معنی کلمه انتزاعی چیست؟ | تفکر انتزاعی یعنی چه؟
از دوستان متممی انتظار می‌رود پس از مطالعهٔ این درس بتوانند:
- توضیح دهند که معنی کلمهٔ انتزاعی چیست و برای آن مثال بزنند.
- مفهوم تفکر انتزاعی را شرح دهند و بگویند تفاوت تفکر انتزاعی با تفکر ملموس چیست.
- توضیح دهند که چرا برای شناخت مدل ذهنی خود و دیگران مهم است که با تفکر انتزاعی آشنا باشیم.
احتمالاً شما هم چنین جملاتی را شنیده‌اید: «کتابِ … را خواندم. پر از مفاهیم انتزاعی بود و نمی‌شد به سادگی آن را درک کرد.» «سخنرانی … را گوش دادم. بسیار مجرّد و انتزاعی حرف می‌زند. از مسائل امروز ما خیلی فاصله دارد.» «حرف‌های انتزاعی واقعاً خسته‌کننده‌اند.»
کلمات «مجرّد» و «انتزاعی» تقریباً معنای مشابهی دارند و در گفتگوهایی که به ذهن و ذهنیت و استدلال و تحلیل ربط دارند، زیاد به کار می‌روند. بنابراین برای درک بهتر مباحث مدل ذهنی باید این کلمات را بهتر بشناسیم.
ممکن است این درس کمی خسته‌کننده باشد، چون دربارهٔ مفاهیم انتزاعی است! اما اگر کمی با دقت و حوصله آن را بخوانید، تکلیف‌تان تا حد خوبی با این اصطلاح مشخص خواهد شد.
درس را از ریشه‌شناسی کلمهٔ انتزاعی شروع میکنیم و سپس به سراغ معنای تفکر انتزاعی می‌رویم. در پایان هم به این موضوع میپردازیم که چگونه می‌توانیم تفکر انتزاعی را تقویت کنیم.
معنی کلمه انتزاعی چیست؟
دو اصطلاح انتزاعی و مجرّد تقریباً معادل Abstract در زبان انگلیسی هستند. اصطلاح Abstract Thinking هم به تفکر انتزاعی ترجمه می‌شود.
احتمالاً یکی از معانی ابسترکت را می‌شناسید: چکیده. در مقاله‌های دانشگاهی معمولاً یک بخش Abstract وجود دارد که در آن چکیدهٔ مقاله را در چند جمله می‌نویسند. «چکیده» کمی با «خلاصه» فرق دارد. خلاصه شکل کوتاه‌شدهٔ یک متن است. اما چکیده، عصاره و مهم‌ترین نکته‌های آن است.
اما چرا در عربی (و فارسی) از کلمهٔ انتزاع به عنوان معادل Abstract استفاده شده؟ به خاطر این که ریشهٔ انتزاع به «ایجاد فاصله و جدا کردن» بازمی‌گردد. حتی در زبان عربی، به کسی که از خانهٔ خود دور است و به میوه‌ای که از درخت جدا شده «نزیع» می‌گویند.
پیش از این که وارد مثالهای پیچیده شویم، از یک مثال بصری ساده شروع میکنیم.
دو گربه‌ای را که در تصویر زیر آمده با هم مقایسه کنید:
در سمت راست، تصویر یک گربه را با جزئیات فراوان می‌بینید؛ یک گربهٔ کاملاً مشخص. آن‌قدر دقیق که اگر در خیابان گربه‌ای مشاهده کنید، می‌توانید با اطمینان بالا بگویید که آیا همین گربهٔ داخل عکس است یا نه.
در سمت چپ، تصویری بسیار کلی از گربه می‌بینید. شکل و ترکیب اجزای بدن این گربه مشخص است و هر کس آن را ببیند متوجه می‌شود که تصویر یک گربه را دیده است. اما نکتهٔ مهم این است که تصویر سمت چپ، مربوط به یک گربهٔ خاص نیست. بلکه تصویر «همهٔ گربه‌ها» است. در این تصویر، جزئیاتی که کمتر اهمیت داشته حذف شده و فقط ویژگی‌های بنیادی گربه (گوش‌ها، پوزه، شکل بدن و دم) باقی مانده است. پس می‌توان گفت این تصویر صرفاً اصل و عصارهٔ «گربه بودن» را نمایش می‌دهد و نه یک گربهٔ خاص را. به زبانی دیگر می‌توان گفت: گربهٔ سمت چپ از گربهٔ سمت راست انتزاعی‌تر است.
آیا می‌توان گربه را انتزاعی‌تر از این هم تصویر کرد؟ بله. تصویر زیر را ببینید:
چرا تفکر انتزاعی در بحث مدل ذهنی مهم است؟
همان‌طور که در درس تعریف مدل ذهنی هم گفتیم، اساساً صحبت از مدل ذهنی یک انسان یعنی پرداختن به این که در ذهن آن انسان مفاهیم و موضوعات مختلف چگونه و با چه نوع پیوندی به یکدیگر وصل شده‌اند. ما تصویری انتزاعی از جهان اطراف می‌سازیم و در ذهن خود ثبت میکنیم و آن را مدل ذهنی می‌نامیم.
درست است که خاطرات، اتفاقات، مثال‌ها و مصداق‌ها نقش مهمی در شکل‌گیری مدل ذهنی ما دارند. اما در نهایت این عصارهٔ همهٔ اتفاق‌ها و تجربیات است که در قالب تعدادی قاعده در ذهن ما ثبت می‌شود. هر چقدر تفکر انتزاعی را بهتر بفهمیم، در درک مدل ذهنی خود و دیگران هم توانمندتر خواهیم شد. هم‌چنین راحت‌تر می‌توانیم مدل ذهنی خود را اصلاح کرده و بهبود بخشیم.
دسترسی کامل به مجموعه درس‌های مدل ذهنی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژه‌ی متمم علاوه بر دسترسی به درس‌های مدل ذهنی به درس‌های بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
بررسی‌های ما نشان داده که علاقه‌مندان به درس مدل ذهنی معمولاً از بین درس‌های متمم به درس‌های زیر علاقه‌ی بیشتری دارند:
خودشناسی | شخصیت شناسی | روانشناسی پول
تصمیم گیری | حل مسئله | یادگیری | زندگی شاد
تفکر سیستمی | تفکر استراتژیک | تفکر نقادانه
مشاوره مدیریت | کوچینگ | عزت نفس
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
تمرین درس تفکر انتزاعی
دیدیدم که تفکر انتزاعی چیزی از جنس تعمیم است. ما عصارهٔ همهٔ ورودی‌های مغزمان را در قالب مفاهیم انتزاعی ثبت و ضبط میکنیم. هنگام مطالعهٔ درس، چه مثالهای دیگری از تفکر انتزاعی به ذهن‌تان رسید؟ (اگر خودتان می‌خواستید این درس را بنویسید، چه مثال‌هایی را اضافه می‌کردید؟)
آیا نمونه‌هایی در ذهن دارید که فاصله گرفتن از مصداق‌ها و فکر کردن انتزاعی، مخرب و ناکارآمد باشد؟
آیا افرادی را می‌شناسید که از نظر قدرت درک و تحلیل انتزاعی شاخص باشند؟ یا مقاله‌‌ها و نوشته‌هایی در ذهن دارید که به نظرتان قدرت تفکر انتزاعی نویسنده در آنها به چشم بیاید؟
به نظر شما آیا قابلیت تفکر انتزاعی می‌تواند جایی به مانع و دردسر در مسیر تقویت مدل ذهنی ما تبدیل شود؟ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدلهای ذهنی به شما پیشنهاد می‌کند:
- مدل ذهنی و کاربرد مدل ذهنی در مدیریت (نقشه راه درس)
- مدل ذهنی و اهمیت شناخت آن (فایل صوتی)
- تعریف مدل، تئوری و قانون چیست و چه تفاوتی دارند؟
- مدل مفید، نه مدل درست؛ مسئلهی مدل سازی این است
- چه مدلی مفید است؟ (ویژگی‌های یک مدل مفید)
- مصاحبه با مدیر مرکز بیتها و اتمها در MIT
- تعریف مدل ذهنی | مدل ذهنی چیست و الگوهای ذهنی چگونه شکل میگیرند؟
- معنی کلمه انتزاعی چیست؟ | تفکر انتزاعی یعنی چه؟
- فرهنگ علمی | از کتاب عقلانیت و توسعه یافتگی ایران
- رویدادهای اطراف ما، چگونه الگوهای ذهنی و مدل ذهنی ما را میسازند؟
- مفهوم پردازی چیست و چه اهمیتی دارد؟
- مثالی از مفهوم پردازی: انواع درونگرایی
- مثالی از مفهوم پردازی: لوطیگری و درویشی
- درباره گفتمان یا دیسکورس (Discourse)
- خوشه بندی چیست و چه تفاوتی با طبقه بندی دارد؟
- چرخه عمر چیست و چرا باید آن را بشناسیم؟
- چرخه گارتنر (سیکل هایپ تکنولوژی)
- پارادایم چیست ؟ پارادایم شیفت به چه معناست؟
- کریس آرگریس و فاصله بین دانستن و عمل کردن
- تعریف مدل ذهنی در ارتباط با فرایند یادگیری
- کریس آرگریس و مهارت انجام کارهای مهم بیخاصیت
- مدل مارشال مک لوهان برای تحلیل تکنولوژی ها
- نکتهای در تحلیل تکنولوژی | تکنولوژی خنثی نیست
- ویندوز هولوگرافیک و دستگاه هولولنز مایکروسافت و پارادایم جدید
- آیا مدلها به تقویت بینایی شما کمک کردهاند؟
- در پایان درس مدل ذهنی، باید چه چیزهایی را آموخته باشم؟
- روباه یا جوجه تیغی؟ سوالی که بیش از دو هزار سال قدمت دارد
- پروژه پایانی درس مدل ذهنی
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : مریم رئیسی
مصداقهایی از تحلیل انتزاعی :
* مشاوره های روانشناسی. به نظر من بسیاری از روانشناسان، هنگام درمان و مشاوره دادن به افراد، بخش زیادی از صحبتها و تحلیل هاشون از نوع انتزاعی هست.اگر پای صحبتشون بنشینیم می بینیم که بیشتر حرفهاشون شعارها و صحبتهای قشنگ و زیباست که برای همه ی مراجعین هم نسخه ی واحدی رو‌تجویز میکنند، در صورتی که به نظرم لازم هست در این مورد از فضای انتزاعی فاصله گرفت و در جزئیات زندگی و شخصیتی افراد دقیق شد و بر این اساس، مشاوره و راهنماییهای لازم انجام بگیره.
* مشاوران مدیریت و کسب و کار و فروش. به نظرم بسیاری از مشاوران کسب و کار و موفقیت، که هر روز هم مثل قارچ در شبکه های اجتماعی سبز میشن، با صحبتهای شعارگونه و بیان نقل قول از اندیشمندان مختلف، بدون وارد شدن به جزئیات و مثالهای مختلف و کیس اِستادی، نوع دیگری از تحلیل های انتزاعی مخرب هستند.
افراد قدرتمند و شاخص در تحلیل انتزاعی :
* به نظرم یکی از تحلیلهای قوی در حوزه ی انتزاعی، تحلیل رفتار متقابل هست، اریک برن با ارائه ی این تحلیل و دسته بندی حالات افراد به سه نوع کودک، بالغ و والد، و حذف جزئیات، از نظریه پردازان قدرتمند می باشد.
انتزاع کجا می تواند یک دام برای توسعه ی مدل ذهنی باشد :
* یکی از کارهایی که به نظرم مانع توسعه ی مدل ذهنی میشه، جدا کردن و تفکیک رفتار افراد موفق از مدل ذهنیشون هست. گاهی ما زندگی افراد موفق در حوزه های مختلف رو بررسی میکنیم و برای موفق شدن مثل اونها، به تقلید رفتارشون میپردازیم. در صورتی که دقیق شدن در جزئیات نوع تفکر و‌مدل ذهنی این افراد و یادگیری مدل ذهنی ایشان و بررسی اینکه هر رفتاری میوه ی چه نوع مدل ذهنی هست ، به توسعه ی مدل ذهنی خودمون منجر میشه و نه صرفا به تقلید رفتار.