معنی آفلاین، آنلاین، فیزیکی، دیجیتال و مجازی چیست؟

طی سال‌های اخیر، مفهوم واژه‌های دیجیتال، فیزیکی، آنلاین، آفلاین و مجازی دچار تغییرات و تحولاتی قابل توجه شده است. این تغییرات به‌حدی گسترده بوده که حتی متخصصان نیز اغلب بر سر تعریف دقیق و حد مرز این مفاهیم و اصطلاحات اتفاق‌نظر ندارند.

برای این‌که اوج درهم‌آمیختگی این اصطلاحات را درک کنید، کافی است کتابی تخصصی مثل Networked Affect‌ را ورق بزنید. چکیدهٔ این کتاب را می‌توان چنین بیان کرد: اگر قرار است روابط انسانی را بر اساس میزانی که دو طرف از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند ارزیابی کنیم، رابطه‌های فیزیکی بسیاری وجود دارد که می‌توان آن‌ها را صرفاً «رابطهٔ مجازی» دانست. و نیز رابطه‌های مجازی یا دیجیتال بسیاری وجود دارد که می‌شود آن‌ها صرفاً‌ «رابطه» نامید. چون جنبهٔ حقیقی‌شان به‌هیچ‌وجه کمرنگ‌ نیست.

در چنین وضعیتی و با این حد از به‌هم‌ریختگی، بهتر است به جای بحث و مجادله بر سر معانی اصطلاحات، بگوییم: «با هم قرار می‌گذاریم که در گفتگوهایمان کلمهٔ … را به معنای … به‌کار ببریم..»

بنابراین آنچه در ادامه می‌خوانید،‌ قرارداد ما با شما در متمم برای به‌کار بردن چند اصطلاح است. البته طبیعتاً کوشیده‌ایم که تعریف ما به رایج‌ترین معنا در گفتگوهای امروزی نزدیک باشد.

دیجیتال یا فیزیکی

توجه داشته باشید که ما اینجا دیجیتال در برابر آنالوگ را بررسی نمی‌کنیم. بلکه دیجیتال در برابر فیزیکال را مورد توجه قرار می‌دهیم.

در این حالت، شاید تفکیک دیجیتال / فیزیکی ساده‌ترین (و کم مناقشه‌ترین) دسته بندی باشد:

تعریف دیگری هم از شیء یا محصول دیجیتال وجود دارد که البته دقت کمتری دارد:

بنابراین، تعبیرات و اصطلاحات زیر می‌توانند نمونه‌های درست استفاده از صفت دیجیتال باشند:

• CD یا DVD موسیقی به عنوان محصول دیجیتال (Digital Product)
• ارتباط از طریق تلفن یا موبایل به عنوان ارتباط دیجیتال (Digital Communication)
• آموزش اینترنتی (به هر شکل آن) به عنوان آموزش دیجیتال (Digital Education)
• فلش مموری حاوی محتوای تبلیغاتی در یک نمایشگاه به عنوان محتوای دیجیتال (Digital Content)
• نسخه PDF متنی یا نسخه اسکن شده یک کتاب یا نامه به عنوان یک سند دیجیتال (Digital Document)

آنلاین یعنی چه؟

هر گاه دسترسی به یک محصول یا محتوا و سرویس دیجیتال، از طریق بستر اینترنت یا هر نوع بستر دیجیتال دیگر (حتی شبکه ارتباطی داخلی در یک نیروگاه یا کارخانه یا دانشگاه) بدون نیاز به حضور فیزیکی در محل استقرار آن محصول یا محتوا یا سرویس، امکان پذیر باشد، می‌توانیم بگوییم که در وضعیت Online  قرار دارد.

موارد زیر تعبیرها و استفاده‌های درستی از صفت آنلاین هستند:

• ما به ماژول‌های کنترل سیستم رنگ در خط تولید خودرو دسترسی آنلاین (Online Access) داریم. بنابراین می‌توانیم از دفتر سرپرست کارگاه بدون مراجعه به محل دستگاه، وضعیت سیستم رنگ را بررسی کنیم.
• متمم یک سیستم یادگیری آنلاین (Online Learning) در زمینه مدیریت و توسعه مهارتهای فردی است.
• مزیت سایت اینترنتی برای شرکت شما این است که می‌تواند در نقش یک واحد آنلاین خدمات مشتریان (Online Customer Services Department) رضایت مشتریان شما را افزایش دهد.
• ما یک نسخه کامل از اطلاعات حسابداری شرکت را علاوه بر شبکه داخلی شرکت، روی لپ تاپ مدیرعامل هم داریم تا بتواند به صورت آفلاین در شرایطی که دسترسی به سیستم شرکت ندارد، اطلاعات مالی و حسابداری را مرور کند.
• من ترجیح می‌دهم محتوای برخی سایت‌ها را روی کامپیوتر خودم ذخیره کنم تا دسترسی آفلاین به آنها داشته باشم.
• مزیت ارائه‌ی محتوا به صورت آنلاین (Online Content Delivery) در متمم این است که هر بار که به محتوا سر می‌زنید می‌توانید نسخه‌ی تکمیل‌تر شده و به روز شده‌ی محتوا را ببینید.

آفلاین یعنی چه؟

زمانی که سیستم شما به اینترنت دسترسی ندارد، در وضعیت آفلاین قرار دارد. این اصطلاح برای موبایل، لپ‌تاپ، اپلیکیشن‌ها، نرم‌افزارها و همهٔ ابزار و تجهیزاتی که از اینترنت استفاده می‌کنند به کار می‌رود:

• موبایل: اگر موبایل خود را در وضعیت پرواز قرار داده یا شبکهٔ وای‌فای و اتصال دیتای آن را غیرفعال کنید، موبایل شما در وضعیت آفلاین قرار می‌گیرد.
• خودران‌ها: وقتی دسترسی یک ماشین خودران (مثلاً‌ تسلا یا BYD) به اینترنت قطع باشد، در وضعیت آفلاین قرار دارد.
• نرم‌افزار: اگر نرم‌افزاری دارید که برای کارهای مختلف (از جمله ذخیره‌سازی داده‌ها) باید به اینترنت وصل شود، زمانی که در محیط نرم‌افزار هستید اما به اینترنت وصل نیستید، نرم‌افزار در وضعیت آفلاین قرار دارد.

به همین شکل، دستگاه‌های پوشیدنی مانند ساعت‌های هوشمند، کنسول‌های بازی، سیستم‌های هوشمند خانگی (مانند سیستم‌های کنترل نور، دما یا امنیت) و خودپردازها ممکن است در وضعیت آفلاین قرار بگیرند.

فرق آفلاین و آنلاین فقط در اتصال به اینترنت است

توجه داشته باشید آفلاین بودن به معنای خاموش بودن دستگاه نیست و قرار گرفتن در وضعیت آفلاین لزوماً به این معنا نیست که وسیلهٔ شما هیچ‌ کاری نمی‌کند. بلکه اغلب به این معناست که بخشی از قابلیت‌های آن که مستلزم اتصال به اینترنت است فعال نخواهد بود.

مثلاً اگر دوربین‌های مداربستهٔ خانهٔ شما در وضعیت آفلاین قرار بگیرند، احتمالاً – بسته به طراحی – هم‌چنان فیلم‌ها را ضبط و نگهداری می‌کنند. اما از راه دور و بیرون خانه به تصویر آن‌ها دسترسی نخواهید داشت. یا اگر ساعت هوشمند‌تان در وضعیت آفلاین باشد، کارهای عادی را انجام می‌دهد و قاعدتاً مشکلی در نمایش زمان، فعال شدن آلارم و کار کردن بسیاری از اپلیکیشن‌ها به وجود نمی‌آید. اما نمی‌توانید ساعت هوشمند خود را به‌روزرسانی کرده یا داده‌های آن را به لپ‌تاپ یا فضاهای ذخیره‌سازی در اینترنت منتقل کنید.

البته گاهی هم آفلاین شدن به معنای قطع همهٔ امکانات است. مثلاً وقتی دستگاه‌های ATM اتصال خود را به شبکهٔ بانکی از دست می‌دهند، عملاً دیگر قادر به انجام هیچ‌یک از وظایف خود نیستند.

متصل به اینترنت اما آفلاین!

به نکتهٔ دیگری هم باید توجه کنید. معیار نرم‌افزارها و سیستم‌ها برای آنلاین و آفلاین بودن این است که بتوانند به سرورها (servers) و سایت‌های مد نظر خودشان دسترسی داشته باشند.

مثلاً‌ فرض کنید شما از سرویسی آمریکایی استفاده می‌کنید که آن سرویس ایران را تحریم کرده است. طبیعتاً وقتی اپلیکیشن آن سرویس را روی موبایل اجرا کنید، این پیام را دریافت خواهید کرد که «گوشی شما در وضعیت آفلاین قرار دارد.» در همین حالت ممکن است بتوانید سایت‌های بسیاری را باز کنید و ظاهراً همه‌چیز درست باشد. اما از دید آن نرم‌افزار و اپلیکیشن خاص، آفلاین باشید.

آفلاین بودن به خاطر استفاده از فیلترشکن‌ها

یکی از اتفاق‌های رایج در استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل این است که می‌بینید در عین وصل بودن به اینترنت، اپلیکیشن‌ها می‌گویند شما آفلاین هستید. تعجب شما بیشتر خواهد شد اگر ببینید اینترنت‌تان بیشتر از حالت عادی وصل است . یعنی حتی به سرویس‌هایی که در کشورمان مسدود شده دسترسی دارید. اما باز هم پیام آفلاین بودن را دریافت می‌کنید.

علت آفلاین بودن در این شرایط، معمولاً به دلیل همین وصل بودن بیش‌ازحد است .

مجازی یا Virtual

اصطلاح مجازی یا virtual معمولاً در مقابل حقیقی یا real قرار می‌گیرد. بنابراین، وقتی با یک نرم‌افزار شبیه‌سازی پرواز کار می‌کنید و یا این‌که با یک نرم‌افزار شبیه‌سازی بورس، سرمایه‌گذاری را تمرین می‌کنید، در حال تجربهٔ فضایی مجازی / virtual‌ هستید.

البته هستند کسانی که اصطلاح «مجازی» را معادل «دیجیتال آنلاین» می‌بینند و به این معنا به‌کار می‌برند. اما توصیهٔ‌ ما در متمم این است که شما چنین کاری انجام ندهید و در به‌کار بردن اصطلاح «مجازی» بسیار محتاط باشید.

ما در یکی از سلسله درس‌های ظرافت های کلامی به معنی کلمهٔ مجازی و اصطلاحاتی مثل فضای مجازی و فضای سایبری پرداخته‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم در ادامهٔ این مطلب، آن درس را هم بخوانید تا با مفهوم «مجازی بودن» بیشتر آشنا شوید و این اصطلاح را به‌شکل نادرست به‌کار نبرید:

معنی کلمه سایبر چیست؟‌ فضای مجازی به چه معناست؟

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری سواد دیجیتال به شما پیشنهاد می‌کند: