قرارداد چارتر چیست و در یک نمونه قرارداد چارتر چه نکاتی ذکر می‌شود؟

همه‌ی ما اصطلاحاتی مانند قرارداد چارتر و بلیط چارتر و چارتر پارتی را شنیده‌ایم، اما شاید اگر درگیر قراردادهای چارتر نبوده باشیم، تنها چیزی که برایمان تداعی شود، بلیط های چارتر هواپیما است که می‌گویند چون بلیط چارتر است، پس گرفته نمی‌شود!

اگر چه اصطلاح چارتر (Charter) اصطلاحی قدیمی است و به معنای کاغذی است که به عنوان سند به یک نفر داده می‌شود، اما چارتر و قرارداد چارتر به معنایی که ما امروزه می‌شنویم و می‌شناسیم تنها حدود دویست سال قدمت دارد.

با توجه به توضیحات فوق، می‌توان گفت که قرارداد چارتر می‌تواند بخشی از استراتژی مدیریت تقاضا باشد.

[مطالعه بیشتر: مدیریت تقاضا چیست؟]

نخستین قراردادهای چارتر تجاری در دوران جدید، برای چارتر کردن کشتی‌ها منعقد شده‌اند.

در حدی که هنوز خیلی از فعالان صنعت حمل و نقل، قرارداد چارتر را معادل قرارداد اجاره کشتی می‌دانند.

قراردادهای چارتر کشتی معمولاً به یکی از دو شکل چارتر برای مدت مشخص یا چارتر برای سفر مشخص تنظیم می‌شوند.

امروزه رایج‌ترین شکلی که در زندگی روزمره در مورد قراردادهای چارتر مشاهده می‌کنیم، قراردادهای چارتر بلیط هواپیماست.

به این شکل که یک شرکت، کل صندلی های هواپیما در یک مسیر پروازی (Full Charter)  یا بخشی از صندلی‌ها را (Seat Charter) اجاره می‌کند و خود نسبت به فروش بلیط آن صندلی‌ها اقدام می‌کند.

البته شرکتهایی هم هستند که نیروی انسانی آنها مسافرت‌های زیادی دارند و ترجیح می‌دهند با چارتر کردن پروازها، فرایند جستجو و تامین بلیط را ارزان‌تر و سریع‌تر کنند (ضمن اینکه می‌توانند در صورت نبودن منع فنی یا قانونی، برای برقراری پروازهایی که در حالت عادی انجام نمی‌شود، اقدام کنند).

چارتر هتل ها هم نمونه دیگری از کاربرد قرارداد چارتر محسوب می‌شود.

اما مدل چارتر در کسب و کار، کاربردهای فراوان دارد و هتل ها و هواپیما و کشتی، تنها نمونه‌هایی از آن محسوب می‌شوند.

حتی می‌توانید فرض کنید یک شرکت اینترنتی که حجم ترافیک خاصی را از اداره زیرساخت کشور خریداری می‌کند و آن را به مشتریان خود می‌فروشد، مدل کسب و کار چارتر را برای خود انتخاب کرده است.

در کل، می‌توانید فرض کنید که قرارداد چارتر به معنای اجاره کردن یک دارایی یا خریدن یک ظرفیت مشخص و استفاده‌ از آن یا خرده فروشی آن است.

[مطالعه بیشتر: خرده فروشی چیست؟]

طبیعتاً بسته به مورد قرارداد، نکاتی که در قرارداد چارتر ذکر می‌شوند، بسیار متفاوت هستند.

طبیعتاً مفاد عمومی قراردادهای چارتر با سایر قراردادها تفاوت چندانی ندارد (مانند مدت قرارداد و شرایط فورس ماژور و …).

اما چند نکته‌ی کلیدی وجود دارد که معمولاً‌ در قراردادهای چارتر حائز اهمیت هستند:

• تصمیم گیری در مورد اینکه با ظرفیت مازاد چه باید کرد (عموماً و نه همیشه، فرض قرارداد چارتر بر این است که چارترکننده، هزینه کامل را پرداخت می‌کند و عرضه یا استفاده از ظرفیت مازاد، دیگر ارتباطی با چارتردهنده نخواهد داشت)
• تصمیم گیری در مورد اینکه قرارداد چارتر صرفاً شامل فروش ظرفیت است یا شامل بهره برداری و فرایندهای عملیاتی هم می‌شود؟ (مثلاً چارترکننده‌ هواپیما، قرار نیست مسائل فنی و تکنیکی و تیم پرواز را بر عهده بگیرد. بنابراین درگیر فرایندهای عملیاتی نمی‌شود. اما چارترکننده ترافیک اینترنت، وارد کارهای عملیاتی هم می‌شود)
• مسئولیت رویدادها و سوانح و اتفاقات، در چه محدوده‌ای شامل چارترکننده و تا چه حد شامل چارتردهنده خواهد شد؟