دفترچه یادداشت | بخشی از ذهن، اما بیرون از جمجمه!

همهٔ ما این را پذیرفته‌ایم که دفترچه یادداشت، نوعی حافظهٔ بیرونی است. در حدی که بسیار پیش می‌آید وقتی در جلسه‌ای سراغ دفترچه یا یادداشت‌های داخل موبایل‌‌مان می‌رویم، به‌شوخی می‌گوییم: «بگذار به حافظه‌ام مراجعه کنم.»

مقاله‌ای که می‌خواهیم در این درس بررسی کنیم، ادعایی بزرگ‌تر را مطرح کرده است:

«دفترچه یادداشت، واقعاً بخشی از ذهن ماست؛ فقط در بیرون از جمجه‌مان.» به عبارت دیگر، وقتی دفترچه یادداشت‌تان را در دست می‌گیرید، منطقی است حس‌تان این باشد که بخشی از مغز‌تان را در دست دارید؛ نه در حد استعاره، بلکه همان‌قدر واقعی که یک نفر مغز را در بشقاب کله‌‌پاچه می‌بیند و لمس می‌کند.

ذهن گسترش‌یافته

مقالهٔ ذهن گسترش‌یافته (The Extended Mind) را اندی کلارک و دیوید چالمرز در سال ۱۹۹۸ منتشر کردند. با مقدمه‌ای که بی‌مقدمه سراغ اصل مطلب رفته بود: «در کدام نقطه، ذهن به پایان می‌‌رسد و بقیهٔ جهان آغاز می‌شود؟»

Where does the mind stop
and the rest of the world begin?

مقالهٔ کلارک و چالمرز ادعایی بسیار وسیع و عمیق را مطرح می‌کرد؛ دربارهٔ موضوعی که هنوز چندان روی میز فیلسوف‌ها و سیاست‌گذاران ننشسته بود. به همین علت، اکنون که بیش از دو دهه از انتشار آن گذشته، و موج جدید هوش مصنوعی با اتکا به مدل‌های بزرگ زبانی راه افتاده، بیش از آن سال‌های اول، اسم این مقاله را می‌شنویم.

اما مثال کلیدی آن مقاله، دقیقاً چیزی است که ما در دوره آموزش فکر کردن به کمک نوشتن با آن کار داریم:  رابطهٔ انسان و دفترچه یادداشتش. 

با این مقدمه، به سراغ بخش‌هایی از این مقاله می‌رویم.

تراشه‌ای در مغز برای بازی تتریس

حتماً بازی تتریس را می‌شناسید: یک بازی نسبتاً قدیمی که هنوز هم بسیار رایج است و ما هم یکی از درس‌های داستان کسب و کار متمم را به آن اختصاص داده‌ایم (بازی تتریس؛ وقتی یک دولت بزرگ درگیر یک بازی کوچک می‌شود).

ایدهٔ اصلی بازی تتریس ساده است: بلوک‌هایی دوبعدی یا سه‌بعدی که از بالا سقوط می‌کنند و باید آن‌ها را طوری بچرخانید و جابه‌جا کنید که وقتی به زمین رسیدند، با نظم و بدون حفرهٔ خالی روی بقیهٔ بلوک‌ها بنشینند:

کلارک و چالمرز در مقالهٔ خود یک تجربه ذهنی را بر اساس بازی تتریس مطرح می‌کنند:

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری فکر کردن به کمک نوشتن به شما پیشنهاد می‌کند: