پروژه پایانی درس تفکر سیستمی

۶۷۲ نظر برای پروژه پایانی درس تفکر سیستمی

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : شراره شیری جیان



پیش نوشت : بخشی ازنوشته هایم  براساس جستجوهایی است که در اینترنت انجام داده ام که در آخر لینک منابع ذکر شده است. گامهایی که درقسمتی از حل تمرین ذکر کرده ام نظر شخصی من است.در مواردی که نیاز به آموزش یا برگزاری جلسات یادگیری را مطرح کرده ام ، منظور شکل دیجیتال است ، نه حضوری .

هدف از پروژه ایجاد تفکر سیستمی در مدارس، افزایش ظرفیت دانش آموزان در رسیدن به فواید علمی و طولانی مدت مفاهیم تفکر سیستمی و شیوه های دسترسی به آن از طریق آموزش در مدرسه است .

آینده به سرعت در حال تغییر است و اگر تصاویر بزرگتری برای دانش آموزان به نمایش گذاشته نشود ، نمی توانند درکی از ارتباطات داخلی اجزاء سیستم داشته باشند. برای رسیدن به این هدف معلمین باید این نوع دانش را به دانش آموزان منتقل کنند. ابتدا معلم باید دارای تفکر سیستمی شود و خود به یک پیشگو و آینده نگر تبدیل شود،زیرا او دانش آموزان را برای دنیای امروز پرورش نمیدهد،بلکه برای چندین سال بعد پرورش میدهد که به سختی می توانیم آن دنیا را تصور کنیم .

علاوه بر مهارت های پایه ای (مثل تاریخ، جغرافی، ریاضیات، علوم، اقتصاد،هنر، زبانهای خارجی،...) ، داشتن 10 مهارت برتر که در قرن 21 مورد نیاز است به همراه رتبه مشخص شده است .



همانطور که ملاحظه میشود این مهارتها در سرفصلهای درسهای متمم هم یافت میشوند.

اگر بخواهم گام هایی برای ایجاد تفکر سیستمی در آموزش را نام ببرم، بنظرم عبارتند از :

1- بررسی و انتخاب آموزگارانی که با مهارت تفکر سیستمی آشنا هستند و تعلیم دادن به آنها برای بهبود این مهارت.

2- آموزش این مهارت برای آموزگاران مستعد که هنوز آشنایی با تفکر سیستمی ندارند و یا آنرا بکار نمی برند.

3- برگزاری جلساتی برای والدین دانش آموزان به منظور آشنایی با این مهارت و اهمیت آن در زندگی.

4- گنجاندن 10 مهارت آورده شده فوق در برنامه های آموزشی مدارس.

5- بازبینی و بهبود جدول 10 مهارت ذکر شده به مرور زمان و نیاز سنجی های جدید .

6- آموزش تفکر سیستمی به نویسندگان و شاعران کتابهای کودکان و درخواست برای خلق داستانهایی که موجب تقویت این مهارت در کودکان شود .

7- ساختن بازی هایی که بتواند موچب تقویت این مهارت شود. مثلا میشود دانش آموزان یک کلاس را به گروه هایی تقسیم کرد و به هر گروه ساختن بخشی از یک دستگاه محول شود. سپس این بخشهای ساخته شده در گروه های مختلف به هم متصل شوند تا دستگاهی ساخته شود. اگر گروهی به درستی کار خود را انجام نداده باشد این اتصال به خوبی صورت نمی پذیرد. ضمن اینکه می توان برای درک بهتر زمان ، بصورت مسابقه برگزار شود تا هر گروه متوجه شود با هر اشتباه چقدر زمان از دست می دهد و عواقب آن برای خودشان و سایر گروه هایی که کارشان را درست انجام داده اند چه خواهد بود.

8- داشتن برنامه های بازدید از کارخانه ها و سپس برگزاری جلسات نسبتا غیر رسمی در کنار شاگردان و پرسیدن اجزاء سیستمی که مشاهده کرده اند، ورودی ها، خروجی ها ، مراحل و ... . در مرحله بعد نظر خواهی و گرفتن ایده هایی جدید برای بهتر شدن سیستمی که دیده اند.

9- آموزش استراتژی و ابزارهایی که برای تقویت ظرفیت تفکر سیستمی بکار می رود مثل رسم گراف های رفتاری در طول زمان، استفاده از نردبان استنتاج ، مدل کوه یخی و ...







10- تقویت استقرا در دانش آموزان و  تمرین دادن به آنها. مثلا با تعریف چرخه گرفتن بیماری از محیط و انتقال آن به دیگران می توان آنرابه اثرات مخرب شایعه پراکنی در جامعه تعمیم داد . (این مثال دریکی از منابع ذکر شده بود)

11 - افزایش صبوری  و توجه دانش آموزان با استفاده از تمرین

12- بنظرم برخی از کتابهای آموزش نقاشی قدرت دید را از کودک میگیرد و به او دیکته میکند که به همین روش آورده شده در کتاب نقاشی باید مثلا درخت بکشی . شاید بهتر باشد به آنها گفته شود آنچه خودشان می بینند را رسم کنند . برای حل مسائل ریاضی هم بهتر است اجازه داده شود تا دانش آموزان راهی متفاوت پیدا کنند.

Waters Foundation   در مورد شیوه های دسترسی به تفکر سیستمی 14 عنوان را ذکر کرده است و سپس توضیح کوتاهی در مورد هریک ارائه کرده و سوالاتی را که هر شخص باید در مورد آن از خود بپرسد را مطرح کرده است . من این 14 مورد را به همراه سوالها ترجمه کرده ام که برای طولانی نشدن فقط سوالها را مینوسیم. بنظر میرسد برای مفیدتر بودن آموزشها بهتر است این سوالها و البته سوالهای دیگری که در اینجا ذکر نشده ، مطرح شوند تا تفکر سیستمی نهادینه شود .

1- دیدن تصویر کلی :

- چگونه می توانم تعادل بین تصویر کلی و جزئیات مهم را برقرار کنم ؟

- وقتیکه سیستم را می بینم کدام فریم زمانی را باید در نظر بگیرم؟

- آیا من تمرکز داشتن بر نواحی که می توانم روی آنها تاثیر گذار باشم را به نواحی با اهمیت که نمی توانم بر آنها تاثیر گذار باشم ، ترجیح میدهم ؟

2- تغییر به مرور زمان

- کدام عناصر مهم در این سیستم تغییر کرده اند؟

- چگونه در طول زمان تغییر کرده اند؟

- مقادیر عناصری که تغییر کرده اند تا چه حد کند/سریع و یا افزاینده/کاهنده بوده اند؟

- کدام الگوها یا روندها به مرور زمان پدیدار شده اند ؟

3- ساختار سیستم

- اجزاء مختلف چه اثری بر همدیگر دارند؟

- تعاملات بین اجزاء سیستم چگونه رفتار یکپارچه آنرا بوجود می آورد؟

- وقتی مشکلی پیش می آید چگونه تمرکز خودم را به جای اینکه صرف مقصر دانستن عوامل خارجی کنم، آنرا صرف علت و معلول های داخلی میکنم ؟

4- وابستگی متقابل

- اجزاء چگونه بر یکدیگر اثر می گذارند ؟

- در کجا چرخهء علت معلولی/ بازخورد پدیدار میشود؟

- آیا در طول زمان چرخهء بازخوردی می تواند تاثیر گذارتر از سایر موارد باشد؟ اگر پاسخ مثبت است، چگونه؟

5- اتصال و پیوستگی

- ارتباطات بین اجزاء سیستم کدام است؟ و چگونه به درک کل سیستم کمک می کند ؟

- چگونه دورنما های متفاوت از سیستم به همدیگر کمک می کنند تا به نفع سیستم باشد؟

- چگونه درک یک سیستم به درک سیستم دیگر کمک میکند؟

6- تغییر دورنما (چشم انداز)

- آیا جنبه های دیگر را می توانم ببینم؟

- دیدن سایر زوایا چه تاثیری بر درک سیستم خواهد داشت ؟

- چه کسی می تواند به من کمک کند تا دورنماهای جدیدی را بتوانم ببینم ؟

7- فرضیات 

ابزاری به نام نردبان استنتاج کمک میکند تا بهتر متوجه شویم چرا و چگونه براساس داده های دریافت شده فرضیات شکل میگیرند ، باورها ایجاد می شوند و سپس به مرحلهء فعل (عمل) می رسند.

- تجربیات گذشتهء من چگونه به ایجاد فرضیات جدید کمک می کند؟

- چقدر فرضیهء من با سیستم مورد بحث سنخیت دارد ؟

- هنگام اقدام کردن ، آیا من یا همکارانم سوالات " چه می شود اگر"  مطرح کرده ایم ؟

8- دیدن موضوع بطور جامع

- چه مقدار زمان لازم است تا به موضوع رسیدگی شود ؟

- چگونه تنش حاصل از نداشتن راه حل را مدیریت کنم ؟

- چگونه می توانم وقتی مشکل حل نشده ای داریم به دیگران کمک کنم تا صبور باشند ؟

9- مدلهای ذهنی

- چگونه مدل ذهنی فعلی من در رسیدن به نتایج مطلوب من را به پیش می برد ؟

- موانعی که مدلهای ذهنی فعلی بر سر راه می گذرد ، چیست ؟

- چگونه می توانم به دیگران کمک کنم تا تاثیر مدلهای ذهنی بر تصمیم گیری را درک کنند؟

10- اهرم

- در کدام قسمت ممکن ست با ایجاد تغییر کوچک به تاثیری مطلوب و بلند مدت دست پیداکنیم ؟

- چگونه می توانیم از آنچه دربارهء سیستم می دانیم استفاده کنیم تا اهرم های احتمالی را شناسائی کنیم ؟

- آیا تغییرات کوچک دیگری وجود دارند که تا به حال آنها را در نظر نگرفته ایم و ممکن است بتوانند نتایج مطلوب برای ما داشته باشند؟

11- عواقب

- آیا عواقب غیرعمدی وجود دارند که منجر به اقدامات جدید شوند ؟

- آیا می توانیم ضرر کوتاه مدت را برای دستاورد بلند مدت تحمل کنیم ؟

12- انباشتگی

یعنی مقادیری که می توانند به مرور زمان افزایش و کاهش داشته باشند و نرخ تغییر دارند. شخصی که تفکر سیستمی دارد با رسم دیاگرام ارتباطات و وابستگی های بین آنها بهتر میتواند ساختار سیستم را درک کند و شناسایی پتانسیل های اهرم برای افزایش یا کاهش انباشتگی خاصی را در مرور زمان متوجه شود.

سوالات همانند شماره 4 است .

13- تاخیر زمانی

- اگر تغییری در سیستم ایجاد کنیم چه مدت بعد نتایج مطلوب مشاهده می شود؟

- چگونه می توانیم نقش تاخیر زمانی را در اثراتی که ما انتظارشان را داریم ببینیم ؟

- آیا تغییری که می دهیم نتایج فوری در بر دارد یا باید مدتی را به انتظار بنشینیم؟ و این مدت انتظار چقدر است؟

14- تخمین متوالی

تعیین "بهترین راه حل " بسیار مشکل است . با بکار گیری یک راه حل و بررسی نتایج ، شناخت از موضوع بیشتر میشود و به مرور زمان هر چرخه و تخمین متوالی از کنترل نتایج و اقدامات انجام شده می تواند ما را به هدف مطلوب نزدیک تر کند .

- وقتی به دنبال پیشرفت هستیم کدام شاخص  ها را باید ببینیم ؟

- آیا برنامه ای برای "توقف" داریم تا تاثیرات طرح فعلی را بررسی کیم و اقدامات لازم را انجام دهیم؟

- هنگام در نظر گرفتن تغییرات آیا سایر شیوه های تفکر سیستمی را هم برآورده کرده ایم؟

منابع : Waters Foundation  - AASA - Danial Goleman -

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.