تعریف دارایی نامشهود چیست؟
دارایی نامشهود یا Intangible Asset که گاهی با IA هم نمایش داده می‌شود، از جمله اصطلاحاتی است که طی سال‌های اخیر بیش از گذشته، دیده و شنیده می‌شود.
البته کارشناسان حسابداری، سال‌هاست از اصطلاح دارایی نامشهود استفاده می‌کنند و معمولاً به عنوان مثال دارایی نامشهود، مواردی از قبیل سرقفلی، حق اختراع، حق التالیف، حق اکتشاف، علائم تجاری، حق امتیاز و موارد مشابه را فهرست می‌کنند.
اما پیچیدگی مدل های کسب و کار در دنیای امروز، باعث شده که مصداق‌های بسیار متنوع‌تری از دارایی‌های نامشهود به وجود بیایند که معمولاً در حسابداری سنتی مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
به این موارد توجه کنید:
فهرست ایمیل‌ها یا شماره موبایل‌های مشتریان یک کسب و کار
دامین یک سایت
پایگاه داده حاوی اطلاعات جابجایی فیزیکی روزانه موبایل‌های اندروید ثبت شده در سرورهای شرکت گوگل
مدل درآمدی یک کسب و کار
اینها همگی، نمونه‌هایی از دارایی های نامشهود جدید هستند که با وجود ارزش بسیار بالایشان، معمولاً در تعریف دارایی نامشهود توسط حسابداران سنتی، در قسمتِ و غیره (همان سه نقطه‌ی آخر تعریف) قرار می‌گیرند.
تعریف دارایی نامشهود (IA یا Intangible Asset)
برخی منابع، دارایی نامشهود را به عنوان نوعی از دارایی در نظر می‌گیرند که قابل لمس نیست و نمی‌توان با انگشت آن را لمس کرد (+).
ممکن است این تعریف، بیش از حد ساده و سطحی به نظر برسد؛ اما واقعیت این است که چندان هم از واقعیت دور نیست.
البته تعریف‌های رسمی‌تری هم وجود دارند (+):
دارایی‌های نامشهود، دارایی‌هایی هستند که ذات و طبیعت آنها فیزیکی نیست.
دارایی‌های نامشهود (از جمله برند، مالکیت فکری، ایده‌ها، روش کسب و کار) در مقابل دارایی‌های پولی و فیزیکی (مانند ملک، وسایل نقلیه، تجهیزات، اوراق بهادار و پول نقد) قرار می‌گیرند.
استاندارد حسابداری در مورد دارایی های نامشهود
استانداردهای حسابداری دارایی های نامشهود، نه تنها از کشوری به کشور دیگر تغییر می‌کند، بلکه حتی در هر کشور (از جمله ایران) نیز به مرور زمان دچار اصلاح و تغییر شده و می‌شود.
بنابراین، از منظر یک حسابدار، لازم هست همواره آخرین نسخه‌ی تجدید نظر شده را مطالعه کرده و مد نظر قرار دهید.
اما یک ویژگی مشترک در مورد اکثر استانداردهای حسابداری وجود دارد:
استانداردهای حسابداری، عموماً شما را مقید می‌کنند که دارایی‌های نامشهود را بر اساس هزینه‌ی انجام شده برای ایجاد آنها اندازه‌گیری و ثبت کنید.
به عبارتی، اگر شما یک فهرست ایمیل از مشتریان بالقوه داشته باشید و از طریق ایمیل مارکتینگ، ماهیانه ده میلیارد تومان سود از این فهرست ایجاد کنید، همچنان این دارایی در استانداردهای حسابداری حداکثر در حد چند میلیون تومان (هزینه‌ی شکل‌گیری اولیه‌ی فهرست) ارزش خواهد داشت.
ضمن اینکه اگر این ایمیل‌ها به تدریج در سایت شما ثبت شده باشند، عملاً از نظر حسابدار، این دارایی نامشهود تقریباً با هزینه‌ی صفر ایجاد شده است.
ارزیابی نهایی دارایی های نامشهود
توضیحات بالا به این معنا نیست که دارایی های نامشهود، هیچ ارزشی ندارند.
قبل از هر چیز به خاطر داشته باشیم که بسیاری از کسب و کارها، عملاً با تکیه بر دارایی های نامشهود خود کسب درآمد می‌کنند.
لازم نیست به کسب و کارهای حوزه تکنولوژی فکر کنید.
حتی یک ساندویچ فروشی قدیمی هم که نام شناخته شده‌ای دارد، ممکن است ده برابر بیشتر از ساندویچ فروشی همسایه، فروش داشته باشد و آنچه این جریان درآمد را ایجاد می‌کند، همان دارایی نامشهود (خوش‌نامی و برند قوی) است.
بنابراین، مهم‌ترین ارزش دارایی نامشهود، در کمک بقای کسب و کار است.
ضمن اینکه معمولاً هنگام معامله‌ی شرکت‌ها، عملاً ارزش این دارایی‌ها در قیمت شرکت منعکس می‌شود.
هم‌چنین اگر شرکتی در بورس فعال باشد، معمولاً ارزش بازار سهم (Market Value) با ارزش اسمی سهم (Face Value یا Book Value) تفاوت دارد که بخشی از این تفاوت، می‌تواند به دارایی‌های نامشهود شرکت مربوط باشد.
