تاوانِ آرزوهای برآورده‌شده

باز هم می‌خواهیم به سبک همیشه در دعوت به گفتگو، جمله‌ای را انتخاب کنیم و درباره‌اش به بحث بنشینیم.

جمله‌ای که توسط محققان و دانشمندان، و بر اساس مطالعه و تحقیقات علمی مطرح نشده؛ بلکه صرفاً برخاسته از تجربه‌ی گوینده است.

گاهی اوقات این نوع جمله‌ها، نمی‌توانند راه خودشان را به دل و جان ما باز کنند و حس می‌کنیم با آن‌ها بیگانه‌ایم. گاهی هم احساس می‌کنیم که گوینده، دانسته‌ها و تجربه‌هایی را که ما داشته‌ایم و نتوانسته‌ایم بیان کنیم، در ظرف واژه‌ها ریخته و بیان کرده است.

جمله‌ای که این بار انتخاب کرده‌ایم از هنری فردریک آمیل (Henri-Frédéric Amiel) است. جمله‌ی او بسیار ساده است، اما می‌تواند تداعی‌کننده بسیاری از خاطرات و تجربیات ما باشد:

البته این صرفاً حرف فردریک آمیل نیست. نویسندگان و متفکران دیگری هم آن را به شکل‌های مختلف گفته‌اند. از جمله کارول پیرسون، از پیروان معروف مکتب یونگ، که – نقل به مضمون – می‌گوید: «گاهی ما تاوان دعاهای مستجاب‌شده‌ی خود را می‌پردازیم.»

این جمله‌ی آمیل (یا پیرسون یا دیگران) برای اکثر ما تازه نیست. بسیاری از ما این را به مرور آموخته‌ایم که «آنچه آرزو داریم و برای آن می‌کوشیم» الزاماً «رضایت و خوشحالی و شادمانی و نیک‌بختی» ما را تأمین نمی‌کند.

اما در این میان چه باید کرد؟

• آیا نباید هیچ نوع آرزو و رویایی داشته باشیم؟
• آیا باید موضعی منفعلانه بگیریم و به هر آن‌چه پیش می‌آید «راضی» باشیم و بر این «رضایت» ببالیم؟
• آیا ویژگی‌هایی وجود دارد که بتوان آرزوهای خوب را از آرزوهای بد، شناخت و تشخیص داد؟ طوری که از همان ابتدا بگوییم: «بهتر است این آرزو را کنار بگذارم؟»
• آیا دیگران می‌توانند در این زمینه به ما کمک کنند و مشورت دهند؟ آیا آرزوها و هدف‌های بزرگ، شخصی نیستند؟
• اگر با گزاره‌ی مطرح‌شده در این درس موافقید، آیا می‌توان آن را به سطوح بالاتر (مثلاً جامعه یا کل بشریت) تعمیم داد؟ آیا می‌توان گفت بشر برای چیزهایی تلاش کرده که دستیابی به آن‌ها، امروز او را گرفتار نفرین و شوم‌بختی کرده است؟