رشته MBA چیست و چگونه شکل گرفته است؟ | تاریخچه رشته MBA
رشته MBA (مخفف Master of Business Administration) در اواخر قرن نوزدهم میلادی متولد شد. زمانی که کارخانجات، با تکیه بر دستاوردهای انقلاب صنعتی و روش تولید انبوه، حجم فعالیت‌ها و تولیدات خود را افزایش داده بودند و به تدریج متوجه می‌شدند که گلوگاه آنها نه مواد اولیه و نه ماشین‌آلات، بلکه منابع انسانی و دانش مدیریت کسب و کار است. به همین علت، کارخانجات و صاحبان صنایع در پی نیروهای متخصصی بودند که دانش مدیریت را به شکل علمی و اجرایی بدانند.
البته رشته MBA در ابتدا به این نام خوانده نمی‌شد. مدرسه کسب و کار تاک در سال ۱۹۰۰ میلادی مدرک کارشناسی ارشد در تجارت (Master of Science in Commerce) را اعطا کرد که آن را می‌توان به ارشد مدیریت بازرگانی ترجمه کرد؛ عنوانی که پدر رشته MBA فعلی محسوب میشود. حتماً توجه کرده‌اید که هنوز هم در ایران بسیاری از مردم اصطلاح MBA را به جای «ارشد مدیریت کسب و کار» به «مدیریت بازرگانی» ترجمه میکنند و مدیریت بازرگانی را معادل فارسی رشته MBA در نظر می‌گیرند (که در معرفی مدیریت بازرگانی گفته‌ایم این کار چندان اشتباه نیست و معنی کلمه MBA هم تقریباً همین است).
دانشگاه هاروارد اولین دوره MBA خود را در سال ۱۹۰۸ برگزار کرد و بدین‌ترتیب می‌توان گفت نخستین مدرک MBA در سال ۱۹۱۰ صادر شد (+). بعد از آن تا حدود یک دهه استقبال جدی از رشته MBA در کار نبود. از سال ۱۹۳۰ به تدریج مدرسه های کسب و کار به صورت جدی‌تر شکل گرفتند و رشته MBA و به طور کل دوره MBA (مستقل از شکل دانشگاهی یا غیر دانشگاهی آن) در نقاط مختلف آمریکا مطرح شد. اگر چه در ابتدا رشته MBA دانشجویان کمی را پذیرفت و دوره MBA هاروارد با دانشجویان کمی آغاز شد اما سالهای اخیر، هر ساله نزدیک به ۲۰۰۰ نفر در رشته MBA دانشگاه هاروارد فارغ‌التحصیل می‌شوند (+).
چند دهه طول کشید تا رشته بیزینس در اروپا هم مورد توجه قرار گرفت. در سال ۱۹۵۷ نخستین دوره حرفه‌ای برای آموزش تخصصی رشته MBA در Insead فرانسه، شکل گرفته و اجرا شد.
در ایران نیز قبل از انقلاب اسلامی، دانشگاه هاروارد دوره مدیریت MBA را در «شعبه مطالعات مدیریت هاروارد» برگزار می‌نمود که بعد از انقلاب، عملاً با تغییر این مرکز به «دانشگاه امام صادق»، برنامه‌های قبلی متوقف شد (+). در سال ۱۳۷۸ با تاسیس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، به همت دکتر علینقی مشایخی و دوستان ایشان، دوباره رشته MBA به عنوان یک رشته جذاب مدیریتی، مطرح شده و مورد توجه قرار گرفت و اولین گروه دانشجویان کارشناسی ارشد MBA دانشگاه شریف در این دانشکده پذیرفته شدند.
پس از برگزاری دوره MBA دانشگاه شریف رشته MBA در دانشگاه های دیگر ایران نیز رونق بیشتری پیدا کرد و بسیاری از دانشگاه‌ها در این رشته دانشجو جذب کردند.
دکتر علینقی مشایخی – بنیانگذار دانشکده مدیریت دانشگاه صنعتی شریف
رشته MBA در سراسر جهان به شکل‌های مختلف طراحی و اجرا میشود برخی از آنها به شرح زیر است:
دوره دوساله تمام وقت MBA چیست؟
در این شکل از اجرای دوره‌ها، سرفصلهای رشته MBA به عنوان رشته کارشناسی ارشد، طی مدت دو سال به دانشجویان آموخته شده و در پایان مدرک کارشناسی ارشد به آنها اعطا میشود. در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر، برای ورود به رشته MBA در مقطع کارشناسی ارشد، مصاحبه‌های مختلف در نظر گرفته شده و عمدتاً سابقه کار (ترجیحاً مدیریتی) نیز به عنوان یک مزیت در نظر گرفته میشود. حجم محتوای چنین دوره‌ای معمولاً در حدود ۶۰۰ ساعت درسی در نظر گرفته میشود.
دوره MBA نیمه وقت چیست؟
در این شکل از اجرای دوره، دانشجویان در روزهای پایانی هفته یا در عصر روزهای کاری، در کلاسهای خود شرکت میکنند. چنین دوره‌هایی سه سال یا بیشتر طول می‌کشند.
دوره MBA ماژولار
دوره ماژولار، شکل دیگری از دوره MBA است که در آن، ممکن است به تناوب، کلاسهای دو یا سه هفته‌ای تشکیل شده و قسمت‌های بعدی، در فواصل زمانی دیگر اجرا شود. این نوع دوره MBA بیشتر به شکل سازمانی یا در شرایطی که اجرای پیوسته و منظم دوره با توجه به محدودیت سازمان یا دانشجو امکان‌پذیر نیست، به عنوان یک گزینه در نظر گرفته میشود.
دوره مدیریت اجرایی یا EMBA
دوره EMBA (مخفف Executive MBA) که گاهی به آن مدیریت اجرایی هم گفته میشود، به طور خاص برای مدیران در نظر گرفته شده است. معمولاً فرض طراحان دوره های مدیریت اجرایی بر این است که مدیران نمی‌توانند مدت بسیار طولانی را صرف یادگیری و آموزش کنند و انتظار آنها از رشته ام بی ای دوره‌های کاربردی و فشرده‌تر است. یا لااقل انتظار دارند کلاس‌هایشان پس از ساعات کار روزانه یا در روزهای پایانی هفته برگزار شود.
دوره MBA در این شکل معمولاً در طی دو سال یا شاید کمی کوتاه‌تر برگزار میشود. و عرف است که مخاطبان رشته EMBA معمولاً ده سال یا بیشتر سابقه کار داشته باشند.
برای توضیحات بیشتر درباره رشته مدیریت اجرایی و تاریخچه و چارت آن (و تبدیل تدریجی رشته مدیریت اجرایی به رشته مدیریت کسب و کار) می‌توانید مطلبی را که اختصاصاً در این باره نوشته‌ایم بخوانید:
رشته مدیریت اجرایی چیست؟ تفاوت MBA و EMBA
IMD – برگزارکننده دوره MBA در لوزان سوییس
دوره MBA یکساله
دوره MBA یکساله شکل دیگری از دوره‌های MBA است که به دلیل کوتاه و فشرده بودن، به طور خاص مورد استقبال مدیران قرار می‌گیرد. به دلیل نوع مخاطب این دوره‌ها، معمولاً هزینه ثبت نام در این گروه از دوره‌های MBA هم بالا در نظر گرفته میشود.
این نوع در دوره MBA ذر IMD سوییس، Insead فرانسه، آکسفورد و کمبریج و … برگزار میشود. در ایران هم موسسات مختلفی این شکل از دوره‌ها را برگزار میکنند.
دوره مدیریت MBA از راه دور
این نوع دوره‌ها ممکن است به صورت مکاتبه‌ای، آنلاین، آفلاین و به هر شکل دیگری خارج از فضای رسمی آموزش فیزیکی اجرا شوند. امروزه بسیاری از مراکز آموزشی در دنیا این شکل از دوره MBA را نیز در میان پیشنهادهای خود مطرح میکنند.
متمم مجموعه‌ای از درس‌های مدیریتی را با عنوان دوره MBA به صورت آنلاین ارائه می‌کند.
پیشنهاد ما این است که درس‌های دوره MBA را ببینید و تصمیم بگیرید که آیا این درس‌ها می‌توانند نیاز آموزشی شما را برطرف کنند یا نه.
اگر تصمیم گرفتید در MBA متمم ثبت نام کنید، با توجه به اینکه مطالعه‌ی تدریجی دوره MBA با تمرین‌ها و حاشیه‌ها و درس‌های جانبی، حداقل یک سال از وقت شما را خواهد گرفت، پیشنهاد ما این است که یک اعتبار یکساله (یک میلیون تومان) یا دوازده اعتبار یک ماهه (هر ماه ۱۳۰ هزار تومان) خریداری کنید.
طی این یک سال، علاوه بر دوره MBA به سایر درس های متمم (از جمله توسعه فردی) هم دسترسی خواهید داشت.
برای انتخاب و تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر درباره عضویت در متمم می‌توانید نظر و تجربه و پیشنهادهای اعضا و کاربران متمم را بخوانید:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری معرفی رشته MBA به شما پیشنهاد می‌کند:
- رشته MBA چیست و چگونه شکل گرفته است؟ | تاریخچه رشته MBA
- سرفصل های دوره MBA (رشته مدیریت کسب و کار) | آشنایی با دروس MBA
- دروس رشته MBA | گرایش مالی و بازار سرمایه
- دروس رشته MBA | گرایش بازاریابی در مدیریت کسب و کار
- تحلیل کسب و کار بر پایه دادهها | مباحث اصلی در آموزش تحلیلگر کسب و کار چیست؟
- رشته مدیریت بازرگانی | معرفی سرفصلهای مدیریت بازرگانی و مقایسه با رشته MBA
- رشته مدیریت اجرایی (EMBA) | تفاوت MBA و EMBA چیست؟
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : سروش آذرنیا
سلام به همه دوستان
من دانشگاه تهران MBA با گرایش Marketing خواندم و به طرز عجیبی حس می کنم خیلی از مباحثی رو که باید یاد میدادن و یاد می گرفتم بلد نیستم
نمیدونم چرا اما حس کردم که متمم می تونه این کار رو بکنه برای همین تصمیم گرفتم روش وقت بذارم تا حداقل خودم نسبت به مدرکی که گرفتم حس خوبی داشته باشم
البته هدف مهمترم اینه که این دوره رو به صورت عملیاتی جلو ببرم تا هم ازش لذت ببرم هم با پوست و گوشتم مطالب رو درک کنم و هم باهاش به آرزوهام برسم چون باور دارم که با MBA شدنی هستش
(یکی از مهمترین چیزهایی که این رشته بهم یاد داده اینه که لازم نیست زیردست باشی و اینکه خودت به تنهایی می تونی خیلی از ایده هات رو پیاده سازی کنی)
نطفه ی من در خصوص یادگیری کریستالی در همین چند سال اخیر بود البته تا گوش ندادن به این فایل صوتی به این درک نرسیدم که این مسئله برای من تبدیل به بلور می تواند شود. چون از کودکی علاقه ی شدیدی در حوزه ی تکنولوژی داشتم در خصوص راه اندازی کسب و کار و فعالیت در شبکه های اجتماعی زیاد اطلاعات خاصی نداشتم به همین خاطر به همین سبک شروع کردم به جمع آوری اطلاعات مرتبط.
سلام
دو تا نکته به ذهنم میرسه. یکی اینکه ناکارآمدی خیلی از دوره‌های آموزشی، یک موضوع ریشه‌ای‌تر هست و باید عواملش رو در جاهای دیگه جستجو کرد. مثل «مهارت یادگیری» و …
پس به خودی خود مشکل از دوره‌های ام بی ای نیست به نظرم. این مشکلی هست که در آموزش‌های گوناگون در حیطه‌های مختلف، وجود داره.
نکته دوم اینکه به نظرم آموزش کسب و کار یک مفهومی هست که خیلی از ما نیاز بهش داریم و صرفاً یک تخصص خاص (مثل مهندسی عمران) کافی نیست.
با همین دید اگر نگاه کنیم «آمورش کسب و کار» شاید مثل یک رشته دانشگاهی تخصصی نباشه که بگیم هر کسی فقط کافیه یک تخصص داشته باشه و به نظرم از سری مهارت‌های زندگی هستش که خیلی افراد بیشتری بهش نیاز دارند.
به عنوان مثال خانم یا آقایی که مهندسی از دانشگاه داره نمیتونه فکر کنه که از مهارت ارتباط با همسر بی‌نیاز هست چون تخصص‌ش چیز دیگه‌ای هست.
برای کار کردن و موفقیت شغلی هم به نظر میرسه که آشنایی با مفاهیم و مهارت‌های بیزینسی خیلی مهم هستند.
باید خدمت دوستان متممی عزیز عرض کنم که رشته کارشناسی ارشد تجارت(بازرگانی) تفاوتی با MBA ندارد.
در ایران ما یک رشته کسب و کار داریم که به دو عنوان عرضه میشن: بازرگانی و ام بی ای.
در دنیا هم یک رشته کسب و کار داریم و دانشکده مدیریت هم داریم که با عنوان
business school هست.
اما متاسفانه در ایران این مشکلو برطرف نمیکنن که چرا باید از یک رشته دو عنوان داشته باشیم.
اگر به لیست دروس این دو رشته نگاهی کنید متوجه میشید که هر دو رشته محتویات کاملا مشابهی دارند و همچنین رفرنس های مطالعاتی آن ها هم در دانشگاه های ایران یکسان هست و یک شغل هم در انتها دنبال میکنند و یک هدف هم دارن چون هردو به عنوان مدیریت تعریف میشن.
باید حواسمون باشه که مسائلو پیچیده نکنیم چون کسب و کار یعنی کسب و کار و دیگه شاخ و برگ اضافه و اسامی اضافه دادن به آن (هرچند متاسفانه اینطوره) چیزی رو تغیر نمیده.
سلام من میخوام توی کارم خیلی پیشرفت کنم. فارغ التحصیل رشته مدیریت پروژه هستم ولی در حال حاضر شغلم مرتبت با رشتم نیس و دوسدارم ازمون نظام مهندسی بدم و اگر خدا بخواد توی رشته ی خودم فعالیت کنم.ولی حقیقتا راهنمایی میخواستم برای موفقیتم باید چکار کنم.اینجا کسی هست که مهندس ناظر باشه و دفتر مهندسی و یا شرکت مهندسی داشته باشه و بتونه منو راهنمایی کنه؟من هیچ تجربه ی کاری دراین زمینه ندارم و سال دیگه مجاز میشم برای ازمون نظام مهندسی.ممنون میشم کسی تجربیاتش رو در اختیارم بزاره و راهنماییم کنه
سلام به همه دوستان
من دانشگاه تهران MBA با گرایش Marketing خواندم و به طرز عجیبی حس می کنم خیلی از مباحثی رو که باید یاد میدادن و یاد می گرفتم بلد نیستم
نمیدونم چرا اما حس کردم که متمم می تونه این کار رو بکنه برای همین تصمیم گرفتم روش وقت بذارم تا حداقل خودم نسبت به مدرکی که گرفتم حس خوبی داشته باشم
البته هدف مهمترم اینه که این دوره رو به صورت عملیاتی جلو ببرم تا هم ازش لذت ببرم هم با پوست و گوشتم مطالب رو درک کنم و هم باهاش به آرزوهام برسم چون باور دارم که با MBA شدنی هستش
(یکی از مهمترین چیزهایی که این رشته بهم یاد داده اینه که لازم نیست زیردست باشی و اینکه خودت به تنهایی می تونی خیلی از ایده هات رو پیاده سازی کنی)
سلام.
رشته خودم مهندسی عمران ه. اما دو، سه ساله به دنبال ِ خواندن MBA هستم تا در کنار کار ِ مهندسی، بتونم پروژه ها رو مدیریت هم کنم.
مطمئنم این دوره برام کاربردی خواهد بود. و من هم به دنبال ِ کاربردم تا مدرکش.
ممنون بابت زحماتتون.
باسلام
خیلی برام جالب بود
رشته MBA در آمریکا دانشگاه هاروارد در سال۱۹۰۰ و بصورت جدی ۱۹۳۰
در اروپا – فرانسه ۱۹۵۷
و در ایران حدود سال ۲۰۰۰ یعنی ۱۰۰ سال بعد
البته ایکاش با اینکه دیر شروع کردیم ولی محکم شروع میکردیم .به قول دوستمان آقای احسان غلامزاده
کشور ما شده کشوری مدرک گرا . دوره هایی را دیده ام که دانشجو هیچ سابقه شغلی قبلی نداشته، به عبارتی در بعضی از این آموزشگاه ها بعداز گرفتن هر مدرکی بعد از یکی دو سال و اخذ مبالغ هنگفت یک برگه بعنوان مدرک MBA میدهند و جای تاسف دارد. و هر روز بر تعداد این آموزشگاهها اضافه می شود و هیچ آرزو و دعایی برای بهبود و اصلاح این وضع نمی شود کرد.
هدف از گذراندن دوره های MBA رسیدن به نقطه ای است که بتوان حرفی برای گفتن در زمینه مدیریت داشته باشیم و سایت متمم این هدف را برای ما ایجاد کرده است.
با سپاس فراوان از محمدرضای عزیز و سایت معظم متمم.
سلام
من از طریق سایت شما با این مبحث آشنا شدم و به نظرم خیلی جذاب و وسوسه انگیز است.
ممنونم ازتون بخاطر تمام کاراتون
بعد از شنیدن توصیف دوره ی MBA هاروارد در ایران از زبان آقای واثقی در رادیو مذاکره، واقعا یه زلزله ای در من ایجاد شد.
امیدوارم و تلاش می کنم بتونم جلوی شهوت کلامی علوم مدیریتی رو بگیرم تا در زندگی و کار، نهادینه و عملیشون کنم.
ممنون بابت این تاریخچه کوتاه و خواندنی.
اگر اشکال نداشته باشه خبر بدم که :
اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور در خصوص ثبت نام آزمون ورودی متمرکز در دوره‌های مجازی (ویژه شاغلین) و پردیس خودگردان دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در مقطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد ناپیوسته) سال ۱۳۹۳
دوره های کارشناسی ارشد مجازی که شامل MBA هم میشه انگار ثبت نامش از دو روز دیگه شروع میشه. خیلی وسوسه شدم که برم دنبالش :)
سلام.
من مدیریت اجرایی خوانده ام. خیلی از این انتخاب خوشحالم. برایم آشنایی با حوزه های متفاوت مدیریت را به همراه داشت که پیش تر دیدگاهی عمومی نسبت به آنها داشتم.در حین تحصیل و پس از فارغ التحصیلی، با بعضی از این حوزه ها ارتباط بیشتری برقرار کردم.مجموعاً شناخت خوبی از مدیریت به من داد.
پاینده باشید.
سلام من توی یکی از همین موسسات ایرانی که نام بردید MBA آنلاین خوندم…
به نظر من خیلی جنرال و کلی بود توی هیچیک از سرفصلها آنقدر عمیق نمی شوند که دانشجو حرفه ای شود. گویا بیشتر تلاش دارند سرفصلهای بیشتری در این دوره بگنجانند نه مفاهیم عمیق علمی و کاربردی.
ولی برای من که علاقه مند هستم دانستن سرفصلها باعث شروع مطالعه بشتر در زمینه های مورد علاقه ام میشود و در کل برای شخص من مفید واقع شد برای دیگران شاید نه.