بالاخره تعریف کشور توسعه یافته و در حال توسعه چیست؟
سال‌هاست هر وقت جلسات سازمان تجارت جهانی (WTO) برگزار می‌شود، یک بحث جالب هم میان کشورها بالا می‌گیرد.
اینکه چه کشوری توسعه یافته است و کدام کشورها در حال توسعه هستند یا توسعه نیافته‌اند؟
زمانی که برای نخستین بار بحث کشورهای توسعه یافته یا Developed Countries مطرح شد، طبیعتاً برخی از کشورها هم توسعه نیافته در نظر گرفته شدند.
به سرعت مشخص شد که این ادبیات از نظر سیاسی چندان درست نیست و به تدریج سه اصطلاح در ادبیات اقتصادی و سیاسی جهان رواج یافت:
- کشورهای توسعه یافته (Developed Countries)
- کشورهای در حال توسعه (Developing Countries)
- کشورهای کمتر توسعه یافته (Least Developed Countries یا LDC)
ویژگی مثبت ادبیات جدید این بود که همه‌ی کشورها به نوعی توسعه یافته بودند؛ برخی کمتر و برخی بیشتر.
اما این نوع ادبیات ملاحظه‌کارانه، یک مشکل بزرگ هم دارد. کشورها از اینکه توسعه یافته محسوب نشوند، چندان ناراحت نمی‌شوند.
سیاستمداران، اقتصاددان‌ها و نمایندگان کشورها در جلسات بین‌المللی، ابتدا تحقیق میکنند و می‌بینند که بهتر است توسعه یافته محسوب شود یا در حال توسعه و سپس بر همین اساس رفتار میکنند.
به هر حال، این نوع بحث‌ها بیشتر این نکته را به ما می‌آموزند که کشورها هم گاهی رفتارها و شخصیت‌هایی مشابه تک تک ما انسان‌ها دارند و این ویژگی را باید در معادلات و محاسبات خود در تحلیل روابط بین‌المللی همواره به خاطر داشته باشیم.
سال‌هاست که اصطلاح کشور توسعه یافته را می‌شنویم و به کار می‌بریم.
آیا تا کنون فرصت کرده‌اید کمی جستجو کنید و ببینید که چه معیارهایی باعث می‌شوند که کشورها در ردیف کشورهای توسعه یافته قرار بگیرند؟
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : یاور مشیرفر
خیلی خوشحالم که چنین بحثی در متمم مطرح شده است. حداقل برای من که شیفته این بحث بوده ام و هستم.
توسعه یافتگی را در تعریف در سه اصل Economic Development, Environment Sustainability و Social Inclusion می دانند. یعنی کشوری توسعه یافته است که هم اقتصاد رشد یافته ای دارد، هم در تعامل خوب و سبز با محیط زیست است و هم در آن نرخ مشارکت و تعامل اجتماعی بالاست.
تعابیر بسیار زیادی برای هر کدام از این سه اصل وجود دارد. در بخش توسعه اقتصادی میتوان از شاخص هایی نظیر سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP)، میزان وام های دریافتی از صندوق بین المللی پول، میزان بازگشت وام های دریافتی، وضعیت تجارت، موقعیت اقتصادی، میزان درآمد و رشد آن، میزان فقر و نابرابری درآمدی و در نهایت میزان فعالیت های اقتصادی در سه بخش «کشاورزی، صنعت و خدمات» سنجید. هر کدام از این شاخص ها خودشان به چندین زیر شاخص تقسیم می گردند.
در بخش محیط زیست نیز میتوان شاخص های متعددی برشمرد: میزان مواد شیمیایی رهاشده در آب های آزاد یا خاک به ازای تن بر سال، میزان CO2 رها شده به اتمسفر در مقیاس مترمکعب بر سال، میزان فرسایش خاک (درصد)، میزان آلایندگی آب های زیرزمینی و ...
در بخش نرخ مشارکت اجتماعی، مواردی نظیر میزان تحصیل کردگی و بیسوادی، میزان امید به زندگی، میزان توسعه سیاسی، نرخ فساد و ... شاخص های مهم هستند.
برخی از شاخص ها ترکیبی اند نظیر شاخص توسعه انسانی Human Development Index که میتواند قوی ترین و دقیق ترین شاخص در سنجش عملکرد توسعه یافتگی هر کشوری باشد. این شاخص ترکیبی از شاخص های "امید به زندگی، تحصیل کردگی و میزان درآمد سرانه" است. (این شاخص توسط محبوب اُلحق پاکستانی در سازمان ملل ابداع شده است.) بر اساس این شاخص کشورهای جهان به چهار گروه «خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم» تقسیم می شوند. {درآمد سرانه در این شاخص با ضریب جینی سنجیده می شود.}
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/2/2b/HDI_explained_the_best_way.png
تصویر از ویکی پدیاست.
بیشتر شاخص های توسعه یافتگی، عملکردی اند. تمام شاخص هایی که ذکر شدند با عدد و رقم عملکرد دولت ها را نسبت به زمان قابل سنجش است. پیشنهاد من اما این است که دوستان با استفاده از پنجره زیر به سایت Gapminder مراجعه کرده و تک تک شاخص ها را در تقابل با یکدیگر برای کشورهایی که فکر میکنند توسعه یافته، در حال توسعه یا توسعه نیافته است، بسنجند:
www.gapminder.org/tools/?embedded=true
("مدیریت محترم، ارائه این پنجره برای درک بهتر مبحث ضروری است؛ هر چند تلاش کردم ابعاد آن را با توجه به محدودیت ها و قوانین متمم در 45 درصد و 300 پیکسل تنظیم کنم. در صورت نیاز لطفا آن را با معیارهای خودتان دوباره مورد ویرایش قرار دهید. لطفا این بخش از کامنت را تأیید نفرمایید."
با مهر
یاور)