Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
دوره آموزشی هدف گذاری (کلیک کنید)


تهاتر چیست؟ | معنی تهاتر در معامله و جایگاه معاملات تهاتری در اقتصاد امروز


تهاتر چیست

حتماً تا کنون کلمهٔ تهاتر را شنیده‌اید. ده‌ها اصطلاح بر پایهٔ تهاتر ساخته شده و در گفتگوهای روزمره و معاملات تجاری و اقتصادی به کار می‌رود: تهاتر ملک، تهاتر کالا با کشورها، تهاتر کالا به کالا، تهاتر گاز، تهاتر نفت با کالا، اقتصاد تهاتری و …

در این درس می‌‌خواهیم دربارهٔ معنی تهاتر حرف بزنیم. اما اجازه دهید پیش از آن‌که وارد جزئیات شویم، به زبان ساده بگوییم تهاتر چیست.

تهاتر چیست؟ | تعریف تهاتر به زبان ساده

فرض کنید یک مقدار قابل‌توجهی لوازم یدکی خودرو وارد کرده‌اید و قصد دارید با سود حاصل از فروش آن‌ها یک خودرو بخرید. در حالی که در جستجوی مشتری مناسب هستید، با فردی آشنا می‌شوید که مغازهٔ فروش لوازم یدکی دارد و اتفاقاً خودرویی هم که از آن استفاده می‌کند، همان چیزی است که شما در پی آن هستید. هنگام گفتگو با او متوجه می‌شوید که قصد دارد خودروی خود را بفروشد. پس به او پیشنهاد می‌کنید که بخشی از بار لوازم یدکی‌تان را به او داده و در مقابل، خودرو را از او بگیرید. آن‌چه در این‌جا اتفاق افتاده «تهاتر» یا «بارتر / Barter» یا «معامله پایاپای» نامیده می‌شود.

مثالهای دیگری هم از تهاتر وجود دارد که حتماً آن‌ها را شنیده‌اید یا شاید تجربه کرده باشید. تهاتر ملک یکی از رایج‌ترین معاملات تهاتری است. وقتی دو نفر به جای خرید و فروش ملک، املاک خود را با یکدیگر مبادله می‌‌کنند، تهاتر انجام شده است.

تهاتر ملک با مصالح ساختمانی هم یکی دیگر از انواع تهاتر است. فردی که پروژهٔ ساختمانی در دست دارد، ممکن است به علل مختلف از جمله کمبود نقدینگی تصمیم بگیرد به جای پرداخت بهای مصالح، یک یا چند واحد از ساختمان خود را به فروشندهٔ مصالح واگذار کند.

در سطح ملی و بین‌المللی هم نمونه‌های متنوعی از تجارت تهاتری وجود دارد. مثلاً ایران در مقاطعی گاز خود را با نفت عراق تهاتر کرده و چون در این شیوه پولی رد و بدل نشده، این کار عملاً مصداق نقض تحریمهای بین‌المللی محسوب نشده است.

تعریف تهاتر (ساده)

هر نوع معامله که در آن دو کالا، خدمت، محصول یا هر نوع مال دیگر مستقیم با یکدیگر مبادله شوند، معامله پایاپای یا تهاتر نامیده می‌شود.

اقتصاددان‌ها هم تهاتر را به همین شکل می‌شناسند. اما ترجیح می‌دهند در شرح معنی barter از اصطلاح «ابزار مبادله / medium of exchange» استفاده کنند. حتماً می‌دانید که رایج‌ترین ابزار مبادله، پول نقد است:

تعریف تهاتر (در علم اقتصاد)

معامله تهاتری یا معامله پایاپای، معامله‌ای است که در آن از ابزار مبادله استفاده نشود.

تاریخچه تهاتر

هنوز کسی ادعا نکرده که توانسته قدمت تهاتر و معاملات تهاتری را مشخص کند. با وجودی که نمی‌دانیم تهاتر از چه زمانی شروع شده، این را می‌دانیم که قدیمی‌ترین نشانه‌های کشف شده از زندگی انسان کهن (از جمله در تمدن بین‌النهرین) نیز از وجود معاملات تهاتری خبر می‌دهند.

گلین دیویس در این باره در کتاب تاریخچه پول خود به نکتهٔ جالبی اشاره می‌کند (+): تاریخ تهاتر به اندازه تاریخ بشر قدمت دارد. وقتی حشرات و حیوانات با یکدیگر تهاتر می‌کنند، قابل‌درک است که انسان‌ها هم در دورترین نقطه‌های تاریخ از معاملات تهاتری استفاده می‌کرده‌اند. در واقع اگر قرار باشد از تهاتر تعجب کنیم، نه به‌خاطر قدمت آن، بلکه به خاطر ماندگاری آن است. این‌که چگونه روشی تا این حد قدیمی، هنوز هم زنده و فعال باقی مانده و به‌کار گرفته می‌شود.

می‌توانیم حرف دیویس را به شکل دیگری هم بیان کنیم:  تاریخچه تهاتر چنان طولانی است که عمر پدیده‌هایی مثل پول و سیستمهای مالی مدرن را می‌توان در حد یک جرقه، کوتاه دانست.

تهاتر چیست

آیا پول اختراع شد تا جایگزین تهاتر شود؟

دسترسی کامل به این مطلب برای اعضای ویژهٔ متمم امکان‌پذیر است.

امروز هر جا بگویید پول آمده که جایگزین معاملات تهاتری شود، انسان‌شناس‌ها بلافاصله به شما یادآوری خواهند کرد که: «نه! این دو هم‌زمان با هم و در کنار یکدیگر وجود داشته‌اند و اقتصاد هیچ جامعه‌ای صرفاً مبتنی بر تهاتر نبوده است.» به‌ نظر می‌رسد اقتصاددان‌ها هم کم‌و‌بیش این حرف را پذیرفته‌اند. از کتابهای سادهٔ عامه‌پسند (مثلاً پول – داستان واقعی یک چیزی الکی) تا کتابهای تخصصی اقتصادی، به این نکته اشاره می‌شود که پول جایگزین تهاتر نشده است (+/+/+).

اما باز هم اقتصاددان‌ها هنگام آموزش مفهوم پول، ترجیح می‌دهند از اقتصاد تهاتری شروع کنند و به اقتصاد پول‌محور برسند. علت هم مشخص است: بهترین شیوه برای درک کارکرد پول این است که با خود فکر کنید: «اگر پول نبود، باید چه می‌کردیم؟ تهاتر.»

آیا هنوز هم معاملات تهاتری انجام می‌شوند؟

با وجودی که تهاتر (بارتر) روشی قدیمی و کهنه به نظر می‌رسد، این روش تهاتر هنوز هم رونق دارد و هیچ‌وقت ارزش و اعتبار آن کم نشده و معامله‌کنندگان به علل متعددی به – از جمله مواردی که در زیر می‌آیند – ممکن است به جای معامله نقدی به سراغ معامله پایاپای یا تهاتری بروند:

◼️  وقتی استفاده از ابزار مبادله دشوار و پرهزینه است. مثلاً وقتی بانک‌ها محدودیت‌هایی برای معاملات و تراکنش‌ها تعریف می‌کنند و یا این‌که دولت‌ها مالیات‌هایی سنگین بر معاملات وضع می‌کنند. به همین علت معمولاً اصطلاح «تهاتر ملک با ملک» یا «تهاتر زمین با آپارتمان» را بیشتر از «تهاتر لباس و پوشاک» می‌شنویم.

◼️  وقتی مشکل تأمین نقدینگی وجود دارد. شاید آشناترین نمونه از این دست، تهاتر در صنعت ساختمان‌سازی باشد. کسانی که در این صنعت فعالیت می‌کنند هر روز اصطلاحاتی مثل تهاتر تیرآهن، تهاتر پکیج، تهاتر پله برقی و آسانسور را می‌شنوند. چون در این صنعت معمولاً پول نقدِ در دسترس بسیار کمتر از پول نقدِ مورد نیاز است و سازندگان بارها مجبور می‌شوند از تهاتر برای تأمین مصالح و تأسیسات ساختمان استفاده کنند.

◼️  فرار مالیاتی هم می‌تواند انگیزهٔ دیگری برای تهاتر باشد.

◼️  وقتی تورم‌ سنگین وجود دارد. در تورم‌های شدید، بسیاری از فروشندگان فکر می‌کنند فروختن اموال می‌تواند خسارت‌بار باشد. چون حتی اگر مدت کوتاهی بین فروش یک دارایی و جایگزین کردن آن با دارایی دیگر فاصله بیفتد، بخشی از ارزش پول از دست می‌رود. حتماً شنیده‌اید که گاهی مردم می‌گویند: «اگر الان خانه‌ام را بفروشم، چند هفته بعد با همین پول همین خانه را به من نمی‌دهند.» در چنین شرایطی تجارت تهاتری رونق پیدا می‌‌کند.

◼️  تحریمهای اقتصادی هم از دیگر عوامل رونق‌دهندهٔ معاملات بارتر هستند. زمانی که دسترسی به سیستمهای مالی بین‌المللی برای کشورها دشوار می‌شود، یکی از نخستین راه‌هایی که تاجران و سیاستمداران انتخاب می‌کنند، معاملات تهاتری است. حتی شرکتهای بزرگ دنیا هم بارها اتاق تهاتر تشکیل داده‌اند و از این ابزار استفاده کرده‌اند:

دسترسی کامل به این مطلب برای اعضای ویژهٔ متمم امکان‌پذیر است.

تمرین و مشارکت در بحث

برخی تحلیل‌گران معتقدند با گسترش تکنولوژی های ارتباطی و اپلیکیشن های موبایل، می‌توان انتظار داشت که حجم معاملات خرده تهاتری مجدداً افزایش یابد. حتی عده‌ای معتقدند که هم‌اکنون هم حجم این معاملات افزایش یافته است. اما چون این نوع معاملات، بخش خاکستری اقتصاد را تشکیل می‌دهند، شیوه‌ای برای سنجش دقیق آنها وجود ندارد.

شما جایگاه تهاتر را در دهه‌های آیندهٔ جهان چگونه می‌بینید؟

از نظر لغوی تهاتر یعنی چه؟

تهاتر واژه‌ای عربی است و در شرح معنی تهاتر چنین می‌گویند که تهاتر کردن یعنی باطل کردن ادعای یکدیگر (+). به عنوان یک مثال برای تهاتر فرض کنید شما مدعی هستید که یک میلیون تومان از دوست خود طلبکارید و وقتی پیش قاضی می‌روید، او هم سندی ارائه کند که نشان دهد یک میلیون تومان از شما می‌خواهد. در این حالت بدهی شما دو نفر با یکدیگر تهاتر شده است. هم‌چنین وقتی دو نفر هم‌زمان یکدیگر را به یک کار متهم کنند، می‌گویند تهاتر کرده‌اند. بر همین مبنا فرهنگستان زبان فارسی آن را معادل واژه پایاپای می‌داند (مثلاً: داد و ستد پایاپای).

آیا خود اعراب هم از تهاتر برای بیان مفهوم «بارتر» استفاده می‌کنند؟

خیر. آن‌ها اصطلاح‌های «تبادل» و «استبدال» را برای «Barter» به‌کار می‌برند و تهاتر برای آن‌ها اصطلاحی حقوقی محسوب می‌شود.

آیا تهاتر با معاوضه تفاوت دارد؟

در گفتگوهای روزمره معمولاً این دو اصطلاح به‌جای یکدیگر به‌کار می‌برند. مثلاً می‌بینیم که دو نفر املاک‌شان را با یکدیگر معاوضه می‌کنند و می‌گویند تهاتر کردیم. اما باید دقت کنید که از نظر حقوقی این دو اصطلاح معنای یکسانی ندارند. در همهٔ انواع تهاتر حتماً باید دو طرف معامله یکسان باشند (الف چیزی را به ب می‌دهد. ب چیز دیگری را به الف می‌دهد). اما در معاوضه لزوماً چنین نیست. پس اگر شما ملک خودتان را به آقای الف واگذار کنید و او خانه‌ای را که به نام همسرش است به شما واگذار کند، معاوضه انجام شده و نه تهاتر.

آیا می‌توان گفت تهاتر یعنی مبادله کالا به کالا؟

بسیاری از مبادله‌های کالا به کالا مصداق تهاتر هستند، اما هر تهاتری از جنس مبادله کالا به کالا نیست؛ چنان‌که خدمات هم می‌توانند موضوع تهاتر باشند.
وقتی یک موسسه‌ی آموزشی به جای پرداخت هزینه‌ی تبلیغ در یک روزنامه یا وب‌سایت، تعدادی از کارکنان آن روزنامه یا وب‌سایت را در سمینار خود ثبت‌نام می‌کند، تهاتر انجام شده، اما مبادله کالا به کالا انجام نشده است. به نظر می‌رسد اگر تأکید داشته باشید از مبادله استفاده کنید، مبادله پایاپای دقیق‌تر از مبادله کالا به کالا باشد.

پیشنهاد عضویت در متمم

شما با عضویت ویژه در متمم، می‌توانید به درس‌ها و آموزش‌های بسیاری از جمله موضوعات زیر دسترسی کامل داشته باشید:

  فهرست درس‌های متمم

موضوعات زیر، برخی از درس‌هایی هستند که در متمم آموزش داده می‌شوند:

  دوره MBA (یادگیری منظم درس‌ها)

  استراتژی | کارآفرینی | مدل کسب و کار | برندسازی

  فنون مذاکره | مهارت ارتباطی | هوش هیجانی |تسلط کلامی

  توسعه فردی | مهارت یادگیری | تصمیم گیری | تفکر سیستمی

  کوچینگ | مشاوره مدیریت | کار تیمی | کاریزما

  عزت نفس | زندگی شاد | خودشناسی | شخصیت شناسی

  مدیریت بازاریابی | دیجیتال مارکتینگ | سئو | ایمیل مارکتینگ

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    سارا پوش نژاد ، مریم ، پوریا ، مریم رئیسی ، میلاد بهراد

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تاریخچه پول و آینده آن به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه تاریخچه پول و آینده آن
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۱۳۳ نظر برای تهاتر چیست؟ | معنی تهاتر در معامله و جایگاه معاملات تهاتری در اقتصاد امروز

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : امین جباری اصل

    معرفی سایت هایی با موضوع تهاتر

    با کمک گوگل، با سایت های زیادی آشنا شدم که مشغول به ارائه خدمات تهاتر بودند( لینک آشنایی با ۳۶ سایت تهاتر )خیلی از اونها تقریبا به یک شکل بودند و تمرکزشون بر مبادله کالاهای مصرفی و عمومی و سرمایه گذاری بود. ۲ تا از این سایت ها توجهم رو خیلی جلب کرد:
    سایت اول: homeexchange
    از طریق این سایت می تونید خونه تون رو با یک خونه دیگه برای مدت مشخص معاوضه کنید. مثلا شما به شیراز میرید و دوست دیگه ای به شهر شما میاد. شما می تونید با صرف هزینه جزئی، از خونه همدیگه استفاده کنید. البته متاسفانه این سایت گزینه ای برای ایران نداره
     
    سایت دوم: sharedearth
    این سایت زمین داران و کشاورزان رو به هم ارتباط میده. کشاورزان و باغچه داران در ملک صاحبان زمین کشت می کنند و در ازای اون درصدی از محصولاتشون رو به صاحبان زمین می دهند.
    تجربه شخصی از تهاتر در ایران:
    در حال حاضر تهاتر در میان سازمان ها دولتی و نیمه دولتی بسیار رواج دارد. به عنوان مثال شهرداری ، هزینه صدور مجوز حفاری و یا صدور پروانه ساختمانی برای شرکت توزیع برق رو با هزینه انشعاب برق درخواستی تهاتر میکنه
    همچنین کارفرماها راغبند با پیمانکارانی وارد معامله شوند که ظرفیت تهاتر دارند. به عنوان مثال حاضرند در ازای کاری که انجام می دهند، به جای دریافت پول نقد، اموالی به شکل ملک و مصالح دریافت کنند.
    برخی از پیمانکاران نیز با پی بردن به این موضوع، از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را می کنند. کاهش نقدینگی در سازمان ها، سبب افزایش تمایل به این شکل از معامله شده است.

  1. mehrdadd گفت: (عضو ویژه)

    درود
    من فکر می کنم با گسترش تکنولوژی های ارتباطی و اپلیکیشن های موبایل از این نگاه که ارتباط میان افراد بیشتر می شود (افراد در سراسر کشور می توانند در کمترین زمان با هم ارتباط بگیرند) هر نوع معامله ای (چه معاملاتی که با پول انجام می شود و چه معاملات تهاتری) بیشتر خواهد شد. اینکه معاملات پولی یا معاملات تهاتری کدام یک می تواند از دیگری سبقت بگیرد نظر قاطعی ندارم و روی هم رفته فکر میکنم به نوع اپلیکیشن ارتباطی بستگی دارد.
    برای نمونه من یک فروشگاه اینترنتی دارم و به افراد در سراسر کشور کالا فروخته ام و تا کنون هیچ پیشنهاد تهاتری نداشتم ولی در برنامه دیوار یک آگهی برای فروش یک تردمیل کارکرده دادم و اولین پیشنهادی که داده شد تهاتر کردن ترمیل کارکرده با یک دوچرخه بود. 
     

  2. روجا محمودی گفت: (عضو ویژه)

    به نظرم مراودات تهاتری جای مراودات پولی را میگیرد.

  3. مهرداد کریم گفت: (عضو ویژه)

    به نظر میرسد با جاری شدن قوانین مالیاتی در سال های آینده ، استفاده از معاملاتی تهاتری راهی برای دور زدن مالیات یا به تعویق انداختن پرداخت آن ، خواهد بود.