ابرهایی در فضای بسته | اثر هنری با عمر ده ثانیه

احتمالاً بسیاری از مجسمه‌سازان، جایی در میانهٔ خلق آثار هنری‌شان، دست از کار می‌‌کشند و با نگاهی به مجسمهٔ نیم‌ساخته از خود می‌پرسند: «یعنی چند دههٔ دیگر یا چند قرن دیگر هم این مجسمه باقی خواهند ماند؟ آن‌هایی که این مجسمه را ببینند، چه پیام و معنایی را در آن جستجو می‌کنند؟ آیا خواهند دانست که چه کسی این مجسمه را ساخته است؟‌ آیا مرا به خاطر خواهند آورد؟»

اما در این میان، مجسمه‌سازانی هم هستند که با خلق آثار هنریِ کم‌عمر، حال‌و‌هوایی دیگر را جستجو می‌کنند.

بردنات اسمیلده (Berndnaut Smilde) هنرمند ساکن آمستردام، زمانی مجسمه و کارهای حجمی می‌ساخته است. اما بیش از یک دهه است که موضوع فعالیت خود را تغییر داده است. او در سال‌های اخیر، آثاری خلق می‌کند که حدود ده ثانیه،‌ یا اندکی کمتر و بیشتر، باقی می‌مانند و برای همیشه ناپدید می‌شوند: ابرهایی در فضای بسته.

او به موزه‌ها، نمایشگاه‌ها و ساختمان‌های مختلف می‌رود و در فضای بسته، ابرهایی شبیه ابرهای آسمان می‌سازد. این ابرها چند ثانیه‌ای معلق میان زمین، سقف و دیوارها می‌مانند و سپس ناپدید می‌شوند. اسملیده این بازی بصری را آگاهانه انتخاب کرده است. به قول خودش، در عصری که علم، «تکرارپذیری» را به یک اصل و ارزش تبدیل کرده، خلق تجربه‌هایی منحصربه‌فرد، حرکتی مخالف عرف و عادت است: «کار هنری من؟ این‌جا بود. الان؟ دیگر نیست. تمام شد. دیگر وجود ندارد و تکرار نمی‌شود.»

البته خروجی کار او صرفاً خود ابر نیست. بلکه با عکس‌هایی که از آن‌ ابرها ثبت می‌کند، این لحظه‌ها را ثبت می‌‌کند و با این کار فرصتی به مخاطب می‌دهد که معنای هر اثر را جستجو و کشف کند.

ابر وقتی در آسمان است، به خودی خود، معنایی ندارد و حس و خاطره‌ای را تداعی نمی‌کند. مگر ابرهایی که به شکل انسان، حیوان یا دیگر اشیاء و موجودات آشنا باشند.

اما ابر در زمین، بسته به این که در کجا ساخته شود، می‌تواند معنایی کاملاً متفاوت داشته باشد. مثلاً ابر در مسجد و کلیسا و مکان‌های مذهبی، می‌تواند فضایی معنوی را القا کند. همین ابر، وقتی در ساختمانی کهنه و فرسوده قرار می‌گیرد، تصویری وهم‌آلود از گذشته را ترسیم می‌کند. ابر بر روی ستونی افتاده، میرا بودن دست‌سازهای بشر را یادآور می‌شود و به همین ترتیب، بسته به جا و مکان خود، معنایی متفاوت خلق می‌کند.

در ادامه تعدادی از کارهای اسمیلده را می‌بینید. دیدن کارهای اسمیلده فرصتی ایجاد می‌کند تا از خود بپرسید: «هر یک از این ابرها حامل چه پیامی هستند و چه پیامی را تداعی می‌کنند؟» همچنین احتمالاً وسوسه می‌شوید با خود فکر کنید که اگر شما جای او بودید و می‌خواستید جایی چنین ابری را بسازید، به سراغ چه نقطه‌ای و کدام ساختمان می‌رفتید.

ضمناً اسمیلده یک اکانت اینستاگرام هم دارد. هم‌چنین گزارش‌ها و مصاحبه‌های متنوعی از او در فضای وب منتشر شده است (+/+/+/+/+).

در مواردی که عکس را کسی غیر از خود اسمیلده ثبت کرده، نام عکاس را در زیر عکس آورده‌ایم.

کارل لاگرفلد؛ عکاس: Simon Procter

عکاس: Cassander Eeftinck Schattenkerk