تعریف نگرش سیستمی با یک مثال از پیتر سنگه
پیش نیاز درسِ تعریف نگرش سیستمی:
این درس یک پیش‌نیاز واحد و مشخص ندارد.
اما برای درک بهتر آن، پیشنهاد متمم این است که ترتیب درس‌ها را به شکلی که در پایین درس‌های متمم ذکر شده است رعایت کنید.
به عبارتی، شاید بعد از مطالعه‌ی نقشه راه یادگیری تفکر سیستمی و آشنایی با تعریف سیستم و بحث‌هایی مانند محدوده‌ی اثر و افق زمانی راهکارها و اثر مار کبرا و مثال‌هایی که به عنوان #آرکتایپ‌های سیستمی مطرح شد، بحث پیتر سنگه را عمیق‌تر درک کنید.
خطر تعریف‌ها و توصیف‌های ساده مانند آنچه پیتر سنگه در این درس مطرح میکند آن است که ممکن است احساس کنیم این حرفها ساده و واضح و بدیهی هستند و درک آنها دشوار نیست.
اما اگر مفاهیم پیش‌نیاز را به شکل عمیق مطالعه و درک نکرده باشیم، صرفاً این تعریف‌ها را حفظ می‌‌شویم. اما اثر کمی از آنها در رفتار و تصمیم‌هایمان دیده می‌شود.
از دوستان عزیز متممی انتظار می‌رود پس از مطالعه درسِ تعریف نگرش سیستمی:
- بتوانند دو ویژگی اصلی را که پیتر سنگه به عنوان نکات کلیدی در نگرش سیستمی مورد توجه قرار می‌دهد، بیان کنند.
- مثال پیتر سنگه از شرکت طراحی خودرو را به عنوان مصداقی از نتایج ضعف در نگرش سیستمی به خاطر بسپارند و بتوانند مجدداً تعریف کنند.
- بتوانند مثال‌های دیگری از این دست، در اطراف خود بیابند. این درس به نوعی جمع‌بندی بخشی از حرف‌های مطرح شده در مجموعه درس‌های #تفکر سیستمی محسوب می‌شود.
زمانی که پیتر سنگه تالیف کتاب پنجمین فرمان را آغاز کرد، هنوز بحث‌های مربوط به تفکر سیستمی و سازمان یادگیرنده چندان فراگیر نشده بود.
حدود ۱۶ سال بعد که ویرایش دوم کتاب پنجمین فرمان منتشر شد، پیتر سنگه برخی بحث‌ها را به صورت دقیق‌تر و با جزئیات بیشتر مورد بحث قرار داد.
بحث نگرش سیستمی (Seeing Systems) اصطلاحی بود که او در ویرایش جدید کتابش به تشریح و توضیح دقیق‌تر آن پرداخت.
او برای نگرش سیستمی دو ویژگی ذکر میکند و سپس با یک مثال، می‌کوشد آن را بیشتر و بهتر توضیح دهد.
دیدن الگوهای وابستگی درونی در یک سیستم
وابستگی‌های درونی یا Inter-dependencies اثراتی هستند که بخش‌های مختلف سیستم بر روی یکدیگر می‌گذارند.
بعضی از اثرات را ساده‌تر از اثرات دیگر می‌توان دید.
مثلاً این دو اثر را مقایسه کنید:
- بیرون ریختن زباله از خودرو و اثر آن در کاهش پاکیزگی شهر
- جستجو در گوگل و افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای
هر دو اثر وجود دارند و بر روی آنها مطالعه شده است (اگر چه از لحاظ مقیاس فاصله‌ی زیادی با هم دارند). اما احتمالاً افراد بسیاری اولین اثر را می‌بینند و افراد کمتری به اثر دوم توجه می‌کنند.
البته این یک مثال خیلی افراطی و بزرگنمایی شده است.
مثال‌های روزمره‌تری هم وجود دارند. مثلاً اینکه ما بتوانیم اثر تنظیم موتور را در آلودگی شهر و اثر خرید محصولات با کیفیت داخلی را در ایجاد اشتغال ببینیم.
به هر حال، دیدن وابستگی‌ها و الگوهای آنها و رابطه‌هایی که بخش‌های مختلف سیستم را به یکدیگر مربوط و وابسته می‌کنند، در نگاه پیتر سنگه ویژگی کلیدی نگرش سیستمی است.
نگاه به آینده
نگاه به آینده، ویژگی دیگری است که پیتر سنگه برای نگرش سیستمی مطرح میکند.
او توضیح می‌دهد که:
معمولاً نشانه‌هایی از تغییر وضعیت سیستم‌ها در آینده به وجود می‌آید.
اما همه آن را نمی‌بینند.
نگرش سیستمی به معنای توجه به این نشانه‌ها و درک بهتر آینده بر اساس آنهاست. نشانه‌هایی که توسط کسانی که با تفکر سیستمی آشنا نیستند، تشخیص داده نمی‌شوند.
دسترسی کامل به مجموعه درس‌های تفکر سیستمی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه در متمم، علاوه بر دسترسی به مجموعه درس‌های تفکر سیستمی، به مجموعه گسترده‌تری از درس‌ها به شرح زیر نیز دسترسی پیدا خواهید کرد:
پیشنهاد ما این است که اگر تفکر سیستمی برای شما جذاب است، می‌توانید درس‌ها و مطالب زیر را هم در برنامه‌ی مطالعه‌ی شما قرار دهید:
یادگیری | کوچینگ | مشاوره مدیریت
گزینه‌ی دیگر هم، پیگیری منظم مجموعه درس‌های دوره MBA متمم است.
تمرین درس نگرش سیستمی:
آیا مثال دیگری از Inter-dependency یا وابستگی درونی در یک سیستم در ذهن دارید؟
به طور مشخص، آیا دو دپارتمان یا دو سازمان یا دو فعالیت را در نظر دارید که دو طرف، احساس کنند کارشان واقعاً مستقل است و ربطی به هم ندارد و در اثر ندیدن این وابستگی‌ها، تصمیم‌های غیرسیستمی اتخاذ شود؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر سیستمی به شما پیشنهاد میکند:
- تعریف سیستم چیست؟ تفکر سیستمی چیست؟ (نقشه راه درس)
- یک کلیپ تصویری درباره تفکر سیستمی (بالانس)
- فایل صوتی معرفی تفکر سیستمی
- فایل صوتی :مبانی و مفاهیم تفکر سیستمی
- تعریف سیستم و تفکر سیستمی
- چگونه می‌توان به یکی از بهترین خودروسازان جهان تبدیل شد؟ (اتلی هارداسن)
- رویکرد سیستمی یعنی توجه به ترکیب (سنتز) به جای تجزیه (آنالیز)
- تفکر خطی در برابر تفکر سیستمی
- گرفتار کدامیک هستید: مشکل سیستمی یا مشکل در سیستم؟
- مبانی تحلیل سیستم (اجزا، روابط، هدف)
- نقاط اهرمی، نقاط کلیدی و نقاط مرزی در سیستم‌ها
- راهکارها را با توجه به محدوده اثر و افق زمانی آنها تحلیل کنید
- اثر مار کبرا – کاربرد تفکر سیستمی در سیاست گذاری
- دایره همدلی | ما با چه کسانی همسرنوشت هستیم؟
- معرفی پادکست فریکونومیکس | استیون لویت و استیون دابنر
- وقتی سیستم‌ها در برابر سیاست شما مقاومت می‌کنند
- آنکس که راه حل مسئله را میدانست، عاشق مسئله شده است
- مدل کوه یخ در تفکر سیستمی | آیا به تفاوت رویداد و روند توجه دارید؟
- گاوین اشمیت: فاصله بین خبرها و فهم ما
- راسل اکاف و تدوین مدرن تفکر سیستمی
- راسل اکاف، تفکر سیستمی و هدفهای ضمنی
- مسائل چند ریشهای: زنبورهایی که ناپدید میشدند
- چه کسی مقصر است؟
- تفکر سیستمی (فایل صوتی سمینار محمدرضا شعبانعلی)
- همیشه نمیتوان از مطالعات آماری، نظریه های علمی استخراج کرد
- بازخورد یا فیدبک چیست؟
- آرکتایپ‌های سیستمی | جابجایی بار در سیستم
- آرکتایپ‌های سیستمی | موفقیت سهم موفقهاست
- آرکتایپ‌های سیستمی | گلولههای برفی و محدودیتهای رشد
- آرکتایپ‌های سیستمی | فرسایش تدریجی اهداف و استانداردها
- آرکتایپ‌های سیستمی | هدف گذاری اشتباه برای سیستم‌ها
- تعریف نگرش سیستمی با یک مثال از پیتر سنگه
- نگرش سیستمی و مرور آن توسط راسل اکاف (۱)
- راسل اکاف: نگرش سیستمی، تحلیل مستقل از محیط را نمیپذیرد (۲)
- آیا نمایشگاه کتاب به کتابفروشیها آسیب میزند؟
- مالیات آمازون یک راهکار سیستمی است یا غیرسیستمی؟
- پارادوکس ایکاروس – همان چیزی که موفقمان کرده میتواند باعث شکستمان شود
- درباره مصرف پلاستیک و حفظ محیط زیست | تجربه ذهنی
- پیتر سنگه و چند جمله کوتاه در مورد تفکر سیستمی
- کتاب پنجمین فرمان نوشته پیتر سنگه درباره سازمان یادگیرنده
- کتاب رقص تغییر | چالشهای تغییر پایدار | پیتر سنگه
- پروژه پایانی درس تفکر سیستمی
- اتاق خبر | درس تفکر سیستمی
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : مریم رئیسی
* مثال اول : به نظرم یکی از جاهایی که به وابستگی درونی اجزای سیستم توجه نمیشه, حوزه ی تولید محتوا و تالیف کتب درسی در آموزش و پرورش است.
کتابها طوری تالیف میشه که کاملا مستقل از هم و بدون هیچ ارتباطی با همدیگه به نظر میان. تاریخ هیچ ربطی به جغرافی نداره, شیمی و زیست و غیره کاملا از هم مستقلند و به ارتباط و در واقع آنالوژی بین دروس توجه نمیشه.
در حالی که در متمم یاد گرفتیم و می بینیم که هیچ درس مستقلی وجود نداره و همه ی سرفصل ها و دروس به همدیگه مربوطه و داریم به صورت کریستالی حوزه های مختلف رو میخونیم و یاد میگیریم.
شاید همین توجه نکردن به یادگیری کریستالی و ارتباط بین دروس و مفاهیم مختلف باعث شده که هر حوزه ای بدون توجه به سایر حوزه ها, کتاب خودش رو تالیف کنه و در نتیجه فقط یک سری حفظیات و مطالب غیرکاربردی برای دانش آموزان تولید و تالیف بشه.
* مثال دوم : رفتارهای ما در سیستم خانواده, بر روی سایر اعضای این سیستم تاثیر داره. نمیشه گفت که من مثلا با این رفتار و عمل اشتباهم فقط دارم به خودم صدمه میزنم, بلکه بقیه هم از تبعاتش تاثیر میگیرند.
من خانواده رو مثال زدم, اما به کل جامعه و سیستم های بزرگتر هم میشه تعمیم داد و هر عمل ما بر روی زندگی بقیه تاثیر داره.
و یا نمیشه بگیم که چون من به فرزندانم محبت و توجه کافی دارم پس رابطه ی بد و نامطلوب بین من و همسرم روی اونها تاثیری نداره و نباید داشته باشه؛ بلکه همه به هم مربوط هستند.
* و یا مثال ساده ای مانند لاغری موضعی. بعضی افراد هستند که میگن میخوایم فقط این نقطه از بدنمون لاغر بشه و فلان جا تغییری نکنه. در صورتی که در سیستم بدن همه اجزا به هم مربوط هستن و همچین چیزی ممکن نیست. و با این تفکر فرد ممکنه انواع داروها و وسایل لاغری موضعی رو استفاده کنه و در نتیجه به نقطه ی دیگری از این سیستم آسیب بزنه.