Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
شرایط دریافت هدیه نوروزی متمم: دوره صوتی آموزش هدف‌گذاری (کلیک کنید)


نگرش سیستمی (مرور و جمع‌بندی) | به روایت راسل اکاف


نگرش سیستمی و مرور آن توسط راسل اکاف

در مجموعه درس‌های تفکر سیستمی با مباحث مختلفی در حوزهٔ سیستم‌ها آشنا شدیم: از تعریف سیستم تا ویژگی‌های سیستم‌ها؛ از رفتارهای غیرمنتظرهٔ سیستم‌ها تا اثر مار کبرا و داستان جنگ با گنجشک‌ها.

اکنون پس از درس‌های متنوعی که خواندیم، فرصت مناسبی است تا بحث‌مان را کمی مرور کنیم. به عبارت دیگر، دوباره دربارهٔ اصل و ریشهٔ رویکرد سیستمی حرف بزنیم تا پایه‌های تفکر سیستمی در میان جزئیات فراوانی که در درس‌های مختلف گفتیم، گم نشود و به فراموشی سپرده نشود.

این درس را با تکیه بر حرف‌های راسل اکاف تدوین کرده‌ایم و می‌شود گفت آن‌چه در ادامه می‌آید، تفکر سیستمی به روایت اکاف است. لازم است تأکید کنیم که جمله‌بندی‌ها دقیقاً جمله‌های اکاف نیست و بسیاری از آن‌ها بسته به ضرورت فضای درس بازنویسی شده‌اند. اما هیچ‌جا از قلمرو حرف‌ها و نظریه‌های او بیرون نرفته‌ایم و آن‌چه می‌خوانید، بارها در گفته‌ها و نوشته‌های او تکرار شده است.

اگر علاقه‌مند باشید حرف‌های اکاف در زمینهٔ‌ نگرش سیستمی و ویژگی‌های رویکرد سیستمی را بخوانید، یکی از بهترین گزینه‌ها – که ما هم در این‌جا از آن استفاده کرده‌ایم – کتاب طراحی مجدد آینده یا Redesigning the Future است.

رویکرد سیستمی

اگر چه اکاف در نخستین سال‌های قرن بیست‌و‌یکم هم زنده بود و حرف می‌زد و مصاحبه می‌کرد و می‌نوشت، اما در کمتر اثری از او می‌توانید رویکرد سیستمی را به شفافیتی که در سال ۱۹۷۴ در این کتاب شرح داده، بیابید.

تقلیل مسئله در برابر گسترش مسئله

یکی از کلمات کلیدی در مدل ذهنی راسل اکاف، تقلیل و تقلیل‌گرایی یا Reductionism است. او رویکرد سیستمی را در مقابل تقلیل‌گرایی قرار می‌‌دهد و به همین علت بارها تکرار کرده که تفکر سیستمی را معادل «گرایش به گسترش مسئله» یا Expansionism می‌داند.

بنابراین اگر بخواهید تفکر سیستمی را از دید اکاف بدانید، مهم است که این دو اصطلاح را به خوبی درک کنید:

رویکرد سیستمی - گرایش به تقلیل مسئله - گرایش به گسترش مسئله

او برای توضیح این دو گرایش و شفاف کردن تفاوت آن‌ها، عصر ماشین‌ها را با عصر سیستم‌ها مقایسه می‌کند. در ادامهٔ این درس، می‌کوشیم به کمک این مقایسه، مباحث تفکر سیستمی را که تا این‌جا آموخته‌ایم، یک بار دیگر مرور کنیم.

عصر ماشین‌ها

ماشین‌ها بیش از هزار سال است که همراه ما انسان‌ها بوده‌اند؛ از گاری و چرخ چاه تا ابزارهای مدرن امروزی. اما عصر ماشین، به معنای رایج آن، از دوران انقلاب صنعتی آغاز شد و ماشین‌آلات مکانیکی همهٔ دنیای ما را تسخیر کردند: از دستگاه‌های صنعتی در کارخانجات تا خودروهای فعال در خیابان.

با قطعیت می‌توان گفت که طی یک یا دو قرن اخیر، پیچ و مهره و میله و چرخ‌دنده، جای خود را در اغلب خانه‌ها تثبیت کرده‌اند.

اما اختراع ماشین‌ها و رواج آن‌ها، صرفاً یک اتفاق مکانیکی و تحول مهندسی نبود. عصر ماشین، شکل خاصی از اندیشیدن را هم رواج داد: «اندیشیدن ماشینی» و اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم: «تفکر مبتنی بر تجزیه و تحلیل.»

فرض کنید ماشین لباس‌شویی شما خراب شده و کمی سر و صدا می‌کند. همه جا هم تعطیل است و به تعمیرکار دسترسی ندارید. چه می‌کنید؟ اگر اندکی حوصله و تجربه داشته باشید، دست به آچار می‌شوید و آن را باز می‌کنید. می‌خواهید ببینید بالاخره این صدا از کجا در می‌آید. واقعاً هم احتمال این که منشاء صدا را بیابید و مشکل را – با تعمیر یا تعویض قطعه – حل کنید زیاد است.

این روشِ «خُرد کن و مشکل را پیدا کن» روحِ عصر ماشین‌هاست.

رویکرد سیستمی

البته ما به جای «خُرد کردن» معمولاً از کلمهٔ «تجزیه (جدا کردن اجزاء از یکدیگر)» استفاده می‌کنیم. به همین علت اصطلاح «تجزیه و تحلیل» را می‌توان شعار عصر ماشین‌ها دانست. اکاف می‌گوید اگر بخواهیم بگوییم زیربنای عصر ماشین‌ها، یک نوع فلسفه یا مدل ذهنی است، باید بگوییم که این فلسفه «تقلیل‌گرایی» است؛ یعنی میل به کوچک‌تر کردن مسئله.

چند مثال از نگاه تقلیل‌گرا

محدودیت در دسترسی به مجموعه‌ درس‌های تفکر سیستمی

دسترسی کامل به مجموعه درس‌های تفکر سیستمی برای اعضای  ویژه متمم در نظر گرفته شده است.

با عضویت ویژه در متمم علاوه بر دسترسی به مجموعه درس‌های تفکر سیستمی به مجموعه گسترده‌تری از درس‌ها به شرح زیر نیز دسترسی پیدا خواهید کرد:

 فهرست درس‌های متمم

البته بررسی‌های آماری ما نشان داده که علاقه‌مندان به درس‌های تفکر سیستمی، از میان مجموعه درس‌های متمم به مطالعه‌ی درس‌های زیر بیشتر علاقه‌مند بوده‌اند:

  مدل ذهنی | تفکر استراتژیک | تفکر نقادانه

  کوچینگ | مشاوره مدیریت | استعدادیابی

  تصمیم گیری | حل مسئله | مدیریت زمان | یادگیری

گزینه‌ی دیگر هم پیگیری منظم مجموعه درس‌های دوره MBA متمم است.

تذکر: برای دسترسی به محتوای درسی که مشاهده می‌کنید، صرفاً‌ عضو شدن و پرداخت عضویت کافی نیست و باید تمرین درس تعریف سیستم را هم انجام دهید. انجام این تمرین ساده باعث می‌شود ذهن‌تان برای یادگیری این درس و درس‌های پیشرفته‌تر تفکر سیستمی آماده شود.

تمرین اول

قطعاً نمی‌توان گفت خرد کردن مسئله یا همان «تجزیه + تحلیل» همیشه بد است. مسئله‌های بسیاری وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به این شیوه حل کرد. اما مسائل دیگری هم وجود دارند که اگر با رویکرد تقلیل‌گرایی به سراغ‌شان برویم، گمراه می‌شویم و پاسخ واقعی و بلندمدت را پیدا نمی‌کنیم.

آیا می‌توانید برای هر یک از این دو نوع مسئله، یک مثال بزنید؟

یعنی یک مسئله را مطرح کنید که با تفکر تحلیلی و تقلیل‌گرا بتوان آن را حل کرد (یا حل کامل یا حل قابل‌قبول). و مسئله‌ی دیگر را مثال بزنید که اگر آن را به مسائل کوچک‌تر تقلیل دهیم، پاسخی گمراه‌کننده و ناکارآمد را برایش انتخاب خواهیم کرد.

تمرین دوم

یک سیستم را انتخاب کنید. سعی کنید چند ویژگی (یا رفتار یا قوت یا ضعف) از آن سیستم بگویید و مشخص کنید که کدام‌یک از آن‌ها ساختاری (مربوط به یک یا چند جزء خاص) هستند و کدامیک عملکردی (برآیند کل سیستم  و تعامل اجزای آن).

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    حسین قربانی ، ایسا کریمیپور ، محمود یوسف زاده ، آیدین داریان ، علی همدانیان پور

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر سیستمی به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه تفکر سیستمی
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۱۴۱۵ نظر برای نگرش سیستمی (مرور و جمع‌بندی) | به روایت راسل اکاف

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .