یک گام مهم در خواندن ذهن انسان

ذهن خوانی تا چند دهه قبل، معمولاً یا دغدغه‌ی افراد دغل بود، یا افرادی که عمر و توان خود را صرف ریاضت و گشت و گذار در دنیای متافیزیک می‌کردند.

اما طی دو دهه‌ی اخیر که استفاده از دستگاه‌های fMRI در مقیاس تحقیقاتی و تجاری رواج یافته است، تلاش برای خواندن ذهن انسان و کشف آنچه در مغز می‌گذرد، به یکی از موضوعات تحقیقاتی مهم تبدیل شده است.

دستگاه fMRI یا Function MRI فعالیت قسمت‌های مختلف مغز را بر اساس میزان اکسیژنی که از طریق خون به آنها می‌رسد، با یکدیگر مقایسه می‌کند.

لازم به یادآوری نیست که خروجی واقعی این دستگاه‌ها در هر مقطع زمانی، یک ماتریس سه بعدی است که فعالیت نسبی هر بخش مغز را به صورت عددی گزارش می‌دهد و آنچه ما در تصاویر می‌بینیم صرفاً یک شمای کلی از خروجی اندازه‌گیری است.

به عبارت دیگر، پزشکان برای تحلیل خروجی fMRI کار بصری و چشمی انجام نمی‌دهند و به این تصاویر خیره نمی‌شوند. بلکه کارهای ریاضی و محاسبات سنگین آماری انجام می‌دهند.

مستقل از این توضیحات حاشیه‌ای، اصل ماجرا این است که یکی از کاربردهای مهم که بعد از رواج یافتن fMRI در تحقیقات مورد توجه قرار گرفته، تلاش برای درک افکار انسان است.

البته در گذشته، برای درک احساسات، گام‌های بزرگی برداشته شده بود.

مثلاً سالهاست دانشمندان عصب شناس می‌دانند که احساس ترس با افزایش فعالیت بخش آمیگدال یا بادامه‌ی مغز ما مرتبط است.

طی سال‌های اخیر، جهت‌گیری مطالعات از سمت احساسات و هیجانات به کلمات حرکت کرد. مثلاً تلاش شد که پاسخ مثبت یا منفی انسان به سوال‌ها و درخواست‌ها، تشخیص داده شده و پیش‌بینی شود که اتفاقاً با دقت قابل قبولی هم موفقیت‌آمیز بود.

اما این بار محققان در دانشگاه کارنگی ملون (CMU)، یک گام به پیش رفته‌اند. آنها نه فقط به کلمات (Words) و مفاهیم (Concept)، بلکه به ارتباط بین مفاهیم (Concept Maps) فکر می‌کنند.

نکته‌ی مهم این است که سیستم هوشمندی که بر اساس الگوی ۲۳۹ جمله تربیت شده است، توانایی مهندسی معکوس را هم دارد.

به این معنا که می‌توان به آن یک جمله را داد و از سیستم خواست که خروجی fMRI مغز را هنگام فکر کردن به این جمله پیش‌بینی کند.

مارسل جاست توضیح می‌دهد که در ادامه‌ی این تحقیق، قرار است فکر کردن به مفاهیم انتزاعی‌تر مورد توجه قرار گیرد تا بتوانیم در نهایت، تمام آنچه در ذهن می‌گذرد را بخوانیم و تشخیص دهیم.