بلوم – نظریه پرداز روانشناسی آموزش و یادگیری

قد او یک متر و شصت و پنج سانتی‌متر بود.

اما اگر وزن حضور او در گفتگوها و اتاق‌های جلسه را بر این اساس برآورد کنید شدیداً اشتباه کرده‌اید.

این توضیحی است که الیوت وایزنر در توصیف استاد خود بنجامین بلوم – در مقاله‌ای که یونسکو منتشر کرده است – به کار می‌برد (+).

اگر به سایر توضیحات و خاطره‌هایی هم که در مورد بنجامین بلوم (Benjamin Bloom) وجود دارد مراجعه کنید، اشاره‌های مشابهی را خواهید دید.

بنابراین به نظر می‌رسد تلاش و کوشش و عمق نگرش علمی او در حدی بوده که برایش کاملاً کاریزما ایجاد می‌کرده است.

تلاش و تاثیرگذاری بنجامین بلوم در حدی است که او را در گروه نظریه پردازان رده اول روانشناسی آموزش در کنار کسانی مانند زان پیاژه، ویگوتسکی و هوارد گاردنر قرار می‌دهند.

اغراق نیست اگر بگوییم هر جا فهرستی از بزرگترین تاثیرگذاران نظریه مدرن آموزش دیدید و نام بلوم در آن نبود، منطقی است در جامع و قابل اتکا بودن آن فهرست تردید کنید.

آنچه در ادامه می‌خوانید:

• زندگی و روش تدریس بنجامین بلوم
• منحنی توزیع نرمال را با سکه آموزش می‌دهند نه گچ و تخته
• طبقه بندی بلوم
• کتابهای بلوم

زندگی و روش تدریس بنجامین بلوم

بلوم در سال ۱۹۱۳ به دنیا آمد و در ۱۹۹۹ درگذشت.

وقتی در سن ۸۶ سالگی جهان را ترک می‌کرد، بزرگترین میراثی که از خود به جا گذاشت، روش‌هایی علمی و کاربردی برای هدف گذاری آموزش و یادگیری بود.

یکی از معروف‌ترین و ماندگارترین کلاس‌های او در دانشگاه، کلاس آموزش به عنوان حوزه‌ی مطالعه و تحقیق بود.

خود بلوم هم چنین کرد و تقریباً تمام عمر خود را صرف دو سوال کرد. یکی از آنها نحوه‌ی هدف‌گذاری آموزش و یادگیری بود و دیگری اینکه چگونه عمیق‌ترین شکل یادگیری و تسلط در یک علم را برای دانشجو ایجاد کرد.

منحنی توزیع نرمال را با سکه آموزش می‌دهند نه گچ و تخته

بلوم به روش علمی اعتقاد راسخ داشت و می‌کوشید دانشجویانش را هم به حرف زدن بر اساس مطالعه و اندازه‌گیری و منطق و استدلال ترغیب کند.

به همین علت، بخشی از کلاس‌های بلوم به آموزش آمار و احتمال و روش‌های عددی و شیوه‌ی تنظیم پرسشنامه اختصاص داشت.

خاطرات دانشجویان بلوم از کلاس‌هایش، فضای ذهنی او را به خوبی برایمان ترسیم می‌کند.

او در حالی که به تعداد دانشجویان سکه در دست داشت وارد کلاس می‌شد و می‌گفت قرار است منحنی توزیع نرمال را یاد بگیریم.

معلم‌ها برای این موضوع، معمولاً دست به گچ می‌برند و به پای تخته می‌روند.

اما بلوم سکه‌ها را توزیع می‌کرد و دانشجویان باید تمام طول کلاس، سکه می‌انداختند و نتیجه می‌نوشتند.

در بخش پایانی کلاس، دانشجویان به همراه یکدیگر پای تخته نتایج را ترسیم می‌کردند و مشخص می‌شد که چه نتیجه‌هایی بیشتر و چه نتیجه‌هایی کمتر مشاهده شده‌اند.

زمانی که دانشجویان منحنی نرمال را ترسیم و درک می‌کردند، بلوم هنوز دست به گچ نزده بود.

سطوح یادگیری بلوم (طبقه بندی هدف‌های آموزشی)

دستاورهای بلوم کم نیست. اما او را به خاطر طبقه بندی اهداف آموزشی یا Bloom’s Taxonomy (تاکسونومی بلوم) می‌شناسند.

اولین بخش نظریه بلوم در یک کتاب صد صفحه‌ای در سال ۱۹۵۶ منتشر شد و طی سال‌های بعد، بخش دوم و سوم هم تنظیم و ارائه شد.

بلوم قطعاً از اینکه ۴۰ سال بعد در زمان مرگش، هم‌چنان طبقه بندی آموزش‌اش به عنوان یک ابزار مدرن و مهم تدریس می‌شد احساس غرور می‌کرده است.

شاید می‌توانسته حدس بزند که نزدیک به دو دهه بعد از مرگش هم، کمیته‌های تنظیم محتوای آموزشی در مدرسه‌ها و دانشگاه‌های معتبر جهان، نظریه یادگیری بلوم را پیش روی خود قرار می‌دهند تا مطمئن باشند درس‌های خود را به درستی تعریف و تنظیم کرده‌اند.

اما نکته‌ی مهم برای ما این است که:

درس‌های آتی مهارت یادگیری در متمم، به آموزش طبقه بندی بلوم و استفاده از دستاوردهای او برای برنامه ریزی یادگیری اختصاص یافته است.

[ درس مرتبط: طبقه بندی سه گانه حوزه های یادگیری توسط بلوم ]

برخی از کتابهای بنجامین بلوم

Human Characteristics and School Learning

Taxonomy of Educational Objectives (Cognitive Domain)

Taxonomy of Educational Objectives (Affective Domain)

Mastery Learning: Theory and Practice

برخی کتابهایی که طبقه بندی بلوم را تشریح یا تکمیل کرده‌اند

A Taxonomy of Teaching, Learning, and Assessing

Educational Psychology: A Century of Contributions

Education and Mind in the Knowledge Age

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت یادگیری به شما پیشنهاد می‌کند: