Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
شرایط دریافت هدیه نوروزی متمم: دوره صوتی آموزش هدف‌گذاری (کلیک کنید)


تهیه طرح توجیهی و انجام مطالعات امکان سنجی


روش تهیه طرح توجیهی و امکان سنجی انجام پروژه

دو اصطلاح طرح توجیهی و مطالعات امکان سنجی از اصطلاحات رایج در فضای کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید هستند و تهیه طرح توجیهی و انجام مطالعات امکان سنجی، در اغلب مدارس کسب و کار، به عنوان بخش مهمی از فرایند کارآفرینی، مورد توجه قرار می‌گیرند.

این دو اصطلاح معمولاً به عنوان معادلِ Feasibility Study به‌کار می‌روند. حتی گاهی برخی از فارسی‌زبان‌ها این عبارت را به شکل مخفف‌شده به کار می‌بریم و مثلاً می‌گوییم: «برای اجرای این پروژه یا راه‌اندازی آن کسب و کار، هنوز FS انجام نشده است.»

در این درس می‌خواهیم به اهمیت طرح توجیهی و انجام امکان سنجی بپردازیم و با برخی از زوایای این فعالیت آشنا شویم.

بحثِ ما در این‌جا به سه بخش تقسیم شده است:

معنی Feasibility Study چیست؟

نقطه‌ی شروع مناسب برای آشنایی با این مفهوم، این است که به سراغ کتابهای ریشه شناسی برویم و ریشه‌ی واژه‌ی Feasible را بررسی کنیم.

کتاب‌های ریشه شناسی، برای این کلمه توضیح کمابیش مشابهی دارند (+):

منظور از طرح توجیهی یا امکان سنجی چیست؟ بررسی ریشه Feasible می‌تواند به یافتن پاسخ این پرسش کمک کند

با توجه به این توضیحات، ظاهراً این واژه‌ی انگلیسی (با ریشه‌ی فرانسوی) به قابل اجرا بودن و عملی بودن اشاره دارد. به همین علت است که مطالعات مربوط به Feasibility (یا همان Feasibility Study) در زبان فارسی با اصطلاح امکان سنجی و بررسی توجیه پذیری یک طرح توصیف می‌شوند.

اصطلاح‌های طرح توجیهی و امکان سنجی در گفتگوهای روزمره

سرنوشتِ امکان سنجی و طرح توجیهی شبیه بسیاری از اصطلاحات تخصصی حوزه‌ی کارآفرینی (مثلاً طرح تجاری یا بیزینس پلن) بوده است. به این معنا که یک کاربرد کاملاً عمومی و غیردقیق از آن‌ها در مکالمات روزمره رایج شده و دولت‌ها، نهادهای قانون‌گذاری و موسسات مالی و سرمایه گذاری هم، به تثبیت آن معنای غیردقیق کمک کرده‌اند.

در حال حاضر، طرح توجیهی در زبان روزمره‌ی ما، درباره‌ی سندی به‌کار می‌رود که می‌تواند به تخصیص و جذب بودجه در سازمان‌ها و یا قانع کردن بانک‌ها به وام دادن کمک کند.

این نوع طرح‌های توجیهی، ساختار مشخصی ندارند و معمولاً ترکیبی از برنامه ریزی استراتژیک و مدل کسب و کار و برخی دیگر از المان‌های طرح تجاری هستند. معمولاً اطلاعات جریان نقدینگی مورد نیاز و محاسبات فروش و نرخ بازگشت سرمایه هم، کمک می‌کنند که ظاهر این طرح توجیهی، موجه‌تر باشد.

با کمی جستجو در گوگل (مثلاً با کلیدواژه‌های قیمت، طرح توجیهی و تومان) می‌توانید با بازار آشفته‌ی تدوین و فروش طرح‌های توجیهی بیشتر آشنا شوید.

تفاوت طرح توجیهی با طرح کسب و کار چیست؟

با توجه به توضیحاتی که تا این‌جا ارائه شد، ممکن است این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که طرح توجیهی (و امکان سنجی) با طرح کسب و کار (بیزینس پلن) چه تفاوتی دارد؟

چون طرح کسب و کار هم، پیش از راه اندازی کسب و کار تنظیم می‌شود و ظاهراً هدف آن هم، کمک به پیاده سازی و اجرایی شدن یک ایده‌ی کارآفرینانه است.

در این‌جا به دو مورد از کلیدی‌ترین تفاوت های طرح توجیهی و طرح کسب و کار اشاره می‌کنیم.

طرح توجیهی و امکان سنجی، ابتدایی‌تر و ساده‌تر است

تنظیم طرح کسب و کار، کاری پیچیده و زمان‌بر است و در آن باید به جزئیات فراوانی پرداخته شده و سناریوهای مختلف، بررسی و تحلیل شود. طرح توجیهی، مطالعه و بررسی ساده‌تر و مختصرتری است که صرفاً می‌خواهد اجرایی بودن یا نبودن یک کسب و کار را مشخص کند (+/+).

در واقع شما در طرح توجیهی، بیشتر بر روی این سوال متمرکز هستید که: «آیا اصلاً اقدام به انجام این کار، برای من مناسب است؟»

اگر پاسخ بررسی‌های شما منفی باشد، در همین جا متوقف می‌شوید و به سراغ ایده یا ایده‌های دیگر می‌روید.

اما اگر پاسخ مطالعات و امکان سنجی های شما مثبت باشد، وقت و انرژی و منابع خود را به تدوین یک طرح تجاری کامل و حرفه‌ای تخصیص می‌دهید.

طرح تجاری قرار نیست صرفاً به شما پاسخ مثبت و منفی داده یا یا برآوردی از سودتان ارائه کند؛ بلکه یک نقشه راه کامل است که همه‌ی زوایای مختلف را می‌سنجد و جزئیات استراتژیک و عملیاتی را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد.

طرح توجیهی و امکان سنجی، فقط مختص کسب و کارها نیست

‌طرح تجاری یا Business Plan همان‌طور که از نامش مشخص است، برای یک Business تعریف و تدوین می‌شود.

اما مطالعات امکان سنجی (Feasibility Study) و تنظیم طرح توجیهی، می‌تواند برای هر نوع فعالیتی تنظیم شود.

به عنوان مثال، وقتی مدیر فنی یک شرکت به مدیریت پیشنهاد می‌دهد که یک خودرو برای این واحد خریداری کنند، ممکن است مدیر ارشد از او یک طرح توجیهی بخواهد و بگوید به من نشان بده که این تصمیم، Feasible است.

در این‌جا ما از یک کسب و کار حرف نمی‌زنیم، بلکه کافی است هزینه‌های موجود برای رفت و آمد تیم فنی به پروژه‌ها را بررسی کرده و نشان دهیم که خرید خودرو، می‌توانید این هزینه‌ها را کاهش دهد (پس چنین تصمیمی از نظر اقتصادی، Feasible است).

افزودن یک آپشن جدید به محصول موجود و بستن یک خط تولید موجود (یا خارج کردن یک محصول از بازار) نمونه‌های دیگری از فعالیت‌هایی هستند که می‌شود برای آن‌ها FS تنظیم کرد، اما Business Plan برای آن‌ها معنای چندانی ندارد.

اجزای یک طرح توجیهی (مطالعه امکان سنجی) برای کارآفرینی

پیش از هر چیز، باید به خاطر بسپارید که مخاطبِ اصلیِ امکان سنجی خودتان هستید؛ این شما هستید که باید به نتیجه برسید راه اندازی یک کسب و کار توجیه پذیر است.

محدودیت در دسترسی کامل به این مجموعه درس

دسترسی کامل به مجموعه درس‌های کارآفرینی برای اعضای ویژه متمم امکان‌پذیر است.

  تعداد درس‌ها: ۶۴ عدد

  دانشجویان این درس: ۶۰۹۳ نفر

  تمرین‌های ثبت‌شده: ۳۶۲۸ مورد

پس از فعال کردن اشتراک ویژه در متمم، به درس‌های بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در این‌جا ببینید:

  نقشه راه یادگیری درس‌های متمم

دوستانی که درس‌های کارآفرینی متمم را مطالعه کرده‌اند،‌ به درس‌های زیر هم علاقه نشان داده‌اند:

  مدل کسب و کار  |  بیزینس پلن  |  ارزش آفرینی

  تصمیم گیریاستراتژیتفکر استراتژیک | داستان کسب و کار

  مشاوره مدیریت  |  کوچینگ  |  مسیر شغلی

  دیجیتال مارکتینگ  |  برندسازی  | پرسونال برندینگ

  مذاکره  |  مهارت ارتباطی  | توسعه فردی

  دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

تمرین و مشارکت در بحث (لازم نیست حتماً به هر چهار سوال پاسخ دهید)

اکنون که با مفهوم Feasibility آشنا شده‌اید، کمی به کسب و کارها و صنایع مختلف فکر کنید.

  نخستین مثال (یا مثال‌هایی) که از Feasible نبودن به ذهن‌تان می‌رسد چیست؟ (ترجیحاً بخش خصوصی اقتصاد را مثال بزنید. پیدا کردن مثال در بخش دولتی، دشوار نیست).

  آیا استارت آپ یا کسب و کاری را دیده‌اید که با تمرکز روی یک موضوع فعالیت خود را شروع کرده و شما حس کرده باشید که این فعالیت، نمی‌تواند Feasible باشد؟

  آیا شکست‌هایی را دیده‌اید که به نظر شما، در مرحله‌ی امکان سنجی، می‌شد تا حدی آن شکست‌ها را پیش بینی کرد؟

  آیا مواردی بوده که شما فکر کرده‌اید یک فعالیت، Feasible نیست؛ اما بعداً در عمل متوجه شده باشید که همه‌ی جنبه‌ها را ندیده‌اید و چنان فعالیتی توانسته Feasible باشد؟

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    داود شاکری ، احسان غلامی ، سهند بالانی ، سید احمد آبسالان ، پرناز شاکری

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۲۱ نظر برای تهیه طرح توجیهی و انجام مطالعات امکان سنجی

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : سمیه آزاد

    ۱- نخستین مثال (یا مثال‌هایی) که از Feasible نبودن به ذهن‌تان می‌رسد چیست؟
    مثال من برای این سوال، سایت تراست زون هست که آقای محمدرضا شعبانعلی شرح کاملی رو در مورد علت بسته شدن آن در مطلبی مستقل نوشته اند که به نظر من در این شرح گزارشی از Feasible نبودن این سایت ارائه کرده اند:
    پایان یک پرونده: گزارشی در مورد تراست زون

    ۲- آیا استارت آپ یا کسب و کاری را دیده‌اید که با تمرکز روی یک موضوع فعالیت خود را شروع کرده و شما حس کرده باشید که این فعالیت، نمی‌تواند Feasible باشد؟
     مثالی که برای این تمرین به ذهن من میرسه، کافه داونتیسم هست. این کافه توسط عزیزان سندروم داون و اوتیسم اداره می شود. گویا پیاده سازی این ایده هم به مدت دو سال طول کشیده است.
    مدتی که فعالیتهای این کافه را پیگیری میکردم، متوجه شدم که بنیانگذار این کافی شاپ که گویا خانومی هستند، برای کارهای عملیاتی کافه دائما در لایو و استوری های اینستاگرام از دوستان و همراهان تقاضای کمک می کنند. از طرفی کسانی هم که به این کافی شاپ سر می‌زنند، به شکلی انعکاس می دهند که گویا جنبه خیریه این جضورشان بر جنبه کافی شاپ رفتن می چربد. حتی برای جابه جایی مکانی اخیر این کافه، با وجود مدت زمان طولانی فعالیت آن، برای ساده ترین کارها نیازمند حمایت مالی بود که نشان می دهد که این کافه مانده اقتصادی نداشته است. ضمنا ممکن است بعضی دوستان اشاره کنند که این کار فعالیت تجاری نیست. اما وقتی شعار این کافه "اولین کافه عزیزان سندروم داون در ایران و جهان " انتخاب شده است، نشان می دهد که در بدو تاسیس و حتی تا این لحظه مقیاس بزرگتری مد نظر بوده است.
    ۳-آیا مواردی بوده که شما فکر کرده‌اید یک فعالیت، Feasible نیست؛ اما بعداً در عمل متوجه شده باشید که همه‌ی جنبه‌ها را ندیده‌اید و چنان فعالیتی توانسته Feasible باشد؟
    در روزهای اول تاسیس سایت شیپور، من گمان می کردم که این سایت در مدت زمان کوتاهی با دردسرهای متعدد حقوقی مواجه بشه و از طرفی هم تصور من این بود که بازار اجناس دست دوم در ایران نمیتونه بازار جذابی باشه. اما گویا مدیران شیپور همه جنبه های این بیزینس رو سنجیده بودند که تا به امروز رشد و حضور خوبی در  اکوسیستم استارتاپهای کشور داشته است.

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .