Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu


تولید ناخالص داخلی (GDP) و درآمد سرانه (شاخصهای کلان اقتصادی)


اهداف و انتظارات آموزشی متمم در این درس
کد درس: ۳۰۹۰۵

پیش نیاز مطالعه این درس:

از دوستان عزیز متممی انتظار می‌رود پس از مطالعه این درس:

  • بتوانند تولید ناخالص داخلی را تعریف کنند.
  • تفاوت تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص ملی را بدانند.
  • بتوانند درآمد سرانه را تعریف کنند.
  • به خاطر داشته باشند که تولید ناخالص داخلی هم مانند هر شاخص دیگری، کارکردهای مثبت و نیز خطاهای خود را دارد.

از دوستان عزیز متممی، انتظار نمی‌رود که مانند یک اقتصاددان، جزئیات این شاخص و اما و اگر‌ها و بحث‌های مختلف مربوط به آن را بدانند و بشناسند. اما از آنجا که شناخت برخی شاخص‌های کلان اقتصادی، می‌تواند در درس مدیریت استراتژیک به تحلیل استراتژیک محیط اقتصادی کمک کند، دانستن کلیات مربوط به این شاخص، ضروری است.

تعریف تولید ناخالص داخلی

زمانی که از رونق اقتصادی یا رکود اقتصادی صحبت کنیم، قبل از هر چیز، بحث تولید ناخالص داخلی یا Gross Domestic Product مطرح می‌شود.

همچنین وقتی از رشد اقتصادی (Economic Growth) صحبت می‌کنند، عملاً در مورد افزایش (یا کاهش) تولید ناخالص داخلی حرف می‌زنند.

کشورها و بسیاری از صنایع هم، سهم خود را در اقتصاد جهانی و اقتصاد ملی، بر اساس میزان مشارکت در تولید ناخالص داخلی می‌سنجند.

تعریف تولید ناخالص ملی چیست؟

ساده‌ترین شکل تعریف تولید ناخالص داخلی (GDP) به شرح زیر است:

تولید ناخالص داخلی، حاصل جمع ارزش ریالی (یا دلاری) کل کالاها و خدمات نهایی عرضه شده در یک کشور در طول یک بازه‌ی زمانی مشخص (معمولاً یک‌سال)‌ است.

به عبارتی ما وقتی از GDP حرف می‌زنیم، می‌خواهیم بدانیم در طول یک‌سال، چند ریال یا چند تومان یا چند دلار در کل کشور، کالا و خدمت فروخته شده است.

در اینجا باید به واژه‌ی نهایی توجه خاص داشته باشید:

خدمت یا کالای نهایی، چیزی است که برای مصرف نهایی خریده شده و خود در یک خدمت یا محصول دیگر به کار برده نمی‌شود.

GDP-and-final-product

البته، به همان‌ اندازه که رایج است قواعد عربی را با زید و عَمر می‌گویند و فرمول‌های فیزیک را با آلفا و بتا می‌نویسند، ده‌ها سال است که اقتصاددان‌ها برای کالای میانی، آرد را مثال می‌زنند و توضیح می‌دهند که وقتی نان را جزو محصولات نهایی حساب می‌کنید، عملاً قیمت آرد هم یک بار لحاظ شده است.

قاعدتاً در عمل، دولت‌ها برای محاسبه‌ی ارزش افزوده، می‌توانند روش‌های متفاوتی را به کار ببرند که معمولاً هم از همه‌ی آن روش‌ها استفاده می‌کنند تا خطای محاسبات خود را تشخیص دهند.

سه روش اصلی برای محاسبه GDP

اگر مفهوم ارزش افزوده اقتصادی را از درس ارزش آفرینی به خاطر داشته باشید، یک روش خوب برای محاسبه‌ی GDP، این است که ارزش افزوده‌ی همه‌ی کالاها و خدمات را حساب کنیم.

چون در تعریف ارزش افزوده، می‌گوییم که شما چقدر خرج کرده‌اید و مردم چقدر حاضرند برای محصول‌تان پول بدهند و اختلاف این دو، ارزش افزوده است. پس هیچ چیزی دو بار حساب نخواهد شد.

روش دوم، جمع کردن کل هزینه‌های پرداخت شده در کشور و روش سوم، جمع کردن کل درآمدهای ایجاد شده در کشور است. چون قاعدتاً  وقتی من و شما با هم معامله می‌کنیم، درآمد من، هزینه‌ی شما و درآمد شما هزینه‌ی من است. 

چند عدد که خوب است حدود آنها را بدانیم

اگر درس مهندسی اعداد را به خاطر داشته باشید می‌‌دانید که از ما انتظار نمی‌رود جزئیات اعداد و ارقام را حفظ باشیم. اما حداقل خوب است تعداد صفر‌ها را بدانیم.

برای دوستان متممی، شایسته نیست که جایی بگویند تولید ناخالص داخلی ما خیلی زیاد است. نمی‌دانیم ۴۰ میلیارد دلار یا ۴۰۰ میلیارد دلار یا ۴۰۰۰ میلیارد دلار. اما خیلی زیاد است.

GDP ایران در حد چند صد میلیارد دلار است. این عدد در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به اوج خود و نزدیک ۵۹۰ میلیارد رسید و اکنون حول و حوش ۴۰۰ میلیارد دلار نوسان می‌کند.

GDP ترکیه نیز در حد چند صد میلیارد دلار است و در آخرین برآوردها قبل از به هم ریختن شرایط این کشور، حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد دلار بوده است.

کشورهایی مانند آلمان و روسیه، در حد چند هزار میلیارد دلار هستند. GDP روسیه روی حدود ۲ هزار میلیارد و GDP آلمان روی حدود ۴ هزار میلیارد نوسان می‌کند.

GDP آمریکا، در حد چند ده هزار میلیارد است و در حال حاضر حدود ۱۷۰۰۰ میلیارد برآورد می‌شود.

 GDP جهان نیز در سال ۲۰۱۶ حدود ۷۵۰۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

تولید ناخالص ملی

گاهی اوقات اقتصاد‌دان‌ها ترجیح می‌دهند تولید ناخالص ملی یا Gross National Product یا GNP را محاسبه کنند.

GNP بسیار شبیه GDP است، اما در یک موضوع تفاوت دارد که می‌توان آن را با مثال ایران، به سادگی شرح داد.

در محاسبه‌ی GNP ایران، همه‌ چیز مانند GDP محاسبه می‌شود، ولی پولی که ایرانی‌های خارج از کشور در بیرون کشور به دست می‌آورند و به ایران می‌فرستند به GDP اضافه شده و پولی که خارجی‌های مقیم ایران کسب می‌کنند و به کشور خود می‌فرستند از آن کسر می‌شود.

GDP واقعی و GDP اسمی

کافی است به این مسئله فکر کنید که کشور دائماً با تورم مواجه است. پس اگر ما هیچ کار اضافه‌ای نکنیم و ارزش جدید واقعی هم ایجاد نکنیم، به خاطر بالا رفتن قیمت‌ها، GDP اضافه می‌شود.

به این شکل از محاسبه‌ی GDP، تولید ناخالص داخلی اسمی می‌گویند و برای اینکه فریب تورم را نخوریم، پس از تقسیم آن بر نرخ تورم، تولید ناخالص داخلی واقعی را حساب می‌کنند.

آن چیزی که به عنوان رشد اقتصادی می‌شنویم، درصد تغییر GDP امسال به نسبت سال گذشته است.

درآمد سرانه

رایج است که کل GDP کشور را بر تعداد «سر»‌ها و در واقع بر جمعیت تقسیم می‌کنند و درآمد هر رأس انسان یا هر «سر» را به عنوان درآمد سرانه اعلام می‌کنند.

فقط به خاطر داشته باشید که فریب اعداد و ارقامی که در مقایسه‌ی درآمد سرانه‌ی کشورها مطرح می‌شود را نخورید. چون سطح قیمت‌ها و استاندارد زندگی در کشورها تفاوت دارد و بدون دخیل کردن این تفاوت‌ها، نمی‌توان درآمد سرانه را مقایسه کرد.

نقد‌هایی که به GDP وجود دارد و خطاهای آن

قبل از هر چیز، به خاطر داشته باشید که قسمت خاکستری اقتصاد یعنی قسمتی که قانون آن را تایید نمی‌کند و زیرزمینی انجام می‌شود، جزو GDP حساب نمی‌شود.

خوانندگان زیرزمینی را در نظر بگیرید که تمام سال، در زیر زمین عرق می‌ریزند و می‌جنبند، اما پولی که می‌گیرند در GDP لحاظ نمی‌شود. احتمالاً مثال‌های دیگری هم در ذهن دارید.

البته وقتی دولت، حاصل‌جمع درآمد‌ها را و هزینه‌ها را هم حساب می‌کند، به نوعی این بخش به عنوان اختلاف درآمد و هزینه دیده می‌شود. چون کسی پولی داده و اعلام می‌کند که آن پول را داده و کسی نیست که بگوید آن پول را گرفته است.

اگر چه آمار دقیقی در دست نیست، اما منابع مختلف چیزی بین ۱۵ تا ۳۵ درصد اقتصاد جهان را، اقتصاد در سایه یا Shadow Economy می‌دانند که در GDP به صورت دقیق منعکس نمی‌شود.

GDP-and-Environment

نقد دیگری هم که به نوعی به بحث فوق مربوط است، بی‌توجهی به استهلاک دارایی‌های سرمایه‌ای کشور است.

به هر حال، وقتی GDP بالا می‌رود و عرضه‌ی کالا و خدمات افزایش می‌یابد، در جاهای مختلف کشور، منابع و دارایی‌ها و سرمایه‌ها نیز مستهلک می‌شوند که محیط زیست، تنها نمونه‌ای از این منابع است.

البته نمی‌توان این را به عنوان ایراد جدی GDP در نظر گرفت. چون G در GDP از لغت Gross به معنای ناخالص گرفته شده و دقیقاً به همین مسئله اشاره دارد.

اگر استهلاک منابع سرمایه‌ای کشور را محاسبه کرده و از GDP کسر کنیم، خالص تولید ملی یا NNP به دست می‌آید.

محدودیت در دسترسی کامل به این درس

دسترسی کامل به مجموعه درس‌های سیستم های کنترل مدیریت و شاخص‌های مدیریتی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.

  تعداد درس‌ها: ۲۵ عدد

  دانشجویان این درس: ۳۰۵۸ نفر

  تمرین‌های ثبت‌شده: ۵۳۳۴ مورد

البته با فعال کردن اشتراک ویژه به درس‌های بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:

 فهرست درس‌های متمم

البته بررسی‌های آماری ما نشان می‌دهد که علاقه‌مندان به سیستمهای کنترل مدیریتی معمولاً درس‌های زیر را هم دنبال می‌کنند:

  استراتژی | تفکر استراتژیک | مدل ذهنی

  تفکر سیستمی | تصمیم گیری | حل مسئله | مدیریت زمان

  مهارت فروش | مشاوره مدیریت | گزارش نویسی

  دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

تمرین اول: به سهم خودتان، فردا چه می‌توانید بکنید که تولید ناخالص داخلی کشور افزایش پیدا کند.

تمرین دوم: یک صنعت یا محصول یا خدمت را که دوست دارید یا آمارش را می‌توانید برآورد کنید یا می‌توانید جستجو کنید انتخاب کنید و آن را با کل تولید ناخالص داخلی کشور به صورت بسیار تقریبی مقایسه کنید.

تمرین سوم (اینجا ننویسید): به سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنید و در قسمت آمار و داده‌ها، بخشی را که تولید ناخالص داخلی را گزارش می‌دهد، پیدا کنید و کمی در سایت بچرخید و جستجو کنید.

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    علی ، مصطفی شعبانپور ، علی . ، نوید رهسپار ، وحید فیضی

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری آشنایی با سیستم کنترل مدیریت به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه آشنایی با سیستم کنترل مدیریت
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۱۲۳ نظر برای تولید ناخالص داخلی (GDP) و درآمد سرانه (شاخصهای کلان اقتصادی)

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : مریم آزاد

    به طور کلی من به شخصه با حداقل ده دقیقه افزایش ساعت کاری ، استفاده ی بیشتر از وسایل نقلیه عمومی ، خرید بیشتر کالا و محصولات ایرانی و همین طور مصرف کمتر درآب،گاز و صرفه جویی در مصرف برق ...
    می توانم سهمی در افزایش تولید ناخالص داخلی داشته باشم. در واقع با کاهش هزینه های مصرفی به طور مثال برق می توان این مصرف را در بخش های تولیدی بیشتر کرده و سهم تولید را بالاتر برد .

    اثر مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی در ایران در سال 2015 برابر با 29.44 هزار میلیارد تومان ( 2.5 درصد از GDP کل اقتصاد) برآورد شده است. که تخمین زده می شود در سال 2016 این رقم با رشد 6.7 درصدی به حدود 31.4 هزار میلیارد تومان برسد.(+)

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .