مدل مفید، نه مدل درست؛ مسئله‌ی مدل سازی این است

دنیای ما دنیای ساده‌ای نیست.

ما یکی از صدها میلیون گونه‌ موجوداتی هستیم که در این دنیای بزرگ، می‌کوشیم بفهمیم کجاییم و چه می‌کنیم.

می‌کوشیم به دنیای اطراف خود معنا بدهیم.

بفهمیم هر رویدادی چرا اتفاق می‌افتد.

بفهمیم موجودات دیگر چگونه رفتار می‌کنند و هر رفتاری را به چه علتی بروز می‌دهند.

دوست داریم بدانیم کره‌ی زمین، کجای عالم هستی است و می‌کوشیم بفهمیم جایگاه ما در مقایسه با سایر موجودات روی این کره خاکی چیست و کجاست.

از طرفی ما موجودی ابزارساز هستیم.

جدای از تیر و تبر و تخته و طناب، ابزارهای بسیار پیچیده‌تری هم ساخته‌ایم.

از شبکه‌های مخابراتی تا شبکه‌های اجتماعی؛

از دارو تا دستگاه‌های پیچیده‌ی پزشکی؛

از سکه تا سهام.

هدف مدلسازی، ترسیم شکلی ساده از جهان است

داستان مدلسازی از جایی آغاز می‌شود که ما می‌کوشیم شکلی ساده شده از دنیای اطراف را ترسیم کنیم.

شکلی که در حد فهم و درک ما باشد و بتوانیم به کمک آن، کیفیت تصمیم گیری خود را بهتر کنیم و تحلیل‌های مناسب‌تری انجام دهیم.

جورج باکس، جمله‌ی معروفی دارد که احتمالاً آن را خوانده یا شنیده‌اید:

شاید معروف‌ترین مثال در این زمینه، نقشه جغرافیایی باشد.

نقشه‌ی جغرافیایی،‌ شکل درست و واقعی یک منطقه نیست. پستی‌ها و بلندی‌ها و بسیاری از جزییات دیگر در آن حذف شده‌اند. حتی خطاهای بسیاری در ابعاد و اندازه‌های نقشه‌ها وجود دارد.

اما هنوز، می‌توان گفت یک نقشه‌ی جغرافیایی، شکل مفیدی از یک منطقه است.

با استفاده از نقشه می‌توانیم موقعیت فعلی خود را تشخیص دهیم و درباره‌ی جهت و مقصد حرکت خود تصمیم بگیریم.

[درس مرتبط: مهم‌ترین غلط نقشه های جغرافیایی چیست؟]

بخش قابل توجهی از آنچه ما امروز به عنوان دانش یاد می‌گیریم و به دیگران یاد می‌دهیم، چیزهایی از جنس مدل هستند.

همین مسئله، در مورد بحث‌های دیگر علمی، مثلاً شناخت و مدیریت انگیزه هم مصداق دارد:

مثال‌های بسیاری از این دست وجود دارند. تحلیل رفتار متقابل هم یک نمونه‌‌ی دیگر است:

بسیاری از جهان‌بینی‌های اقتصادی و فلسفی هم صرفاً یک مدل هستند.

بنابراین، خوب است نکات زیر (و ده‌ها مورد دیگر مانند آنها) را همواره به خاطر داشته باشیم:

به همین علت می‌توان گفت:

کسی در توصیف جهان اطراف خود توانمندتر است که به مدل‌های بیشتری مجهز باشد.

مهم‌ترین دام در مدل و مدلسازی این است که ما بکوشیم همه چیز را در ظرف مدل‌های خود بگنجانیم و اگر احساس کردیم واقعیتی در مدل‌های ما نمی‌گنجد، آن را انکار کنیم.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدلهای ذهنی به شما پیشنهاد می‌کند: