جوزپه آرچیمبولدو | نگاهی به چند اثر از هنرمند نقاش

عصر رنسانس دوران عجیبی بوده است. فقط با شناخت بهتر «قرون وسطی» یا همان «دوران تاریکی» است که می‌توانیم تا حدی حال و هوای متفکران، اندیشمندان و هنرمندان رنسانسی را درک کنیم.

در پاسخ به حرکت‌های افراطی کلیسا، در دوران رنسانس توجه به «زمین» «طبیعت» «علم» و «انسان» شدت گرفت و آن‌چه تا آن زمان «پست، پایین، خاکی و کم‌ارزش» تلقی می‌شد یا لااقل در درجه‌ی دوم اهمیت قرار داشت، در مرکز توجه انسان‌ها قرار گرفت.

به همین خاطر، حضور گسترده‌ی «انسان»، «میوه»، «حیوان» و سایر عناصر «زمینی و طبیعی» در آثار رنسانس، چیزی فراتر از یک سلیقه‌ی ساده است. این المان‌ها یادآوری می‌کرد که نظام ارزشی حاکم بر جوامع دگرگون شده و دنیا دوباره در مرکز توجه قرار گرفته است (احتمالاً می‌دانید که خود کلمه‌ی دنیا هم به معنای دم‌دستی، نزدیک و پَست است).

آثار جوزپه آرچیمبودلو (Giuseppe Arcimboldo) را در چنین بستری بهتر می‌توان درک کرد و شناخت. او در قرن شانزدهم میلادی (از ۱۵۲۷ تا ۱۵۹۳) زندگی می‌کرد و یک نقاش درباری محسوب می‌شد. بخش بزرگی از عمرش در خدمت خاندان قدرتمند هاپسبورگ گذشت و برای آن‌ها نقاشی کرد.

برای شروع آشنایی با کارهای آرچیمبودلو می‌توانیم به اثری که با نام زمین (Earth) خلق کرده نگاه کنیم:

شاید برای این سال‌ها که توجه به طبیعت، حیوانات و محیط زیست بسیار بیشتر شده چنین کاری چندان تازه و بدیع به نظر نرسد. اما باید به خودمان یادآوری کنیم که از عمر این اثر بیش از چهار قرن گذشته است.

ساختار کلی این اثر را تقریباً می‌توان امضای کارهای آرچیمبولدو دانست: مجموعه‌ای از اشیاء، حیوانات، گیاهان و میوه‌ها که در کنار هم قرار می‌گیرند و تصویری بزرگ‌تر را شکل می‌دهند.

تصویری که او در آخرین سال‌های زندگی‌اش از رودولف دوم خلق کرده، نمونه‌ی جذاب دیگری از این سبک محسوب می‌شود:

البته معمولاً آرچیمبودلو را با مجموعه‌ی چهار فصل می‌شناسند. او تصویری از بهار، تابستان، پاییز و زمستان را با ترکیب کردن میوه‌ها و گیاهان و نشانه‌هایی که از این فصل‌ها در ذهن داشته آفریده است:

مجموعه چهار فصل – بهار

مجموعه چهار فصل – تابستان

مجموعه چهار فصل – پاییز

مجموعه چهار فصل – زمستان

واقعیت این است که در دنیای بی‌حوصله‌ی امروز که مجموعه‌ی بزرگی از عکس‌ها و تصاویر در اینستاگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی با یک اشاره‌ی انگشت از پیش چشم‌مان عبور می‌کند، حوصله به خرج دادن و توقف کردن روی این تصاویر ساده نیست.

اما اگر بتوانید حوصله کنید و با صرف وقت روی هر یک از تصاویر، اجزای آن را کشف کنید و تشخیص دهید، لحظات خوبی برایتان ساخته خواهد شد و شاید بهانه‌ای شود تا ولو برای چند دقیقه از دنیای پرشتاب اطراف‌مان فاصله بگیرید.

مثلاً به این سبد میوه‌ و سبزی زیبا دقت کنید که وقتی وارونه می‌شود، چگونه چهره‌ی یک انسان را به خود می‌گیرد:

این سبد هم طراحی مشابهی دارد:

به عنوان آخرین اثر هم «کتابدار» او را ببینیم:

شاید برایتان جالب باشد که آرچیمبولدو تا قرن بیستم کمتر مورد توجه هنرمندان قرار گرفت. اما در آن قرن مورد اقبال کسانی مانند سالوادور دالی قرار گرفت و افراد بسیاری آرچیمبولدو را الهام‌بخش سورئالیست‌ها می‌دانند.

اگر علاقه‌مند هستید بیشتر درباره‌ی او بخوانید، مقاله StrageScience و مقاله Artsy می‌توانند نقطه‌ی شروع خوبی باشند.