قبیله اندبله | وقتی ابزاری جز قلم و رنگ باقی نمانده است

اندبله‌ها (Endebele) یکی از قبایل آفریقایی هستند که در زیمبابوه و آفریقای جنوبی زندگی می‌کنند.

قبیله اندبله را به کارهای هنری‌اش می‌شناسند؛ ترکیب زیبای خط و رنگ بر لباس‌ها و دیوار خانه‌ها.

حتی اگر اسم قبیله اندبله به گوش‌تان نخورده باشد، باز هم احتمال دارد نمونه‌هایی از تصاویر خانه‌های آن‌ها را دیده باشید. خانه‌هایی که دیوارشان را شکل‌های هندسی پر کرده و با رنگ‌هایی متنوع، روشن و درخشان، چشم و دل بیننده را به شوق می‌آورند.

کافی است عبارت Ndebele Houses یا Ndebele Art را در بخش تصاویر گوگل جستجو کنید تا نمونه‌های فراوانی از این خانه‌ها را ببینید.

به عنوان نمونه عکس‌های زیر را اکانت ClaudeVoyage در Flickr منتشر کرده است:

افراد دیگری هم عکس‌ها و تصاویر هنر مردمان اندبله را ثبت و ضبط کرده‌اند.

چند نمونه‌ی دیگر از این کارها را هم ببینیم:

عکس از اکانت Marcel Maurice در flickr

عکس از اکانت Jerome Bon در flickr

عکس از اکانت travel_companion در flickr

اما این خانه‌های زیبا و منقش به نقش‌های رنگارنگ، روزهای سخت و تلخ استعمار را روایت می‌کنند (+/+/+). محل سکونت این قبایل در آفریقای جنوبی در گذشته مستعمره‌ی هلندی‌ها بوده است. مردم محلی آن‌ها را بوئر (Boer) می‌نامیدند.

جنگ‌های سخت و طولانی در نهایت بوئر‌ها را بر سر مردم اندبله مسلط کرد و این مردم به عنوان کارگر و کشاورز در خدمت هلندی‌ها در آمدند. فشار و سرکوب استعمارگران بسیار شدید بود و در این میان، مردم می‌خواستند ارتباط خود، فرهنگ خود و دغدغه‌های خود را حفظ کنند.

طرح و رنگ به کمک‌شان آمد. آن‌ها دیوارهای خانه‌های خود را رنگ می‌زدند و با نقش‌هایی که ترسیم می‌کردند، به یکدیگر پیام می‌دادند. اصول، ارزش‌ها، دغدغه‌ها،‌ ازدواج‌ها، دعاها و احساسات‌شان را به این شکل ترسیم می‌کردند و به یکدیگر می‌گفتند و استعمارگران که این کار را بیشتر از جنس هنر و نقاشی می‌دیدند و پیام آن‌ را نمی‌فهمیدند، مخالفتی نداشتند.

اکنون سال‌ها از دوران استعمار گذشته است. حتی استعمارگران در پی آن هستند که آن‌چه را در قالب عتیقه و نماد و گنج و گنجیه از سرزمین‌ها گرفته‌اند به آن‌ها بازگردانند (+). اما طی دهه‌های اخیر، بازی نقش و رنگ در میان قبیله‌ی اندبله ادامه پیدا کرده و هم‌چنان به عنوان یادگاری از دوران سخت گذشته بر در و دیوار خانه‌ها و ظرف‌ها و وسایل خانه می‌نشیند.

خانمِ اِستِر مالانگو (Esther Mahlangu) یکی از معروف‌ترین هنرمندان این قبیله است که اکنون دهه‌ی نهم زندگی خود را می‌گذراند. او نقاشی‌های خود را با دو حرف E و M امضا می‌کند.

شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید حتی شرکت BMW در یکی از نسخه‌های اختصاصی ماشین‌های خود، از طرح‌های او استفاده کرده است (+):

توضیح: این مطلب و مطالبی از این دست، پیش از این در متمم با عنوان «زنگ تفریح» منتشر می‌شده‌‌اند. اما این روزها، چنین تعبیری بی‌احترامی به عزیزان‌مان است. لذا فعلاً عنوان دسته را به «زنگ توقف» تغییر داده‌ایم. البته این را هم باید بگوییم که زنگ تفریح‌ در متمم هرگز به معنای لغوی کلمه، برای تفریح نبوده و واقعاً بهانه‌ای برای «توقف» در بین درس‌های جدی‌تر و سنگین‌تر بوده است.