کریس آرگریس و فاصله بین دانستن و عمل کردن
نمی‌توانیم از مدل ذهنی حرف بزنیم و به مطالعات و تجربیات کریس آرگریس اشاره نکنیم.
اگر چه او در حوزه‌های بسیار متعدد و متفاوتی از زیرمجموعه‌های مدیریت و کسب و کار، فعالیت و نظریه پردازی کرده است، ولی ما در اینجا می‌خواهیم به یکی از تقسیم‌بندی‌های زیبای او تحت عنوان نظریه مورد حمایت در مقابل نظریه مورد استفاده بپردازیم.
اجازه بدهید قبل از ادامه‌‌ی بحث و تعریف دقیق‌تر این مفاهیم، یک مثال مطرح کنیم:
افراد بسیار زیادی را می‌توانید بیابید که اصرار دارند هرگز این کار را نمی‌کنند. آنها معتقدند که موبایل خود را صرفاً در هنگام توقف در ترافیک یا هنگامی که سرعت حرکت بسیار کم است، چک می‌کنند. اما اگر کمی به رفتار دوستان و آشنایان خود هنگام رانندگی دقت کنید، می‌توانید موارد زیادی را مشاهده کنید که آنها در عمل، در این سرعت و حتی سرعت‌های بالاتر، برای کارهای بسیار کم اهمیت‌تر، به صفحه‌ی موبایل خود نگاه می‌کنند.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای مدل ذهنی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه‌ی متمم علاوه بر دسترسی به درسهای مدل ذهنی به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
البته اگر به مباحث مدل ذهنی علاقه‌مندید، شاید بهتر باشد ابتدا مطالعه‌ی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
تفکر نقادانه (بعد از گذراندن درسهای تصمیم گیری و مدل ذهنی)
تمرین:
کمی فکر کنید. آیا می‌توانید در مورد خودتان موردی را پیدا کنید که Theory-in-use با Espoused Theory فرق داشته باشد؟ اگر در مورد خودتان نمی‌توانید، آیا می‌توانید در مورد اطرافیانتان مثالی را مطرح کنید؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدلهای ذهنی به شما پیشنهاد می‌کند:
- مدل ذهنی و کاربرد مدل ذهنی در مدیریت (نقشه راه درس)
- مدل ذهنی و اهمیت شناخت آن (فایل صوتی)
- تا چه حد می‌توانید انتزاعی و مجرد فکر کنید؟
- تعریف مدل، تئوری و قانون چیست و چه تفاوتی دارند؟
- مدل مفید، نه مدل درست؛ مسئلهی مدل سازی این است
- چه مدلی مفید است؟ (ویژگیهای یک مدل مفید)
- مصاحبه با مدیر مرکز بیتها و اتمها در MIT
- تعریف مدل ذهنی
- رویدادهای اطراف ما، چگونه الگوهای ذهنی و مدل ذهنی ما را میسازند؟
- فرهنگ علمی | از کتاب عقلانیت و توسعه یافتگی ایران
- مثالی از مفهوم پردازی: انواع درونگرایی
- مفهوم پردازی چیست و چه اهمیتی دارد؟
- مثالی از مفهوم پردازی: لوطیگری و درویشی
- درباره گفتمان یا دیسکورس (Discourse)
- خوشه بندی چیست و چه تفاوتی با طبقه بندی دارد؟
- چرخه عمر چیست و چرا باید آن را بشناسیم؟
- چرخه گارتنر (سیکل هایپ تکنولوژی)
- پارادایم چیست ؟ پارادایم شیفت به چه معناست؟
- کریس آرگریس و فاصله بین دانستن و عمل کردن
- تعریف مدل ذهنی در ارتباط با فرایند یادگیری
- کریس آرگریس و مهارت انجام کارهای مهم بیخاصیت
- مدل مارشال مک لوهان برای تحلیل تکنولوژی ها
- نکتهای در تحلیل تکنولوژی | تکنولوژی خنثی نیست
- ویندوز هولوگرافیک و دستگاه هولولنز مایکروسافت و پارادایم جدید
- آیا مدلها به تقویت بینایی شما کمک کرده‌اند؟
- در پایان درس مدل ذهنی، باید چه چیزهایی را آموخته باشم؟
- روباه یا جوجه تیغی؟ سوالی که بیش از دو هزار سال قدمت دارد
- پروژه پایانی درس مدل ذهنی
نویسنده‌ی دیدگاه : گروه متمم
زهرای عزیز.
شاید مثال انتخاب شغل و انتخاب رشته یکی از مثال‌های خوب در این زمینه باشد. از شما به خاطر انتخاب این مثال ممنونیم.
البته به بهانه‌ی مثال شما، می‌توانیم به یک پیچیدگی کوچک هم در این زمینه اشاره کنیم. آن هم تفکیک بین این دو وضعیت است:
وضعیت اول: من یک «تئوری مورد علاقه» دارم. اما به دلیل شرایط اجتماعی و محیطی، تصمیم می‌گیرم آن را کنار بگذارم و به سراغ «تئوری قابل اجرا» بروم. شاید دیده باشید که ما در بحث دوران نوزادی سازمان، این مسئله را به عنوان مصداقی از پراگماتیسم و عمل‌گرایی معرفی کردیم (کوتاه آمدن از اصول با توجه به شرایط واقعی)
وضعیت دوم: من یک «تئوری مورد حمایت» دارم. به معنای اینکه حاضر نیستم هیچ شکل دیگری را بپذیرم و معتقدم هر کس غیر از این تئوری را بگوید و قبول داشته باشد، هیچ چیز را نمی‌فهمد و اصلاً از نظر من مردود است و ...
بعد دیده می‌شود که در عمل تصمیم‌هایی می‌گیرم که با آن تئوری خودم هم سازگار نیست!
ما در یکی از درسهای تصمیم گیری (چرا این تصمیم را گرفتم) به این مسئله اشاره کردیم که در این حالت، مکانیزم‌های حل تعارض یا دیزونانس فعال می‌شوند. مثلاً اگر نظریه مورد حمایت شما، انتخاب رشته مورد علاقه (مثلاً نقاشی) باشد و در عمل به دلیل ملاحظات مالی به سراغ مهندسی عمران بروید، ممکن است طی مدت کوتاهی به یک تئوریسین حرفه‌ای تبدیل شوید که واقعاً باور دارد به عمران علاقه دارد و عمران رشته‌ی مفیدی است و خداوند را هم می‌توان نخستین مهندس عمران عالم هستی درنظر گرفت و انواع این توجیهات.
به عبارتی، مغز انسان به طرز پیچیده و قدرتمندی تلاش می‌کند به انسان ثابت کند که تئوری مورد استفاده‌اش همان تئوری مورد حمایتش است تا انسان احساس خوبی داشته باشد! البته این تنها مکانیزم مغز، برای بیرون آمدن از فاز سوگواری نیست :))
بنابراین شاید بتوان تعارض بین رشته (یا شغل) مورد علاقه را با رشته (یا شغل) انتخاب شده، به سه دسته تقسیم کرد:
گروه اول: کسانی که توضیح می‌دهند باید در تحصیلات دنبال علاقه‌ات بروی (یا در انتخاب شغل، به دنبال خدمت به جامعه باشی و ...) اما در عمل خودشان هم به این حرف می‌خندند و میگویند که این کار حماقت است و ...
مرحوم کریس آرگریس نیست و نمی‌خواهیم تن‌شان در آرامگاه دچار لرزش بشود، اما شاید عنوان Stated Theory برای این شرایط عنوان خوبی باشد. نظریه‌ای که «اعلام» می‌شود و واقعاً جزو باورهای فرد نیست.
گروه دوم: کسانی که خودشان به خاطر جو اجتماعی یا ترغیب دیگران به سراغ یک حوزه رفته‌اند (مثلاً برخی زیرمجموعه‌های پزشکی یا مهندسی) و الان که سختی‌ها و دشواری‌ها را می‌بینند و چالش‌های شغلی و شخصی مختلف را مرور می‌کنند، به دیگران توضیح می‌دهند که شما به دنبال علاقه‌ی خودتان بروید. شاید بسیاری از افرادی که در این گروه قرار می‌گیرند،امروز دیگر Espoused Theory و Thoery-in-use برایشان در این حوزه‌ی خاص، یکی شده باشد. یعنی خودشان هم اگر بخواهند انتخابی انجام دهند، احتمالاً لذت و علاقه و ... را به عنوان معیار مورد توجه قرار می‌دهند.
گروه سوم - که شما اشاره کردید - شاید پیچیده‌ترین شکل ماجرا باشد. کسانی که به تئوری مورد حمایتشان ایمان دارند و به خاطر شرایط محیطی، گزینه‌های دیگری را انتخاب کرده‌اند. که در طول زمان با مکانیزم‌هایی که اشاره شد به حل مشکلش می‌پردازند!
ایده‌ی اصلی کریس آرگریس این است که انسانهایی که در تحلیل مدل ذهنی قدرتمند می‌شوند، هنوز می‌توانند این تفاوت را لمس و اعلام کنند. شاید برای عموم انسانها، فکر کردن به این مسئله، خوشایند نبوده یا حتی دردآور هم باشد. اما به همین دلیل است که میگویند رشد و یادگیری، معمولاً با تحمل درد انجام می‌شود!
پی نوشت: عبارت «فاز سوگواری» واقعاً تعبیر جالبی بود. شاید با توجه به درس مفهوم پردازی، بعد از مدتی بتوانید یک کانستراکت علمی خوب برای آن بسازید ;)