تعریف مدل، تئوری و قانون چیست و چه تفاوتی دارند؟
از دوستان عزیز متممی انتظار میرود پس از مطالعهی این درس:
- بتوانند برای قانون، مدل و نظریه مثال بزنند.
- در متمم (و البته هر جای دیگر که بحثی علمی در جریان است) واژه های مدل و تئوری و قانون را با دقت نظر بیشتری به کار ببرند.

با توجه به اینکه در میان محققان و حتی نویسندگان فلسفهی علم هم، همچنان اتفاق نظر قطعی در مورد تعریف مدل و تئوری و قانون وجود ندارد، نمیتوان به صورت قطعی در مورد تفاوت این سه صحبت کرد.
اما، با توجه به اینکه در درس مدلهای ذهنی بارها از اصطلاح مدل استفاده میکنیم و در متمم هم بارها به سراغ نظریه های مختلف از جمله نظریه های مدیریتی و نظریه های روانشناسی میرویم و نیز قوانین زیادی را در مدیریت و اقتصاد و تحلیل سیستمها با هم مرور میکنیم، منطقی است که در این زمینه توافقی داشته باشیم.
بنابراین، لطفاً این درس را نه به عنوان حکم قطعی متمم در تایید یک تعریف و رد تعریف دیگر، بلکه به عنوان یک قرارداد جاری در متمم در نظر بگیرید.
اگر چه طبیعتاً ما کوشیدهایم که این توافق، تا حد امکان بر رایجترین تعریفهای مدل و تئوری و قانون در ادبیات علمی منطبق باشد.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای مدل ذهنی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژهی متمم علاوه بر دسترسی به درسهای مدل ذهنی به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
بررسیهای ما نشان داده که علاقهمندان به درس مدل ذهنی معمولاً از بین درسهای متمم به درسهای زیر علاقهی بیشتری دارند:
خودشناسی | شخصیت شناسی | روانشناسی پول
تصمیم گیری | حل مسئله | یادگیری | زندگی شاد
تفکر سیستمی | تفکر استراتژیک | تفکر نقادانه
مشاوره مدیریت | کوچینگ | عزت نفس
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
تمرین
در مدیریت و کسب و کار، چه مثالهایی را به خاطر دارید که به تفاوت مفهوم مدل و نظریه توجه نشده و یک مدیر یا یک مشاور یا یک کارشناس، مدلی را که در ذهن داشته است، به عنوان یک نظریه مورد استفاده و اتکا قرار داده است؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدلهای ذهنی به شما پیشنهاد میکند:
- مدل ذهنی و کاربرد مدل ذهنی در مدیریت (نقشه راه درس)
- مدل ذهنی و اهمیت شناخت آن (فایل صوتی)
- تعریف مدل، تئوری و قانون چیست و چه تفاوتی دارند؟
- مدل مفید، نه مدل درست؛ مسئلهی مدل سازی این است
- چه مدلی مفید است؟ (ویژگیهای یک مدل مفید)
- مصاحبه با مدیر مرکز بیتها و اتمها در MIT
- تعریف مدل ذهنی | مدل ذهنی چیست و الگوهای ذهنی چگونه شکل میگیرند؟
- معنی کلمه انتزاعی چیست؟ | تفکر انتزاعی یعنی چه؟
- فرهنگ علمی | از کتاب عقلانیت و توسعه یافتگی ایران
- رویدادهای اطراف ما، چگونه الگوهای ذهنی و مدل ذهنی ما را میسازند؟
- مفهوم پردازی چیست و چه اهمیتی دارد؟
- مثالی از مفهوم پردازی: انواع درونگرایی
- مثالی از مفهوم پردازی: لوطیگری و درویشی
- درباره گفتمان یا دیسکورس (Discourse)
- خوشه بندی چیست و چه تفاوتی با طبقه بندی دارد؟
- چرخه عمر چیست و چرا باید آن را بشناسیم؟
- چرخه گارتنر (سیکل هایپ تکنولوژی)
- پارادایم چیست ؟ پارادایم شیفت به چه معناست؟
- کریس آرگریس و فاصله بین دانستن و عمل کردن
- تعریف مدل ذهنی در ارتباط با فرایند یادگیری
- کریس آرگریس و مهارت انجام کارهای مهم بیخاصیت
- مدل مارشال مک لوهان برای تحلیل تکنولوژی ها
- نکتهای در تحلیل تکنولوژی | تکنولوژی خنثی نیست
- ویندوز هولوگرافیک و دستگاه هولولنز مایکروسافت و پارادایم جدید
- آیا مدلها به تقویت بینایی شما کمک کردهاند؟
- در پایان درس مدل ذهنی، باید چه چیزهایی را آموخته باشم؟
- روباه یا جوجه تیغی؟ سوالی که بیش از دو هزار سال قدمت دارد
- پروژه پایانی درس مدل ذهنی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبتنام | اطلاعات بیشتر فهرست درسهای متمم
نویسندهی دیدگاه : شاهد اشرفی
پیش نوشت: چند سالی بود که از تأسیس شرکت خصوصی - خانوادگی ای که من در آن کار می کردم می گذشت که مدیر عامل از پیشرفت نکردن کارها و پروژه ها بشدت خسته شده بود. به همین خاطر، وی تصمیم گرفت با دادن بخشی از سهام شرکت به یک آقای دکتر، از مشاوره های ایشان استفاده کند و سپس سمت مدیریت عامل را هم به وی بسپرد. (توجه: مالی زاده نام مستعار است).
اصل ماجرا: تجربه ی من از همراهی با مدیر عامل و مشاور ارشدش در یک بعد از ظهر تابستانی، داخل خودرو شکل گرفت. ما به سمت یکی از پروژه ها در حرکت بودیم که مدیرعامل از مشاور ارشدش پرسید: دکتر، به نظرت آقای مالی زاده که چند روزی هست برای مدیریت واحد مالی انتخابش کردیم گزینه ی خوبی هست؟
دکتر کمی سکوت کرد و بعد از کمی نگاه کردن به اطراف گفت: ببین مهندس، حقیقتش اینه که مدیر مالیِ خوب خودشو بعد از شش ماه کار نشون می ده. به همین خاطر ما هم الآن خیلی زود هست اگر بخوایم نتیجه ای بگیریم.
من اون زمان یک کارشناس ساده ی دفتر طراحی بودم اما این آقای مدیر مالی اِنقدر رفتارهای عجیب در همون چند روز اول کار از خودش نشون داد که توجه من رو هم جلب کرد. مثلا ایشون وقت زیادی از روز رو در محوطه ی بیرونی شرکت به معامله آجر و سیمان و ماسه می پرداخت یا سعی می کرد در مواجهه با همکاران بخش های دیگه ی شرکت خودش رو به عنوان یک آدم اَبَر حرفه ای نشون بده. این مشاهدات من با حرف هایی که از مشاور ارشدِ مدیر عامل می شنیدم، هم خوانی نداشت. در هر حال نزدیک یک سال از حضور آقای مالی زاده در سمتِ مدیرت واحد مالی گذشت که با علی الرأس شدن شرکت، کار به اخراج وی کشیده شد و مدیر عامل هم روزهای بسیار سختی را پس از اخراج او گذراند.
نتیجه گیری: به نظر من مشکل از جایی شروع شد که مشاور ارشد، مدل را به جای نظریه در فکر مدیر عامل جای داد. شاید ایشان بر مبنای مشاهدات قبلی خود به این نتیجه رسیده بود که "شش ماه زمان" برای مَحَکِ مدیر مالی لازم است اما در عمل ایشان پس از یک سال و مشخص شدن مشکلات مالی عمده ی شرکت متوجه شدند که انتخاب مناسبی برای این سمت انجام نداده اند. شاید اگر ایشان به نشانه های رفتاری و عملکردی مدیر مالی در همان چند ماه اول توجه می کردند و ذهن خود را محدود به این مدل "شش ماهه" نمی کردند خیلی زود متوجه انتخاب غلطشان و غلط بودن تئوری "شش ماهه" می شدند.