مدل Open Source یا متن باز چیست؟ نرم افزارهای متن باز چگونه رشد کردند؟
اصطلاح Open-source که آن را به متن باز و گاهی منبع باز ترجمه میکنند صفتی است که با واژه‌های متنوعی همراه می‌شود.
مدل Open-source و نرم افزار Open-source و نگرش Open-source و حتی فلسفه Open-source از جمله اصطلاحاتی هستند که این روزها می‌شنویم و می‌خوانیم.
بحث Open Source چنان گسترده است که حتی عمر و زندگی یک انسان هم برای وارد شدن به همه‌ی جنبه‌ها و زیر و بم‌های آن کافی نیست.
بنابراین آن‌چه را در این درس می‌بینید صرفاً در حد توضیح واژه‌نامه‌ای و نه چیزی بیشتر در نظر بگیرید.
شما به کدها دسترسی ندارید
حتماً تا به حال به این نکته توجه کرده‌اید که شما معمولاً به کدهای اصلی برنامه‌‌هایی که از آنها استفاده می‌کنید دسترسی ندارید.
می‌توانید اپلیکیشن اینستاگرام یا Todoist را روی گوشی خود نصب کرده و استفاده کنید یا اسلایدسازی خود را با پاورپوینت انجام دهید، اما نمی‌توانید کدهای اصلی آنها را ببینید و تغییری در این برنامه‌ها ایجاد کنید.
احتمالاً انتظار هم ندارید چنین امکانی در اختیار شما قرار داده شود. اگر قصد داشته باشید یک برنامه برای به اشتراک‌گذاری عکس‌ها طراحی کنید، یا اپلیکیشنی برای درست کردن چک لیست ایجاد کنید یا برنامه‌ای برای ساختن اسلاید بنویسید، این را می‌پذیرید که تقریباً همه چیز را از صفر آغاز کنید.
در چنین فضایی چندان قابل تصور نبود که یک برنامه‌نویس، کدها را هم به مشتری تحویل دهد و مشتری بتواند به هر شکلی که خواست از آنها استفاده کند.
Netscape شرکتی بود که با یک اقدام بی‌سابقه، فضا را در این زمینه تغییر داد.
نخستین نرم افزار متن باز
حدود دو دهه قبل، نرم‌افزار Netscape Communicator یکی از معروف‌ترین مرورگرهای وب بود. از نظر جایگاه و میزان فراگیر بودن، می‌توانید آن را چیزی شبیه Chrome یا Edge در دنیای امروز تصور کنید.
اما Netscape تمام کدهای برنامه را به صورت رایگان در دسترس عموم قرار داد.
تصور کنید که می‌توانید هر جای برنامه را که دوست دارید عوض کنید؛ یا اینکه بخش‌هایی از کد آن را در برنامه‌ی خودتان قرار دهید.
نمونه‌های کوچک‌تر چنین کاری قبلاً هم انجام شده بود. کسی به نام ریچارد استالمن (Richard Stallman) برای یک پروژه نرم‌افزاری دانشگاهی به نام GNU این کار را کرده بود. اما اینکه یک شرکت تجاری چنین کاری انجام دهد، اتفاقی متفاوت و عجیب محسوب می‌شد.
کسی نمی‌دانست برای چنین کاری چه نامی انتخاب کند. اگر چه با فاصله‌ی زمانی نسبتاً کمی نام این کار مشخص شد: Open-source.
نوعی از عرضه‌ی نرم افزار که ما هم امروز آن را به همین اسم (منبع باز یا متن باز) می‌شناسیم.
منظور از نرم افزار متن باز یا مدل متن باز چیست؟
آن زمان، برنامه‌نویسی به نام بروس پرنز (Bruce Perens) قواعد کلی نرم افزارهای متن باز را تدوین و منتشر کرد. او در مقاله‌ای که اخیراً نوشته تأکید کرده است که باید به خاطر داشته باشیم که توسعه دهندگان این ایده، بر روی شانه‌های ریچارد استالمن ایستاده‌اند (+).
مهم‌ترین ویژگی نرم افزار متن باز این است که کدهای برنامه به صورت کاملاً باز در اختیار همگان قرار می‌گیرد. حتی اگر هنگام دریافت برنامه، کدهای آن را دریافت نکنید، معمولاً می‌توانید به سادگی و به شکلی قانونی جایی در وب، کدها را پیدا کرده و از آنها استفاده کنید.
شما هر تغییری بخواهید می‌توانید در کدهای نرم افزار متن باز ایجاد کنید. حتی می‌توانید در نرم‌افزارهای تجاری خود – که آنها را می‌فروشید – از کدهای رایگان نرم‌افزارهای متن باز استفاده کنید.
بنابراین استفاده از این کدها، به کاربردهای غیرتجاری محدود نیست.
تعریف دقیق نرم افزارهای متن باز
دوست عزیز. دسترسی کامل مجموعه درس‌های سواد دیجیتال برای اعضای ویژه‌ی متمم در نظر گرفته شده است.
تعداد درس‌ها: ۷۴ عدد
دانشجویان این درس: ۶۷۱۱ نفر
تمرین‌های ثبت‌شده: ۳۷۴۹ مورد
البته با عضویت ویژه، به مجموعه درس‌های بسیار بیشتری به شرح زیر دسترسی پیدا می‌کنید:
البته اگر به تسلط بر تکنولوژی و سواد دیجیتال علاقه دارید، احتمالاً مطالعه‌ی مباحث زیر برایتان در اولویت خواهد بود:
آموزش CRM | اتوماسیون بازاریابی
استراتژی محتوا | آموزش بازاریابی محتوا | دیجیتال مارکتینگ
آموزش سئو | ایمیل مارکتینگ | شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی | تولید محتوا
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
اگر با بحث نرم افزارهای Open-source آشنا هستید، چه نکات دیگری به ذهن‌تان می‌رسد که مناسب می‌دانید برای دوستان خود که به تازگی با این مفهوم آشنا شده‌اند بگویید؟
طبیعتاً انتظار ما توضیحات تخصصی یا کپی مطلب از سایت‌های دیگر نیست. بلکه توضیحاتی ساده و مبتنی بر تجربه است که فکر می‌کنید می‌تواند در حد درس‌های سواد دیجیتال مفید باشد.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری سواد دیجیتال به شما پیشنهاد می‌کند:
- سواد دیجیتال | سواد فناورانه برای زندگی دیجیتالی بهتر
- شکاف دیجیتالی چیست؟
- پنج سطح آشنایی با فرصتها و ابزارهای دیجیتال
- معنی آفلاین، آنلاین، فیزیکی، دیجیتال و مجازی چیست؟
- تعریف وب | تعریف شبکه | تفاوت اینترنت و اینترانت
- موزه تاریخ کامپیوتر | نگاهی به تاریخچه کامپیوتر
- قیمت آیفون در سال ۱۹۷۵ | ظرفیت محاسباتی چقدر افزایش یافته است؟
- معنی ایموجی، استیکر، اسمایلی و اموتیکون
- انتخاب رمز عبور | اهمیت استفاده از پسوردهای قوی، سخت، متنوع و امن
- اینترنت اشیا چیست؟ کاربردهای اینترنت اشیا در کجاست؟
- واقعیت مجازی چیست؟ واقعیت افزوده چیست؟ کاربرد آنها در کجاست؟
- QR Code چیست؟ روش ساخت QR Code (بارکد دو بعدی)
- فراداده یا متادیتا چیست؟ | تفاوت داده با اطلاعات
- پایگاه داده یا دیتابیس چیست؟ تعریف و کاربرد پایگاه داده
- آدرس IP چیست و از آی پی چه استفادهای می‌شود؟
- HTML چیست و چه کاربردی دارد؟ تاریخچه HTML
- URL چیست؟ چگونه URL بسازیم و از آن استفاده کنیم؟
- کوکی چیست؟ چرا و چگونه کوکی را غیر فعال و پاک کنیم؟
- وب دو (Web 2.0) چیست؟ آشنایی با ابزارهای وب دو
- فناوری اطلاعات چیست؟ | کاربردهای فناوری اطلاعات در مدیریت
- فضای ابری چیست؟ ذخیره سازی ابری اطلاعات چه کاربردی دارد؟
- دراپ باکس | ابزاری برای ذخیره سازی ابری اطلاعات
- انتقال فایل از گوشی به کامپیوتر و بالعکس
- حافظه کش چیست؟ کش کردن به چه معناست؟ (Cache)
- نکاتی در مورد دسته بندی فایلها و فولدرها در کامپیوتر و موبایل
- تحول دیجیتال یا دیجیتالی شدن چیست؟ تعریف دگردیسی دیجیتال
- تعریف اقتصاد دیجیتال چیست (+ مقاله و مثال)
- مراقبت از باتری گوشی موبایل و لپ تاپ | راههای افزایش عمر باتری لپ تاپ و وسایل دیگر
- دیجیتال بیزینس | انواع کسب و کارها بر اساس سهم تکنولوژی دیجیتال در آنها
- الکسا چیست؟ آیا رتبه الکسا همیشه مهم است؟
- پایان الکسا و دغدغهٔ افزایش و کاهش رتبه | جایگزین و مشابه الکسا چیست؟
- کلیک کلیک کلیک کلیک
- علم داده چیست | کاربردهای رشته دیتا ساینس
- بازار کار علم داده | چند مثال از کاربرد علم داده به زبان ساده
- کلان داده یا بیگ دیتا چیست؟ (+کاربردهای Big Data)
- کتاب همه دروغ می گویند | کتابی ضعیف اما خواندنی درباره بیگ دیتا
- راهنمای تمرین‌های درس سواد دیجیتال
- انسانها و نکته ای در کاربرد هوش مصنوعی
- معرفی مرکز مطالعات اقتصاد دیجیتال دانشگاه MIT
- اندرو مک افی – محقق در زمینه نقش فناوری اطلاعات در کسب و کارها
- جورج وسترمن (نویسنده کتاب تحول دیجیتال)
- دان تاپسکات – نویسنده و متفکر حوزه تکنولوژی و اقتصاد دیجیتال
- کتاب تحول دیجیتال (رهبری دیجیتال) جورج وسترمن
- کتاب ناخدایی دیجیتال | کتابی ایرانی درباره‌ی تحول دیجیتال
- مدل Open Source یا متن باز چیست؟ نرم افزارهای متن باز چگونه رشد کردند؟
- الگوریتم چیست؟ (به همراه چند مثال ساده از کاربرد الگوریتم ها)
- رمزنگاری چیست؟ تاریخچه و انواع رمزنگاری | الگوریتمهای رمزنگاری متقارن و نامتقارن
- معنی باگ در نرم افزار چیست؟ (مروری بر تاریخچه لغت باگ)
- نسخه بتا چیست؟ تفاوت نسخه بتا و اصلی در کجاست؟
- مدل قطب و اقمار (هاب و اسپوک) چیست؟
- پلاگین چیست و چه کاربردی دارد؟
- RSS چیست | چگونه از RSS استفاده کنیم؟
- تفاوت میان شخصی سازی و سفارشی سازی
- درباره‌ی ارزش و اعتبار ویکی پدیا | لری سنگر و یرون لنیر
- SaaS چیست؟
- RFID چیست؟ تکنولوژی RFID چه کاربردهایی دارد؟
- معرفی پادکست TechStuff | همه چیز درباره‌ی تکنولوژی و حاشیههایش
- هاستینگ چیست؟ سرویس هاست یا میزبانی وب به چه معناست؟
- DIY Citizenship | چرا خودت انجامش نمیدهی؟
- حباب دات کام | ترکیدن حباب شرکتهای اینترنتی و تجارت الکترونیکی
- کم عمق ها | اینترنت با مغز ما چه می کند؟
- تعریف دولت الکترونیک چیست؟ دولت الکترونیک در ایران چه وضعی دارد؟
- گزارشهای مدیریتی | وضعیت اقتصاد دیجیتال و کسب و کارهای اینترنتی در جهان
- کتاب آینده نزدیک | کوین کلی (خلاصه کتاب و نقد آن)
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : هیوا
- گروه کاربران (گنو) لینوکس یا LUG گروه هایی هستن که در شهرهای مختلف دنیا به صورت داوطلبانه تلاش میکنند که به گسترش جنبش نرم افزار آزاد کمک کنند. از جمله نیویورک لاگ، تهران لاگ، اصفهان لاگ و ... . اگر کسی علاقمند هست که به این گروه ها بپیوندد می تواند اسم شهر موردنظر را با کلمه لاگ سرچ کند و به سایت آنها مراجعه کند و ارتباط بگیرد. مثال: اصفهان لاگ، کرج لاگ و ... . منم چند سال پیش مدتی فعالیت مختصری در این زمینه داشتم.
- در این درس به نظر می اید که منظور از free، رایگان است اما ریچارد استالمن (RMS معروف) می گوید موسس این جنبش می گوید که منظور از free، آزاد بودن برای انجام هرکاری در مورد آن نرم افزار است (چهار نوع آزادی رو در این زمینه نام میبره از جمله امکان دیدن داخل آن برنامه و تغییر و انتقال آن).
در واقع استالمن میگه یا ما برنامه رو کنترل میکنیم یا برنامه ها ( دقیقتر: مالکان آن برنامه ها) ما رو کنترل میکنند (میشه گفت رویای استالمن در مقابل رویای استالین).
در سایت گنو هم مستندات زیادی درباره شناخته ترین شرکتها ( گوگل، اینتل، آمازون، ادوبی، اپل، مایکروسافت و ...) گذاشته مبنی بر وجود حفره ها و backdoor هایی که عامدانه در این نرم افزارها تعبیه شدن تا کارهای خرابکارانه یا جمع آوری داده انجام بدهند تا خودشان برخلاف میل کاربر از آن داده ها و کنترلها استفاده بکنند یا آن را در اختیار دیگران ( به ویژه "برادر بزرگ") قرار دهند. چند سال پیش هم در ایران در بحبوحه یک سری جنبشهای اجتماعی خبر هایی مشابه پخش شد از جمله امکان کنترل گوشی ها از راه دور و ضبط مکالمات حتی وقتی که گوشی خاموش هست.
به همین دلیل استالمن با این شرکتها و افرادی مانند جابز و گیتس میانه خوبی نداره. شاید جنجالی ترین پیام بعد از مرگ استیو جابز هم متعلق به او باشه که گفته بود خوشحال نیست که جابز مرده اما خوشحال هست که دیگه نیست؛ کسی که زندان رو برای مردم جالب و جذاب کرد.
استالمن با کلمه open source هم میانه خوبی نداره و اعتقاد داره که همین شرکتهای شناخته شده که در مقابل جنبش نرم افزار آزاد ایستاده اند، از این کلمه و جنبش دفاع می کنند. انتقاد اصلیش هم این هست که وقتی از open source حرف میزنیم مفهوم free (با مفهوم پردازی که استالمن از نرم افزار آزاد و جامعه آزاد انجام داده) به فراموشی سپرده میشه؛ به ویژه موضوعات زیربنایی و اخلاقی مربوط به دنیای دیجیتال.
یک تجربه شخصی: شخصی را می شناسم که با حقوق بسیار خوبی که از یک "برادر بزرگ" آشنا برای همه ما دریافت می کند، کدهای مخرب را برای کنترل و جاسوسی داخل برنامه های موبایل می گذارد و داخل شناخته شده ترین مراجع این برنامه ها قرار می دهد.
همیشه برام سواله که چقدر و کدام حرفهای استالمن درست و واقع بینانه است اما همیشه از قدرت تحلیل و نگاه جامعی که نسبت به دنیا و آینده داره و از عصیانگری و تمایزش خوشم اومده.