چگونه کتاب بخوانیم؟ راهنمای مورتیمر آدلر برای کتاب خواندن

تذکر: این مطلب به معرفی کتاب چگونه کتاب بخوانیم اختصاص دارد. اگر شما در جستجوی این کتاب مشخص نبوده‌اید و می‌خواهید توصیه هایی برای کتابخوانی بخوانید، پیشنهاد می‌کنیم به درس توصیه هایی برای کتابخوانی سر بزنید.

چند سال پیش، در نخستین ماه‌های راه‌اندازی متمم، یکی از دوستانی که با معرفی دوستی دیگر به جمع متممی‌ها وارد شده بود، برای ما ایمیلی ارسال کرد و در آن، این پیشنهاد را مطرح کرد که حتماً مطالبی درباره‌ی کتابخوانی منتشر کنیم.

ما هم البته به شکل‌ها و بهانه‌های مختلف درباره‌ی مطالعه کتاب صحبت کرده‌ایم.

وقتی نخستین بار کتابِ ۴۵۰ صفحه‌ایِ مورتیمر آدلر با عنوان چگونه کتاب بخوانیم روی میز متمم قرار گرفت، همه در سکوت لبخندی زدند و مشخص بود که به چه چیزی فکر می‌کنند: این‌که چنین دغدغه‌ای چقدر قدیمی است و چه جالب کسانی مثل آدلر برای پاسخ به آن وقت گذاشته‌اند.

مستقل از این‌که چه معنایی از واژه‌ی کلاسیک در ذهن‌تان باشد، باز هم‌چنان می‌توانید چگونه کتاب بخوانیم را یک کتاب کلاسیک بدانید.

این کتاب، از یک سو شناخته‌شده‌ترین مرجع کتابخوانی است و اگر به کسی بگویید که تنها یک کتاب، درباره‌ی روش کتابخوانی به شما معرفی کند، به احتمال زیاد همین کتاب مورتیمر آدلر را معرفی خواهد کرد.

اما از نظر قدمت هم، کتاب چگونه کتاب بخوانیم در رده‌ی کتاب‌های کلاسیک قرار می‌گیرد.

نسخه‌ی اول آن در سال‌های ۱۹۴۰ منتشر شده و عبارتِ Revised & Updated که روی جلد نسخه‌ی جدید نقش بسته، مربوط به ویرایش سال ۱۹۷۲ است.

به عبارت دیگر، اکنون نزدیک به نیم قرن است که چگونه کتاب بخوانیم به‌روز نشده و البته هم‌چنان مورد استقبال و استناد و اشاره قرار می‌گیرد.

راهنمای مطالعه اثربخش

می‌توان گفت چگونه کتاب بخوانیم (How to Read a Book) راهنمایی برای مطالعه‌ی اثربخش‌تر است.

آن‌ها به هدف‌های متنوعی که خواننده ممکن است از خواندن یک کتاب داشته باشد فکر کرده‌اند و برای هر کدام، توصیه‌ها و راهکارهایی را ارائه کرده‌اند.

خواندن معمولی و سطحیِ کتاب از ابتدا تا انتها، مرور سریع کتاب برای تصمیم گیری درباره‌ی خریدن و خواندن آن و نیز تلفیق اطلاعات کتابهای مختلف برای رسیدن به یک دیدگاه و نگرش کلی‌تر – و احتمالاً متفاوت با آن‌چه در تک تکِ کتاب‌ها گفته شده – از جمله مواردی است که در این کتاب مورد توجه نویسندگان بوده است.

اما بخش قابل‌توجهی از کتاب، به خواندن تحلیلی (Analytical Reading) اختصاص یافته است. خواندنی که با هدفِ توسعه‌ی نگرش و افزایش عمقِ درک و فهم ما انجام می‌شود.

نترسید و کتاب‌های کمی دشوار را انتخاب کنید

طبیعتاً نمی‌توان انتظار داشت چنین کتابی با حجم گسترده‌ای از توصیه‌های متنوع، در حد یک یا چند نکته خلاصه شود.

اما یکی از نکات کتاب، آن‌قدر ارزش دارد که مناسب است در این‌جا به آن اشاره کنیم:

چالش‌های خواندن یک کتاب قدیمی در عصر جدید

وقتی به سراغ این کتاب می‌روید، باید در ابتدا سطحِ انتظارات خود را تعدیل کنید.

فراموش نکنید که حداقل دو انقلاب بزرگ بعد از آخرین ویرایش این کتاب روی داده است: انقلاب شناختی و انقلاب دیجیتال.

آن‌چه ما به عنوان روانشناسی شناختی آموخته‌ایم و می‌دانیم، مربوط به دهه‌های اخیر است و در زمان نگارش کتاب، اطلاعات کمتری از عملکرد مغز در دست بود.

به همین علت، در مقایسه با کتاب‌های امروزی – و احتمالاً انتظارِ شما از کتابی با عنوانِ راهنمای خواندن کتاب‌ها – ارجاعات چندانی به مقالات و مطالعات نمی‌بینیم.

به عبارت دیگر، کتاب را باید بیشتر یک نسخه‌ی تجربی برای کتابخوانی در نظر بگیرید. البته نویسندگان، افرادی آشنا به علم و تحقیق هستند و اگر دانش زمان خودشان را معیار قرار دهید، عمقِ‌نظر و تعهدِ علمی‌شان را به خوبی حس خواهید کرد.

انقلاب دیجیتال هم تحولات بسیاری در ابزارها و روش‌های کتابخوانی ایجاد کرده که همه‌ی ما با آن‌ها آشنا هستیم و تنها به عنوان یک نمونه، بحث مقایسه‌ی یادداشت برداری دیجیتال و کاغذی را در متمم مطرح کرده‌ایم.

طبیعتاً نویسندگانِ کتابی که نزدیک به نیم قرن از انتشار آن می‌گذرد، حتی نمی‌توانسته‌اند ابزارهای امروزی ما را در ذهن خود تصور کنند و این مسئله‌ای است که به خوبی در مطالعه‌ی بخش‌هایی از کتاب (خصوصاً در جاهایی که بحث مراجعه به کتابهای مرجع مطرح می‌شود) آن را حس خواهید کرد.

اما همین که این کتاب در سایت آمازون – که طبیعتاً همه‌ی کاربران آن دنیای دیجیتال را به خوبی تجربه کرده‌اند – امتیاز ۴.۳ از ۵ را به دست آورده، می‌تواند ارزشمند بودن حاصل زحمت نویسندگان آن را به خوبی نشان دهد.

ترجمه کتاب مورتیمر آدلر به فارسی

چگونه کتاب بخوانیم توسط محمد صراف تهرانی به فارسی ترجمه شده و توسط به نشر (وابسته به آستان قدس رضوی) به بازار عرضه شده است.

هم متن ترجمه بسیار روان است و هم ناشر، نهایت تلاش خود را برای چاپ شکیل و با کیفیت آن به‌کار گرفته است.

شاید تنها نقدی که بتوان مطرح کرد این است که در انتهای نسخه‌ی انگلیسی، پیوستی وجود دارد که در آن، ۱۳۷ کتاب به انتخاب نویسندگان معرفی شده است.

کتاب‌هایی که از نظر نویسندگان، فراتر از کتابهای روزمره هستند و مطالعه‌ی آن‌ها می‌تواند به افزایش عمقِ نگرش ما کمک کند.

با وجودی که بسیاری از این کتابها به فارسی ترجمه شده‌اند و ارائه‌ی این فهرست می‌توانست بسیار مفید باشد، اما در ترجمه‌ی فارسی – لااقل در نسخه‌ای که در اختیار متمم است – این پیوست منتشر نشده است.

برخی از کتابهای کافکا (محاکمه و قصر) ، تعدادی از کتابهای ژان پل سارتر (از جمله تهوع)، عناوینی از تولستوی (از جمله جنگ و صلح و نیز آنا کارنینا) و کتابهای نیوتن، ولتر، ماکیاولی، فرانسیس بیکن، ارسطو، دانته،  داروین، داستایوفسکی، مایکل فارادی و هنری فیلدینگ از جمله کتابهایی هستند که در این فهرست مورد اشاره قرار گرفته‌اند.

[ لینک مرتبط: دانلود فایل PDF خلاصه کتاب مورتیمر آدلر (چهار صفحه – انگلیسی) ]

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت یادگیری به شما پیشنهاد می‌کند: