تولید محتوای متنی | چگونه تولید محتوا را شروع کنیم؟

پست‌های وبلاگ‌ها: پست‌هایی که برای وبلاگ‌ها نوشته می‌شوند را می‌توان یکی از رایج‌ترین محتواهای متنی دانست. پست‌های وبلاگی از نظر طول متن کاملاً متفاوت‌اند و ممکن است از یک سو به صد یا دویست کلمه محدود شده و از سوی دیگر از چندهزار کلمه فراتر روند. سایت‌های بامتمم و پاسخ‌نامه نمونه‌های بسیاری از پست‌های وبلاگی کوتاه را در خود گنجانده‌اند و در روزنوشته‌های محمدرضا شعبانعلی می‌توانید نمونه‌های فراوانی از متن‌های طولانی را ببینید.

صفحات ثابت سایت‌ها: تقریباً همهٔ سایت‌ها چند صفحهٔ ثابت و کلیدی دارند. از «دربارهٔ ما» و «تاریخچهٔ شرکت» تا «پرسش‌های متداول» و «معرفی محصولات اصلی.» با وجودی که این نوع صفحات شباهت بسیاری به پست‌های وبلاگی دارند، اما تولید محتوای متنی برای چنین صفحاتی،‌ اصول و قواعد خاص خود را دارد. محتوای این صفحات معمولاً‌ باید از نوع همیشه سبز باشد و حتی اگر هم چنین نیست، به شکلی تنظیم شود که عمر نسبتاً زیادی داشته باشد. با توجه به این‌که این صفحات معمولاً پربازدیدترین صفحات سایت‌ها هم هستند (در مقایسه با اخبار و وبلاگ)، ساختار و خوانایی آن‌ها هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هم‌چنین کسی که متن این صفحات را می‌نویسد،‌ بهتر است با اصول طراحی صفحه فرود آشنا باشد تا بتواند اثربخشی این صفحات را – با توجه به هدفی که برایشان تعریف شده – افزایش دهد.

اخبار: نوشتن متن‌های خبری یک مهارت ویژه و مستقل است. قرار نیست هر فردی که محتوای متنی برای سایت‌ها و وبلاگ‌ها می‌نویسد، الزاماً در خبرنویسی هم مهارت داشته باشد. نویسنده‌های متن‌های خبری باید بتوانند منابع مختلف را ارزیابی و اعتبارسنجی کنند. هم‌چنین باید با انواع ساختارهای متن‌های خبری آشنا باشند و بر اساس نوع خبر، ساختار مناسب آن را انتخاب کنند. در متن‌های خبری گاهی فرم بر محتوا غالب می‌شود. یعنی شما می‌خواهید خبری را نقل کنید که احتمالاً سایت‌ها و رسانه‌های متعددی قبلاً آن را نقل کرده‌اند. در چنین شرایطی، با انتخاب فرم و ساختار مناسب ممکن است بتوانید مخاطب را جذب کرده و تکراری بودن خبر را کمرنگ کنید.

گزارش‌های مختلف: می‌دانید که گزارش‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. مثلاً ما در درس انواع گزارش چهار شکل توصیفی، تحلیلی، تجویزی و نقادانه را معرفی کرده‌ایم. گزارش‌نویسی فراتر از نوشتن یک متن معمولی است و اصول خود را دارد. چه بسا افرادی سال‌ها به کار تولید محتوای متنی مشغول باشند و متن‌های خوبی برای صفحات سایت‌ها و پست‌های وبلاگی بنویسند، اما از نوشتن یک گزارش حرفه‌ای ناتوان باشند. ما در درس گزارش نویسی متمم بیشتر در این باره صحبت کرده‌ایم.

متن برای شبکه‌های اجتماعی: متن نویسی برای شبکه های اجتماعی در مقایسه با نوشتن متن برای وب، یک داستان متفاوت است. هر یک از شبکه‌های اجتماعی قواعد و ویژگی‌های خود را دارند. اگر برای توییتر می‌نویسید، باید به هنر کوتاه نویسی مجهز باشید و اگر در کپشن پست‌های اینستاگرامی باید بتوانید ساختار بسیار ساده و جمله‌بندی روان داشته باشید. به شکلی که خوانندهٔ کم‌حوصله، بتواند با بیشترین سرعت و کمترین اشتباه، متن شما را بخواند.

ترجمه: متأسفانه بسیاری از افرادی که خود را تولیدکننده محتوا می‌دانند، صرفاً با ترجمه آشنا هستند. باید به خاطر داشته باشیم که ترجمه، به فرض آن‌که دقیق و حرفه‌ای باشد، بخش کوچکی از دانش و هنر تولید محتوا را به خود اختصاص می‌دهد. بسیار خوب است که تولیدکننده محتوا با زبان‌های دیگر آشنا باشد و بتواند کار ترجمه را با استانداردهای مناسب انجام دهد. اما کسی که صرفاً ترجمه می‌داند، نباید خود را با تولیدکنندهٔ محتوا اشتباه بگیرد. تولید محتوا به کارهای دیگری هم نیاز دارد. از جملهٔ این کارها می‌توان به ساختار دادن به متن، تنظیم متن برای سئو، تطبیق متن با پرسونای مخاطب، استفاده از المان‌های تعاملی (از لینک تا دکمه و تکست‌باکس) و طراحی با هدف دعوت به اقدام (CTA) اشاره کرد. بنابراین اگر مترجم هستید،‌ به صِرف مترجم بودن خود را تولیدکنندهٔ محتوا ندانید و برای مهارت‌های مکمل هم وقت بگذارید.

کپی نکنید

یکی از بزرگترین ضعف‌های محتوا کپی بودن آن است. شاید شما فکر کنید که کسی به کپی بودن توجه نمی‌کند و یا این‌که با خواندن و ترکیب کردن محتوا از چند منبع دیگر، کسی متوجه نمی‌شود که متن‌تان کپی است.

اما هم موتورهای جستجو و هم مخاطبان، بیش از هر زمان دیگری به کپی بودن حساس شده‌اند. موتورهای جستجو به سادگی مطلب شما را از نتایج جستجو حذف کرده یا رتبه‌ی ضعیفی به آن می‌دهند. مخاطبان هم، اگر جایی به نتیجه برسند که مطلب شما کپی است، روی سایر مطالب‌تان هم حساب باز نخواهند کرد.

اگر هم مجبور بودید بخشی از محتوای فرد دیگری را نقل کنید، حتماً به منبع اشاره کنید. شاید معرفی منبع، زمانی یک بحث «اخلاقی» بود، اما امروز یک بحث «تکنیکی» است و تولیدکنندگان محتوایی که به منابع خود اشاره نکنند، به سرعت از گردونه‌ی رقابت با تولیدکنندگان اصیل خارج شده و حذف خواهند شد.

به سوال مخاطب پاسخ دهید

تجربه‌ی ما در متمم این بوده است که یکی از فاکتورهای کلیدی موفقیت در تولید محتوای متنی این است که به سوال مخاطب پاسخ داده شود. مثلاً اگر کسی در گوگل درباره‌ی ویژگی‌های یک محصول جستجو کرد و به سایت شما رسید، هرگز مجبور نشود به گوگل برگردد و سوال خود را تکرار کند.

همیشه از خودتان بپرسید:

• آیا محتوای من، مخاطب را اشباع می‌کند؟
• آیا تمام ابهام‌های او را برطرف می‌کند؟
• آیا مطمئنم که او پس از مطالعه‌ی متن من، دیگر مجبور نمی‌شود به سراغ منابع دیگر برود؟

این نکته الزاماً به معنای طولانی‌نویسی نیست، بلکه به معنای مرتبط‌نویسی است. تیتر مطلب خود را بخوانید و ببینید با دیدن آن تیتر چه انتظاراتی در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد. آیا انتظارات مخاطب را برآورده کرده‌اید؟ اگر چنین نشده، یا مطلب را تغییر دهید و یا تیتر را اصلاح کنید تا در نهایت، بتوانید حداکثر رضایت را در مخاطب ایجاد کنید.

فراموش نکنید که رضایت، فاصله‌ی بین «انتظار از محتوا» و «محتوا» است. ناهم‌خوانی تیتر و محتوا می‌تواند احساس بسیار بدی در مخاطب ایجاد کند.

به عنوان یک مثال ساده،‌ در حوزه‌ی کتاب و کتابخوانی، بسیاری از مردم در جستجوی «نقد کتاب» هستند. بسیاری از تولیدکنندگان محتوا با علم به این موضوع، در عنوان مطلب خود از عبارت «نقد کتاب …» استفاده می‌کنند اما در عمل،‌ صرفاً مروری بر کتاب انجام داده و خلاصه‌ای از آن ارائه می‌دهند. مخاطبی که با انتظار نقد آمده با دیدن این مطلب، راضی نخواهد شد و پاسخ سوالش را نخواهد یافت. چنین مطالبی در بلندمدت نمی‌توانند جایگاه مطلوبی در نتایج جستجو نیز کسب کنند.

[ درس مرتبط: آنها می‌پرسند، شما پاسخ دهید ]

ساختار متن را برای خواندن سرسری آماده کنید

قرار نیست همه‌ی مخاطبان، همه‌ی بخش‌های متن شما را بخوانند. با استفاده از تیترهای درشت، رنگ‌های مختلف، فونت ضخیم و هر ابزار دیگری که در اختیار دارید، متن را بخش‌بندی کنید.

حتی اگر در فضایی مثل اینستاگرام کپشن می‌نویسید و از ابزارهای حرفه‌ای برای چیدمان متن محرومید، از ایموجی‌ها ‌و آیکون‌ها و فاصله‌گذاری بین خطوط و پاراگراف‌ها برای بخش‌بندی مطلب استفاده کنید.

اگر مطلبی نوشته‌اید که خواندن کامل آن مثلاً ۲۰۰ ثانیه زمان می‌خواهد، پیشنهاد ما این است که ساختار متن را به شکلی تنظیم کنید که در یک‌دهم این زمان (مثلاً حدود ۲۰ ثانیه) مخاطب بتواند مروری بر روی کل متن داشته باشد و ساختار آن را بفهمد.

استفاده از جملات کوتاه را فراموش نکنید

شاید در دنیای ادبیات، نوشتن جمله‌های بسیار طولانی، جذاب و زیبا باشد. رمان‌های متعددی وجود دارد که در آن‌ها از‌ جمله‌های یک‌صفحه‌ای و دوصفحه‌ای استفاده شده است.

اما دنیای دیجیتال، دنیای انسان‌های کم‌حوصله و شتاب‌زده است. پیشنهاد ما این است که یک قانون برای خودتان بگذارید و به آن وفادار بمانید. مثلاً این‌که: «هر جمله‌ای در هر جای متن آغاز شد، باید حداکثر دو سطر پایین‌تر زیر همان کلمه به پایان برسد. به عبارتی، هیچ جمله‌ای بیشتر از دو خط نباشد.»

همیشه پس از پایان نوشتن مطلب، متن تولیدی را مرور کرده و جمله‌های بلند و طولانی را به چند جمله‌‌ی کوتاه‌تر تقسیم کنید و مطمئن شوید که حوصله‌ی مخاطب هنگام خواندن جمله‌های شما سر نمی‌رود.

تا حد امکان، به دستور زبان و املای کلمات توجه کنید

نمی‌توان از تولیدکنندگان محتوای دیجیتال – که زندگی آن‌ها با سرعت و شتاب آمیخته شده – انتظار داشت که در حد سر ویراستار یک نشر فاخر و جاافتاده وقت صرف‌ کنند و جمله‌ها را پیرایش کنند.

اما می‌شود تا حد امکان تلاش کرد که اشتباهات فاحش دستوری و دیکته‌ای وجود نداشته باشد. البته انگیزه‌ی ما از طرح توصیه در این‌جا این نیست که «فارسی را پاس بداریم» و دل «فرهنگستان و فرهنگستانی‌ها» را به دست بیاوریم.

بلکه مسئله این است که مخاطبان به سرعت دچار خطای هاله‌ای می‌شوند و به خاطر اشتباهی که در دیکته یا نگارش وجود دارد، ممکن است در صحت محتوای مطلب هم تردید کنند.

پیشنهاد می‌کنیم اشتباهات رایج در نگارش کلمات را بخوانید و هم‌چنین اگر در تولید محتوای متنی کار حرفه‌ای انجام می‌دهید، نگاهی هم به کتاب نکته های ویرایش یا هر کتاب مشابه دیگر بیندازید تا کمی حساسیت‌تان در این زمینه افزایش پیدا کند.

بعد از مدتی، متن را بازخوانی و بازنویسی کنید

حتماً متوجه شده‌اید که ما در متمم، درس‌ها را پس از مدتی بازخوانی و بازنویسی می‌کنیم. پیشنهاد ما این است که شما هم متن‌های تولیدی خود را پس از گذشته چند هفته یا چند ماه، بازخوانی و بازنویسی کنید.

در بازخوانی و بازنویسی سه اتفاق کلیدی می‌افتد:

• معمولاً قدرت نگارش شما در طول زمان افزایش پیدا می‌کند. پس احتمال دارد بتوانید بخش‌هایی از متن قدیمی را با زبانی ساده‌تر و بیانی شیوا‌تر بنویسید.
• احتمال دارد در طول این مدت، متن‌های دیگری هم تولید کرده باشید که به موضوع بحث شما مرتبط باشند. پس می‌توانید به آن‌ها اشاره کنید و لینک سازی داخلی انجام دهید.
• اگر مخاطبان و خوانندگان درباره‌ی مطلب شما کامنت‌ها و دیدگاه‌هایی مطرح کرده باشند،‌ ممکن است بتوانید بر اساس آن‌ها متن را تکمیل‌ کرده یا جرح و تعدیل کنید.