Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
شرایط دریافت هدیه نوروزی متمم: دوره صوتی آموزش هدف‌گذاری (کلیک کنید)


سبک زندگی | تعریف سبک زندگی چیست و مولفه های آن کدامند؟


تعریف سبک زندگی چیست

طی دهه‌های اخیر اصطلاح سبک زندگی (به انگلیسی: Lifestyle) به یکی از اصطلاحات رایج در کتاب‌ها، مقالات، رسانه‌ها و حتی گفتگوهای روزمره تبدیل شده است.

پزشکان از بیماریهای سبک زندگی حرف می‌زنند و برخی از بیماری‌ها – مانند سرطان ریه، سکته و بیماری عروق کرونر – را به سبک زندگی ما نسبت می‌دهند. آن‌ها ما را تشویق می‌کنند که «سبک زندگی سالم» داشته باشیم تا خطر ابتلا به بیماری‌ها – خصوصاً‌ در سن بالاتر – کاهش پیدا کند.

سیاستمداران از سبک زندگی مردم حرف می‌زنند در برخی کشورها که سیاست‌گذاری متمرکزتر است،‌ شکل مطلوبی از سبک زندگی را تعریف می‌کنند و از مردم می‌خواهند که به آن سبک نزدیک شوند. این کلمه در رسانه‌ها هم بسیار به کار می‌رود. مثلاً از مسئولین نقل می‌شود که «سبک زندگی مردم کشور ما ایرانی و اسلامی است.»

جامعه‌شناسان به سبک زندگی در گروه‌های مختلف جامعه می‌پردازند و تغییرات سبک زندگی مردم را در طول زمان بررسی می‌کند.

فعالان بازاریابی و برندینگ هم از سبک زندگی مشتریان و مخاطبان حرف می‌زنند و می‌‌کوشند با تحقیق در مورد سبک زندگی گروه‌های هدف خود، محصولاتی بهتر عرضه کرده و کمپین‌های تبلیغاتی و برنامه‌های ترویجی (پروموشن) بهتری اجرا کنند.

جدای از استفاده‌های تخصصی، این اصطلاح در فضای عمومی جامعه تقریباً برای توصیف هر چیزی به کار می‌رود. توصیف مایکل سوبِل در اوایل دههٔ هشتاد میلادی خواندنی است (+):

لایف استایل از واژگانی است که در زبان انگلیسی به شدت مورد سوء‌استفاده قرار گرفته است.

دانشمندان علوم اجتماعی، روزنامه‌نگاران و مردم کوچه و خیابان از این واژه تقریباً برای توصیف هر چیزی که برایشان جالب است استفاده می‌کنند؛ از مُد و بودیسم تا آشپزی فرانسوی.

به نظر می‌رسد که هر چه بیشتر دربارهٔ این واژه صحبت می‌شود، معنایش بیشتر از دست می‌رود. لایف استایل به واژه‌ای تبدیل شده است که همه‌جور معنایی می‌دهد و در واقع هیچ معنایی نمی‌دهد.

البته توجه به بحث سبک زندگی در میان ایرانیان – حداقل به این شکل و با این اصطلاح – قدمت کمتری دارد. اگر میزان جستجوهای فارسی را به استناد گوگل ترندز مبنا قرار دهیم، به نظر می‌رسد از رونق این اصطلاح بیش از یک دهه نمی‌گذرد (+):

سبک زندگیضمن این‌که بخش بزرگی از این جستجوها هم احتمالاً به دانش‌آموزانی باز می‌گردد که می‌خواهند تکالیف مدرسهٔ خود را انجام دهند (چون در کتاب تفکر هفتم و تفکر دهم به بحث سبک زندگی و مولفه های سبک زندگی پرداخته شده است).

با این وصف، باید بگوییم هنوز این اصطلاح جایگاه خود را در ذهن و زبان ما ایرانیان پیدا نکرده و راه درازی در پیش است تا به جایگاه مناسب خود دست پیدا کند.

تعریف سبک زندگی چیست؟

با وجودی که این روزها همه از سبک زندگی حرف می‌زنند، هنوز روی تعریف سبک زندگی اتفاق‌نظر وجود ندارد. البته نباید چنین انتظاری هم داشته باشیم. روانشناسان، جامعه‌شناسان، بازاریابان، اقتصاددان‌ها، سیاستمداران و سایر متخصصان، این اصطلاح را برای نیازهای متفاوتی به کار می‌برند و طبیعی است هر کدام، تعریف خاص خود را نیز مد نظر داشته باشند و آن را به سبک متفاوتی مفهوم پردازی کنند.

به عنوان مثال وقتی آثار ماکس وبر را به عنوان یک جامعه‌شناس و نوشته‌های آلفرد آدلر را به عنوان یک روانشناس می‌خوانید، می‌بینید که اصطلاح سبک زندگی برای آن‌ها به یک معنا نیست.

آدلر می‌گوید سبک زندگی چیزی است که تا پنج یا شش‌‌سالگی در ذهن انسان نقش می‌بندد؛ تصویری که از خویشتن، خود ایده‌آل و جهان اطراف خود دارد و شیوه‌ای که تصمیم می‌گیرد بر اساس آن، رابطه‌اش را با جهان اطراف تنظیم کند.

اما ماکس وبر بیش از آن‌که نگاه فردی به سبک زندگی داشته باشد، آن را به عنوان ویژگی مشترک گروه‌های اجتماعی می‌بیند.

او می‌گوید وقتی شیوهٔ تصمیم‌گیری گروه‌های مختلف اجتماعی را در مورد «مصرف» بررسی می‌کنید، می‌بینید که در طول زمان، تفاوت‌های ثابت و مشخصی بین این گروه‌ها وجود دارد.

مصرف در ادبیات وبر و جامعه‌شناسان، اصطلاحی بسیار عمومی است و از خرید خوراکی تا نحوهٔ پوشش، حضور یا عدم حضور در مراسم‌های مذهبی و حتی کتابی که می‌خوانید و موزیکی که گوش می‌دهید را شامل می‌شود.

با وجود تعریف‌های متنوعی که از سبک زندگی وجود دارد، ما این اصطلاح را با در نظر گرفتن اولویت‌ها و دغدغه‌های متمم (یعنی مدیریت و توسعه فردی) تعریف می‌کنیم (+/+/+):

تعریف سبک زندگی |‌ مناسب برای مدیریت، بازاریابی،‌ سلامت و توسعه فردی

سبک زندگی، یک شیوهٔ مشخص و قابل‌مشاهده از زیستن است. این شیوهٔ زندگی در کالاهایی که می‌خریم، در خدماتی که استفاده می‌کنیم،‌ در عادت‌های رفتاری ما و سایر مشخصه‌هایی که «قابل مشاهده هستند» ظهور و بروز پیدا می‌کند.

بنابراین می‌توان موارد زیر را چند نمونه از مولفه های سبک زندگی دانست:

آیا از خودرو شخصی استفاده می‌کنیم؟ چه نوع خودرویی سوار می‌شویم؟

چه وسایل، رفتارها و عادت‌هایی را به عنوان نماد خود (و گروه فرهنگی خود) به کار می‌گیریم و نمایش می‌دهیم؟

دکوراسیون خانهٔ خود را چگونه انتخاب می‌کنیم؟

چه آداب و رسومی را انجام می‌دهیم و جدی می‌گیریم؟ (فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، ملی و …)

روتین روزانه ما چیست؟

چقدر لباس می‌خریم؟ چه لباس‌هایی می‌پوشیم؟

موهای خود را چگونه مرتب می‌کنیم؟ چهرهٔ خود را چقدر و چگونه آرایش می‌کنیم؟

جایگاه خانواده و دوستان در رفتارها و تصمیم‌های ما چیست؟

اوقات فراغت خود را چگونه می‌گذرانیم؟ بودجهٔ تفریح ما چگونه صرف می‌شود؟

چقدر پیاده‌روی می‌کنیم؟ چه سهمی از زندگی‌مان به ورزش اختصاص دارد؟

چقدر برای محصولات فرهنگی – از کتاب و موزیک گرفته تا تئاتر و سینما – هزینه می‌کنیم؟

مجدداً به این نکته توجه کنید که سبک زندگی، در ذهن و ذهنیت خلاصه نمی‌شود و باید نمودهای بیرونی داشته باشد. مثلاً در فهرست مولفه های سبک زندگی گفتیم که «جایگاه خانواده در تصمیم‌های ما چیست؟»

این‌که کسی بگوید: «جایگاه خانواده برای من خیلی بالاست» هیچ چیزی را در مورد سبک زندگی‌اش مشخص نمی‌کند. نمودهای بیرونی باید با توضیحاتی شبیه موارد زیر مشخص شود:

  • چقدر از درآمد ماهانه‌ام را برای کمک به خانواده یا هدیه دادن به اعضای خانواده اختصاص می‌دهم؟
  • چند ساعت در هفته یا ماه، برای گفتگو یا دیدار با اعضای خانواده در نظر می‌گیرم؟
  • آیا محل زندگی فعلی‌ام را بر اساس نزدیکی به پدر و مادر انتخاب کرده‌ام؟
  • آیا ازدواج کرده‌ام و خانوادهٔ خود را تشکیل داده‌ام؟
  • آیا به همراه پدر و مادرم زندگی می‌کنم؟

این نوع توضیحات و ده‌ها توضیح مشابه که همگی نمود بیرونی دارند و قابل مشاهده هستند، می‌توانند سبک زندگی ما را توصیف کنند. وگرنه این‌که «من همیشه هنگام خواب به پدرم فکر می‌کنم» نمی‌تواند دادهٔ ارزشمندی برای ارزیابی و تعریف و تشخیص سبک زندگی باشد.

اهمیت سبک زندگی | چرا سبک زندگی مهم شده است؟

دلایل زیادی را می‌توان برای افزایش توجه به سبک زندگی مطرح کرد. اما باز هم با توجه به موضوعات مورد بحث ما در متمم، صرفاً به سه حوزهٔ بازاریابی، سلامت و توسعه فردی اشاره می‌کنیم:

اهمیت سبک زندگی برای بازاریابی

با بررسی کتاب‌ها و مقالات مربوط به بازاریابی می‌‌بینید که مفهوم سبک زندگی حدوداً از دههٔ پنجاه و شصت میلادی مورد توجه بازاریابان قرار گرفته است.

بازاریابان همیشه به بخش بندی بازار علاقه داشته‌اند. آن‌ها دوست داشته‌اند مشتریان را به شیوه‌های مختلف تقسیم کنند و ببینند محصول‌شان برای کدام گروه مناسب است و یا این‌که برای هر گروه از مشتریان چه محصولی می‌توانند طراحی و عرضه کنند.

یکی از رایج‌ترین روش‌های بخش بندی مشتریان، توجه به سن، جنسیت، دهک درآمد و ویژگی‌هایی از این دست بوده است.

اما بعداً به نتیجه رسیدند که این شیوهٔ تقسیم‌بندی، مناسب‌ترین روش نیست. بسیاری از الگوهای مصرف را نمی‌توان به جنسیت ربط داد. ضمن این‌که نقش‌های اجتماعی زنان و مردان طی دهه‌های اخیر به هم نزدیک‌تر شده است. توجه به دهک درآمدی هم لزوماً برای همهٔ کالاها مفید نیست.

این بود که بازاریابان به نتیجه رسیدند بهتر است به سراغ سبک زندگی بروند.

مثلاً برای کسی که کفش ورزشی می‌فروشد، تقسیم‌بندی جامعه بر اساس «سهم ورزش در زندگی» بسیار منطقی‌تر است تا دهک درآمدی یا سطح تحصیلات.

به شکل مشابه، تقسیم‌بندی افراد به «کسانی که در خانه صبحانه می‌خورند» و «کسانی که در محل کار صبحانه می‌خورند» می‌تواند برای یک تولیدکنندهٔ قهوه مهم‌تر از بخش‌بندی مشتری بر اساس محل سکونت باشد.

این نوع نگاه باعث شد که متخصصان مدیریت و بازاریابی از «ویژگی‌های فردی» به سمت «ویژگی‌های رفتاری» بروند.

البته توسعهٔ فناوری اطلاعات، امکان گردآوری ارزان‌تر و دقیق‌تر داده‌ها، توسعه نرم‌افزارهای مدیریت ارتباط با مشتری و گسترش علم داده هم در این تقویت و ترویج این نوع نگاه نقش داشته است.

اهمیت سبک زندگی در حوزهٔ سلامت

طی دهه‌های اخیر، بیماری‌هایی رواج یافت که شکل و ماهیت‌شان با بیماری‌هایی که بشر به شکل سنتی و تاریخی درگیر آن‌ها بود فرق داشت. به نظر می‌رسید که ریشهٔ بسیاری از این بیماری‌ها را می‌توان به الگوی مصرف و عادتهای رفتاری دوران مدرن نسبت داد. مثلاً

  • تحرک انسان امروزی بسیار کمتر از انسان‌های چند قرن یا چند هزارهٔ قبل است
  • انسان امروزی بخش بزرگی از زمان خود را به مشاهدهٔ صفحه نمایش موبایل اختصاص می‌دهد
  • سهم مواد نگهدارنده در رژیم غذایی انسان امروزی بسیار زیاد است
  • غذاهای فراوری شده سهم قابل‌توجهی از سبد خرید انسان‌ها را به خود اختصاص داده‌اند

مشاهدهٔ همین روندها باعث شد که متخصصان سلامت به مفهوم سبک زندگی توجه کنند. از سبک زندگی سالم حرف بزنند و به سراغ اصطلاح بیماریهای سبک زندگی (Lifestyle Diseases) بروند.

اهمیت سبک زندگی در توسعه فردی

جنبش خودیاری در سال‌های اخیر مشتریان و مخاطبان بسیاری داشته است. این باور امروز طرفداران بسیاری پیدا کرده که تغییرات حتی کوچک در رفتارها و عادتها می‌تواند تحول بزرگی در زندگی انسان‌ها رقم بزند.

البته این باور منتقدانی هم دارد. اما به هر حال، نقد منتقدان باعث نشده که کتاب‌هایی مانند اثر مرکب، قدرت عادت و عادتهای اتمی از اقبال گسترده بهره‌مند نشوند.

علاوه بر این رواج ابزارهای تکنولوژی هم باعث شده کتاب‌هایی که مهار کردن استفاده از تکنولوژی را تبلیغ و ترویج می‌کنند (مثلاً مینیمالیسم دیجیتال یا کار عمیق) یا از مدیریت توجه و برنامه ریزی روزانه حرف می‌زنند، مورد استقبال عمومی قرار بگیرند.

بخش بزرگی از حرف‌ها و توصیه‌های مطرح شده ذیل این موضوعات، از جنس سبک زندگی هستند و همین باعث شده که علاقه‌مندان به توسعه فردی برای این مفهوم جایگاه ویژه‌ای قائل شوند و موضوعات مرتبط با سبک زندگی را دنبال کنند.

سبد خرید | نمادی از سبک زندگی

وقتی بخواهید در سطح کلان (مثلاً در سطح سیاستگذاران دولتی یا شرکت‌های بزرگ) سبک زندگی انسان‌ها را بررسی کنید، احتمالاً به بخشی از داده‌های رفتاری آن‌ها دسترسی نخواهید داشت.

مثلاً نمی‌توانید به سادگی بدانید که مردم چقدر برای سلامت خود وقت می‌گذارند یا به چه میزان با دوستان خود حرف می‌زنند.

در چنین شرایطی، محققان، شرکت‌ها و سیاست‌گذاران ترجیح می‌دهند به سراغ سبد خرید مردم بروند. بررسی چیزهایی مثل میزان مصرف مسواک و خمیر دندان یا مبلغ قبض تلفن ثابت و موبایل در سبد خرید مردم می‌تواند با خطای قابل‌تحمل به ما نشان دهد که سبک زندگی آن‌ها چگونه است.

سبک زندگی

بررسی سبد خرید به عنوان نشان‌دهندهٔ سبک زندگی آن‌قدر رایج است که برخی متخصصان بازاریابی ترجیح می‌دهند به جای تمام پیچیدگی‌هایی که روانشناسان و جامعه‌شناسان برای مفهوم سبک زندگی در نظر می‌گیرند، سبک زندگی و سبد خرید را تقریباً یکسان فرض کنند و چنین تعاریفی ارائه دهند (+): «سبک زندگی یعنی بررسی انتخاب‌های انسان‌ها در سبد خرید و مطالعهٔ الگوی مصرف آن‌ها»

البته چنان‌که روبرت دان می‌گوید، این شکل از تعریف سبک زندگی وقتی معنا دارد که دست طبقات مختلف جامعه تا حد خوبی در خرید کردن باز باشد (+). سیگار را به عنوان یک مثال در نظر بگیرید.

امروز سیگار در محدودهٔ قیمت بسیار گسترده‌ای وجود دارد و عرضه می‌شود. در حدی که بعید است افراد سیگاری به خاطر ضعف مالی مصرف سیگار را کنار بگذارند. پس کسی که سیگار را ترک می‌کند یا سیگار در سبد خریدش نیست،‌ مشخصاً «برای سلامت خود و اطرافیان» ارزش قائل است و در مقابل، کسی که سیگار می‌خرد، سلامت را در اولویت قرار نداده است.

چون خریدن یا نخریدن سیگار ربطی به قدرت اقتصادی ندارد، می‌توان آن را به عنوان یکی از شاخص‌های سبک زندگی سالم در نظر گرفت.

تمرین و مشارکت در بحث

با توجه به مثال سیگار که در انتهای درس مطرح شد:

  یک کالا یا خدمت را مثال بزنید که در وضعیت امروز جامعهٔ ما، تا حد قابل قبولی، مستقل از سطح رفاه مادی است و به نوعی می‌تواند منعکس‌کنندهٔ سبک زندگی باشد.

  یک کالا یا خدمت دیگر را مثال بزنید که به نظر شما استفاده یا عدم استفاده از آن هنوز تا حد زیادی تابع شرایط اقتصادی افراد است و نمی‌توان آن را به عنوان شاخصی مناسب برای سنجش سبک زندگی در نظر گرفت.

پیشنهاد عضویت در متمم

دوست عزیز.

شما با عضویت رایگان به عنوان کاربر آزاد متمم (صرفاً با تعیین نام کاربری و کلمه‌ی عبور) می‌توانید به حدود نیمی از چند هزار درس متمم دسترسی داشته باشید.

همچنین در صورت تمایل، با پرداخت هزینه عضویت، به همه‌ی درس‌های متمم دسترسی خواهید داشت. فهرست برخی از درس‌های مختص کاربران ویژه متمم را نیز می‌توانید در اینجا ببینید:

 فهرست درس‌های مختص کاربران ویژه متمم

از میان درس‌هایی که در فهرست بالا آمده است، درس‌های زیر از جمله پرطرفدارترین‌ موضوعات هستند:

دوره MBA  |  مذاکره  |  کوچینگ  |  توسعه فردی

فنون مذاکره  |  تصمیم گیری  |  مشاوره مدیریت

تحلیل رفتار متقابل  |  تسلط کلامی  |  افزایش عزت نفس

چگونه شاد باشیم  |  هوش هیجانی  |  رابطه عاطفی

خودشناسی  |  شخصیت شناسی  |  پرورش کودکان هوشمندتر

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    محمد هاشمی ، امیرحسین زارعیان ، بهرو مرزبان ، آمنه ، mohammad

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری سبک زندگی من به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه سبک زندگی من
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۸۵۱ نظر برای سبک زندگی | تعریف سبک زندگی چیست و مولفه های آن کدامند؟

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .