Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
شرایط دریافت هدیه نوروزی متمم: دوره صوتی آموزش هدف‌گذاری (کلیک کنید)


استراتژی پلتفرم در توسعه محصول | از پلتفرم خودرو تا پلتفرم محصولات دیجیتال


استراتژی پلتفرم چیست

نخستین تجربهٔ سفارش قهوه در کافی‌شاپ، برای کسانی که پیشتر با انواع نوشیدنی‌های مبتنی بر قهوه آشنا نبوده‌اند، تجربهٔ ویژه‌ای است.

اسم‌ها متفاوتند و معمولاً یک ستون بلند از منو را پر می‌کنند: اسپرسو، کاپوچینو، لاته، ماکیاتو، امریکانو، فلت‌وایت، موکا و چند نام دیگر از این دست. اما ماهیت نوشیدنی تقریباً یکی است: یک یا دو شات اسپرسو که به نوعی با شیر و احتمالاً شکلات مخلوط شده است.

از یک سو، برخی علاقه‌مندان قهوه حاضرند بر سر تفاوت این نوشیدنی‌ها و اصرار بر این‌که هیچ‌یک از آن‌ها مانند دیگری نیست، تا پای جان بروند. و از سوی دیگر، برخی زبان‌شناسان هم – که شاید از قیمت یا کیفیت نوشیدنی‌شان راضی نبوده‌اند – اعتراض می‌کنند که «شیرقهوه» به اسم تازه‌ای نیاز ندارد (+).

اما اگر از متخصصان توسعهٔ محصول نظر بخواهید، به جای این‌که برای خود جایی در این طیف بیابند، توضیح خواهند داد که: «همهٔ این‌ها محصولاتی هستند که بر پلتفرم اسپرسو بنا شده‌اند.»

«طراحی محصول بر پایهٔ پلتفرم» چیزی است که قرار است در این درس دربارهٔ آن حرف بزنیم.

پلتفرم محصول

بسیاری از اختراعات و ابتکارات در تاریخ علم و فناوری آن‌قدر با زندگی روزمرهٔ‌ ما آمیخته شده‌اند که گاهی برایمان سخت است دنیا را پیش از به‌وجود آمدن و رواج یافتن آن‌ها تصور کنیم.

یکی از این ابتکارات، استفاده از پلتفرم (Platform) در طراحی و توسعه محصول است.

امروز همهٔ ما اصطلاح پلتفرم خودرو را شنیده‌ایم و می‌دانیم که بسیاری از قطعات تویوتا و لکسوس مشترک هستند. و می‌دانیم شرکت‌هایی مثل سامسونگ و اپل صرفاً با تغییر چند قطعه در گوشی‌های پرچمدار خود، آن‌ها را با نام‌ها و قیمت‌های متفاوت به گروه‌های مختلفی از مشتریان‌شان می‌فروشند. و نیز این‌که مایکروسافت ویندوز را با دو قیمت مختلف در دو نسخهٔ خانگی و حرفه‌ای با اندکی تفاوت در قابلیت‌ها به مشتریانش عرضه می‌کند.

اما همین تکنیک ساده، زمانی به ذهن شرکت‌ها و طراحان محصول نمی‌‌رسیده یا اگر می‌رسیده، نمی‌توانستند تصور کنند که این کار تا چه حد می‌تواند به کاهش هزینه‌ها، افزایش نوآوری و رشد بازارشان کمک کند.

تاریخچه طراحی پلتفرم به عنوان یک استراتژی

مثل بسیاری از موضوعات دیگر، نمی‌توان به‌طور دقیق گفت چه کسی نخستین بار اصطلاح پلتفرم را در طراحی محصول به‌کار برده است. اما قطعاً مارک میر (Marc Meyer) یکی از کسانی است که باعث شد اصطلاح «پلتفرم محصول» یا «Product Platform» رواج پیدا کند.

میر و همکارش لِنِرد حدود سه دهه قبل یعنی در سال ۱۹۹۷ (سال ۱۳۷۵ شمسی) کتاب The Power of Product Platforms را منتشر کردند و در آن مفهوم پلتفرم در طراحی محصول را شرح دادند (+). آن‌ها با کتاب تأثیرگذار خود کلمهٔ پلتفرم را در ادبیات مدیریت و کسب‌و‌کار تثبیت کردند. آن‌قدر که امروزه هنگام بررسی و تحلیل کسب و کارهای پلتفرمی (مانند گوگل، فیس‌بوک، اینستاگرام، آمازون، اوبر، نت‌فلیکس) معمولاً تاریخچه کلمه پلتفرم را با اشاره به این کتاب توضیح می‌دهند (+).

کتاب استراتژی پلتفرم

برای این‌که طراحی محصول مبتنی بر پلتفرم را بهتر درک کنیم، ابتدا لازم است طراحی ماژولار را بشناسیم (در فارسی کلمهٔ پودمان را به عنوان معادل ماژول انتخاب کرده‌اند).

منظور از طراحی ماژولار چیست؟

طراحی ماژولار به این معنا است که محصول به چند بخش تقسیم شده و عملکرد و مسئولیتی جداگانه بر عهدهٔ هر بخش گذاشته شود. این بخش‌ها زیرسیستم (Subsystem) یا ماژول (Module) نامیده می‌شوند.

مهم‌ترین ویژگی ماژول این است که طراح می‌کوشد تا حد امکان در مرز تعامل هر ماژول با بقیهٔ ماژول‌ها تغییری ایجاد نکند (به این مرز Interface می‌گویند). به این مثال‌ها توجه کنید:

شاسی خودروها | نمونه‌ای از مفهوم پلتفرم در خودرو

شاسی را هم در اکثر خودروها می‌توان یک «ماژول» در نظر گرفت.

کسانی که روی شاسی کار می‌کنند، تا زمانی که ابعاد کلی آن را حفظ کرده و به محل اتصال شاسی و بدنه توجه داشته باشند (یعنی همان Interface) می‌توانند طراحی سایر بخش‌ها را تغییر داده و بهبود دهند.

به‌شکل مشابه، طراحان بدنه هم تا زمانی که اینترفیس (مرز واسط) بدنه با شاسی را تغییر ندهند، می‌توانند روی فرم بدنه کار کرده و آن را تغییر دهند و بهینه کنند.

طراحی ماژولار

دسترسی کامل به این مطلب برای اعضای ویژهٔ متمم امکان‌پذیر است.

ویژگی‌ها و مزیت‌های طراحی پلتفرمی چیست؟

طراحی پلتفرمی «یکی از» انواع طراحی ماژولار است. البته همهٔ طراحی‌های ماژولار لزوماً پلتفرمی نیستند (یک قابلمه هم که درب جدا دارد، ماژولار طراحی شده است).

طراحانی که محصول خود را بر پایه پلتفرم طراحی می‌کنند، اهداف بزرگ‌تری در ذهن دارند و به اندازه‌ای که در دستیابی این اهداف موفق شوند می‌توان گفت پلتفرم قوی‌تری طراحی کرده‌اند:

◼️ توانایی عرضهٔ محصولات متنوع

در طراحی پلتفرمی طراح می‌کوشد چند ماژول اصلی را به گونه‌ای انتخاب و طراحی کند که بشود روی آن‌ها ماژول‌های گوناگونی را سوار کرد. به این شیوه، محصولات متفاوتی ایجاد می‌شود (برای مخاطبان و مشتریان و بازارهای مختلف).

مثال کلاسیک استفاده از پلتفرم برای تنوع محصول در بازار کشور ما، پلتفرم خودرو است. علاقه‌مندان برند پژو در ایران، تنوع خودرو را طی بیش از دو دهه صرفاً با پلتفرم ۴۰۵ – که در سال ۱۹۸۷ طراحی شده بود – تجربه کردند.

ابتدا نسخه‌هایی از خودرو ۴۰۵ در بازار عرضه شد و سپس پژو پرشیا (بعداً با نام پارس)‌ به بازار آمد. سپس خودرو سمند روی همان پلتفرم به بازار عرضه شد و در ادامه خودرو دنا باز هم با همان پلتفرم به بازار آمد. با وجود تفاوت در شکل ظاهری، پایهٔ طراحی آن‌ها کاملاً یکسان بود و ماژول‌های مشترک بسیاری داشتند. حتی اگر متخصص خودرو نباشید، با توجه فاصلهٔ محوری ثابت می‌توانید حدس بزنید که آن‌ها یک پلتفرم دارند (فاصلهٔ چرخ جلو و عقب در تمام این خودروها ۲۶۷ سانتی‌متر است).

پلتفرم خودرو - طراحی پلتفرمی در صنعت خودرو

البته ایران‌خودرو در سال‌های اخیر پلتفرم‌های دیگری را هم فعال کرده که از جملهٔ آن‌ها می‌توان به پلتفرم PF1 اشاره کرد.البته PF1 نامی است که شرکت پژو-سیتروئن برای این پلتفرم به‌کار می‌برد و ایران‌خودرو آن را IKP1 می‌نامد.

خودروهای پژو ۳۰۱، سیتروئن سی الیزه، پژو ۲۰۰۸ و تارا از جمله خودروهایی هستند که بر پلتفرم PF1 ساخته شده‌اند. فاصلهٔ محوری تمام این خودروها حدود ۲۶۵ سانتی‌متر است.

پلتفرم خودرو

عرضهٔ محصولات متنوع بر پایهٔ‌ پلتفرم یکسان باعث می‌شود یک کسب‌و‌کار بتواند با هزینهٔ کم، نیازهای گروه‌های متنوعی از مشتریان را تأمین کرده و در هر بازار، محصولی متناسب با سلیقهٔ همان بازار عرضه کند.

ضمناً مراقب باشید به خاطر مثال‌های خودرویی – که معمولاً در آموزش پلتفرم از آن‌ها استفاده می‌شود – مصداق‌های ساده‌ و در دسترس پلتفرم را فراموش نکنید:

دسترسی کامل به این مطلب برای اعضای ویژهٔ متمم امکان‌پذیر است.

پیشنهاد عضویت در متمم

شما با عضویت ویژه در متمم، می‌توانید به درس‌ها و آموزش‌های بسیاری از جمله موضوعات زیر دسترسی کامل داشته باشید:

  فهرست درس‌های متمم

موضوعات زیر، برخی از درس‌هایی هستند که در متمم آموزش داده می‌شوند:

  دوره MBA (یادگیری منظم درس‌ها)

  استراتژی | کارآفرینی | مدل کسب و کار | برندسازی

  فنون مذاکره | مهارت ارتباطی | هوش هیجانی |تسلط کلامی

  توسعه فردی | مهارت یادگیری | تصمیم گیری | تفکر سیستمی

  کوچینگ | مشاوره مدیریت | کار تیمی | کاریزما

  عزت نفس | زندگی شاد | خودشناسی | شخصیت شناسی

  مدیریت بازاریابی | دیجیتال مارکتینگ | سئو | ایمیل مارکتینگ

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

تمرین و مشارکت در بحث

چه کسب‌و‌کارها و محصولاتی در ذهن دارید که از استراتژی طراحی پلتفرمی بهره برده‌اند؟

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    شهرزاد عارفی ، سعید عباسپور ، شیرین ، محمد میلادی ، پدرام قانع

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری پلتفرمها به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه پلتفرمها
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۴۱ نظر برای استراتژی پلتفرم در توسعه محصول | از پلتفرم خودرو تا پلتفرم محصولات دیجیتال

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .