً الان اکثر ماشین‌های اتومات، یه مدار کنترل دارن که اگر کسی در حال حرکت به جلو، دنده عقب زد، دنده عوض نشه (که گیربکس داغون نشه). این مدار و ده‌ها مدار مشابه در ماشین، یه هزینهٔ جزئی اضافه می‌کنن. و همه‌شون با فرض احمق بودن مردم درست شده‌ان. اگر فرض کنیم، مردم احمق نیستن، این‌ها رو نمی‌ذاریم. و اون احمقی که جلوی تو توی اتوبان یهو در حال حرکت دنده رو می‌بره روی R تو رو هم به فنا می‌ده. جالبه که اسم این نوع فیچرها foolproof design هست (به سبک واترپروف و به معنای ضداحمق).

طراح‌های وب و اپلیکیشن‌ها بخش چشمگیری از وقت‌شون رو برای فول‌پروف کردن اپلیکیشن‌ها می‌ذارن. یعنی درگیر هستن که چه‌جوری حماقت‌های انسانی رو مهار کنن.

یا اصلاً بذار از یه زاویهٔ دیگه ببینیم. اگر بپذیری تعداد زیادی از انسان‌ها احمق هستن، لزوماً به نتیجه نمی‌رسی که پس ول‌شون کنیم. بلکه می‌گی سعی کنیم مشکلات احمق‌ها رو حل کنیم. احمق‌ها مشکلات خاص خودشون رو دارن.

و یه چیز مهم: احمق بودن، یه پدیدهٔ چندوجهیه. قد و وزن نیست که با یه عدد مشخص بشه. من و تو ممکنه در یه زمینه، جزو احمق‌ها نباشیم اما در زمینهٔ دیگه‌ای جزو احمق‌ها باشیم. اگر متخصصان و کارشناسان،‌ احمق بودن من و تو رو نادیده بگیرن، ممکنه خیلی زود به فنا بریم.

‌
در کل هم، این  نکته مهمه که در سیاست‌گذاری‌ها اگر فرض کنیم اغلب انسان‌ها بی‌عقل، بی‌شعور، بی‌شرف هستن، سیستم‌هایی درست می‌کنیم که اتفاقاً انسان‌ها رو به اسم عقل، شعور و شرف سوق می‌ده.

الان سیستم سیاسی ما رو نگاه کن. حلقه‌های زیادی توش هست. یعنی A میاد B رو انتخاب می‌کنه. B میره C‌رو انتخاب می‌کنه. C‌میاد روی A نظر می‌ده و ...

بعد ما می‌گیم: یکی از این‌ها اگر بی‌شعور باشه یا بی‌اخلاق باشه، کل کشور به فنا می‌ره. میگن نهههه. محاله. چرا باشه؟

اگر می‌خوای یه سیستم سیاسی طراحی کنی (مثلاً برای شهری که بهش می‌گن متمم‌آباد) و دلت می‌خواد تمام متممی‌ها توش در شادی و سعادت و سلامت زندگی کنن، لازمه فرض کنی بخشی از متممی‌ها کثافت‌ترین و بی‌اخلاق‌ترین و دزدترین آدم‌های قابل‌تصور هستن. و مطمئناً با این فرض، جامعه‌ای می‌سازی که آدم‌های کثافت و بی‌اخلاق و دزد توش نمی‌تونن خیلی بقا داشته باشن.

یادت باشه که من دارم می‌گم «فرض کنیم».

در کل می‌خوام بگم خیلی از جملاتی که ما می‌گیم «زیبا» بیشتر وجه «ادبی» دارن. اما اگر اون‌ها رو مبنای تصمیم‌گیری، طراحی،‌ سیاست‌گذاری قرار بدیم،‌ جامعه‌ای زشت می‌سازیم. از کمونیست‌ها بگیر بیا جلو تا بقیهٔ ساختارها و سیستم‌ها و جوامع زشت. ویژگی همه‌شون اینه که بناشون بر جمله‌های «انسانی» و «زیبا» بوده و نگران مقام انسانیت و کرامت انسان بوده‌ان.

جوامعی که انسان رو کمی بالاتر از حیوان یا دقیقاً در حد حیوان دیده‌ان، اتفاقاً‌ در عمل جامعه‌هایی رو ساخته‌ان که اغلب انسان‌های جوامع دستهٔ اول،‌ رویای مهاجرت و سکونت در اونها رو دارن.

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.