Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
دوره آموزشی هدف گذاری (کلیک کنید)


تعریف توجه و انواع توجه | بازه زمانی توجه | توجه پایدار، انتخابی و متناوب


اهداف و انتظارات آموزشی متمم در این درس
کد درس: ۲۵۰۳۰

آیا شما هم شنیده‌اید که این روزها بازهٔ زمانی توجه انسان‌ها از ماهی قرمز هم کمتر شده است؟

«چند دقیقه می‌توانید بدون چک کردن گوشی با دوست‌تان حرف بزنید یا کتاب بخوانید؟» «طولانی‌ترین مطلبی که می‌توانید بی‌وقفه روی گوشی بخوانید چند کلمه است؟» «آخرین باری که توانستید یک فیلم سینمایی را کامل و پیوسته ببینید کی بود؟»

«آیا پیش می‌آید که وقتی دوست‌تان مشغول تعریف یک خاطره است، به او خیره شوید و نشان دهید که حرف‌هایش را گوش می‌دهید، اما سفری ذهنی را به دنیای گذشته و آینده آغاز کنید؟» «چقدر پیش می‌آید که ببینید متنی را که همین الان خوانده‌اید،‌ اصلاً‌ به خاطر ندارید و مجبور شوید دوباره آن بخوانید؟»

چنین سوالاتی به بحث «توجه» و «بازه زمانی توجه» مربوط می‌شوند. در این درس می‌خواهیم کمی دربارهٔ این اصطلاح صحبت کنیم.

بازه زمانی توجه

«بازه زمانی توجه» یا «Attention Span» اصطلاحی است که در سال‌های اخیر آن را بسیار بیشتر از قبل می‌خوانیم و می‌شنویم.

توجه به «توجه» و مفاهیم وابسته به آن در دنیای روانشناسی اتفاق تازه‌ای نیست. حداقل از سال ۱۸۹۰ و زمانی که ویلیام جیمز در کتاب اصول روانشناسی خود توجه را تعریف کرد و فصلی را به آن اختصاص داد، این اصطلاح در متون جدی به کار می‌رفته است (+).

اما علت این که بعد از این همه سال، طی یک دههٔ اخیر مدام از توجه، مدیریت توجه و بازهٔ زمانی توجه صحبت می‌شود چیست؟ همان‌طور که می‌توانید حدس بزنید: گسترش دنیای دیجیتال و شبکه های اجتماعی.

بسیاری از ما احساس می‌کنیم که به اندازهٔ گذشته نمی‌توانیم روی یک موضوع متمرکز شویم و حواس‌مان به سرعت پرت می‌شود. حتی یک کلیپ دو یا سه دقیقه‌ای را هم به زحمت نگاه می‌کنیم و مدام آن را پس‌و‌پیش می‌کنیم شاید در زمان کوتاه‌تری پیام آن را دریافت کنیم.

حتی اگر بخواهیم در حد چند دقیقه هم روی کاری متمرکز شویم،‌ صدای نوتیفیکیشن لپ‌تاپ و موبایل حواس‌مان را پرت می‌کند. این‌ها هم که نباشد، عادت به شبکه‌های اجتماعی بسیاری از ما را وسوسه می‌کند که در میانهٔ کارها اینستاگرام یا توییتر را چک کنیم.

آیا ما دیگر نمی‌توانیم مثل گذشته «توجه» کنیم؟

ظاهراً باور عمومی بر این است که قدرت توجه ما کمتر از گذشته است.

کافی است در یک دورهٔ تولید محتوا شرکت کنید و بخواهید اصول ساختن یک ویدئو را یاد بگیرید. اولین چیزی که به شما خواهند گفت این است که حتی اگر ویدئویی کوتاه در حد یک دقیقه می‌سازید، در چهار یا پنج ثانیهٔ اول به مخاطب بگویید که می‌خواهید چه بگویید. چون اگر در چند ثانیهٔ اول مخاطب را جذب نکنید، او شما را رها خواهد کرد (اصطلاحاً: ویدئوی شما باید Hook یا قلاب داشته باشد).

چه اتفاقی افتاده است؟ تا همین یک یا دو دهه قبل، ما فیلم‌های سه یا چهار ساعتی را هم می‌دیدیم و اکنون به ما می‌گویند کلیپ یک دقیقه‌ای هم طولانی است و اگر قلاب حرف‌های شما در همان چند ثانیهٔ اول مخاطب را درگیر نکند، او را از دست می‌دهید.

از این دست توصیه‌ها و تجربه‌ها فراوانند و چنان که گفتیم، تجربهٔ فردی ما هم تا حدی آن‌ها را تأیید می‌کند.

چنین بحثی را می‌توانیم از دو منظر بررسی کنیم. یکی این که باور عمومی در این زمینه چیست و چگونه شکل گرفته، و دیگری این که نگاه علمی و پژوهش‌های روشمند چه می‌گویند. در ادامه از هر دو زاویه به این موضوع نگاه می‌کنیم.

موج خبری دربارهٔ کاهش بازه زمانی توجه

شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین موج‌های خبری که دربارهٔ کاهش بازهٔ زمانی توجه منتشر شد، به سال ۲۰۱۵ بازمی‌گردد. در آن زمان دپارتمان شناخت مشتری در شعبهٔ کانادای شرکت مایکروسافت گزارشی با عنوان بازه‌های توجه (Attention Spans) منتشر کرد و در آن به کاهش بازه زمانی توجه پرداخت.

یک صفحه از آن گزارش، بیشتر از همهٔ صفحات مورد توجه قرار گرفت:

تعریف توجه - بازه زمانی توجه

زیر این صفحه با فونت ریز نوشته شده بود که منبع این اینفوگرافیک سایتی به نام Statistic brain است. اما نام مایکروسافت در ذهن مخاطبان پررنگ‌تر از نام این سایت بود و این داده‌ها در ذهن خوانندگان به عنوان داده‌های گزارش مایکروسافت ثبت شد و برند مایکروسافت به فراگیر شدن این اعداد کمک کرد.

دسترسی کامل به این مطلب برای اعضای ویژهٔ متمم امکان‌پذیر است.

در این درس می‌کوشیم کمی بیشتر دربارهٔ توجه و بازه زمانی توجه حرف بزنیم و ببینیم تا چه حد باید به خاطر کاهش بازه زمانی توجه نگران باشیم.

تعریف توجه چیست؟

دانشمندان مختلف «توجه» را به شیوه‌های متفاوتی تعریف کرده‌اند. بنابراین به سختی می‌توانید تعریفی پیدا کنید که همهٔ صاحب‌نظران آن را قبول داشته باشند.

دو محقق مطرح در این حوزه، یعنی پیلین و کاستلر، کوشیده‌اند تعریفی ارائه کنند که تا حد امکان با دیدگاه‌های مختلف هم‌خوان باشد. تعریف آن‌ها – با جابه‌جا کردن کلمات – به این شکل است (+):

تعریف توجه

وقتی درگیر فعالیتی با یک هدف مشخص هستیم،
و مغزتان از میان همهٔ اطلاعات در دسترس
پردازش اطلاعاتی را که به آن هدف مربوط هستند در اولویت قرار می‌دهد،
می‌‌گوییم به آن فعالیت (یا هدف آن فعالیت) «توجه کرده‌ایم.»

به عنوان مثال، فرض کنید در حال دیدن فیلم هستید. هم‌زمان با پخش فیلم، دیگران هم با شما حرف می‌زنند. سر و صداهایی هم از اطراف می‌آید. شاید کسی هم جلوی چشم‌تان حرکت کند. گوشهٔ ذهن‌تان هم نگرانی کارهای فردایتان را دارید. اما مغزتان این فیلم را مهم‌تر از هر موضوع دیگر می‌بیند و چیزهایی را که به فیلم مربوط است (صدا، تصویر، داستان و …) پردازش می‌کند. در این حالت می‌توان گفت شما در حال «توجه» به فیلم هستید.

بر همین اساس می‌توان بازهٔ زمانی توجه را هم تعریف کرد:

تعریف بازه زمانی توجه

مدت زمانی که می‌توانیم توجه خود را عامدانه و آگاهانه به فعالیت یا موضوعی که مد نظرمان است معطوف کنیم.

یا به زبان ساده: مدت زمانی که می‌توانیم ذهن خود را روی یک فعالیت مشخص متمرکز کنیم و حواس‌مان به موضوعی دیگر پرت نشود.

هر وقت گفتند «توجه» بپرسید: «توجه به چه؟»

همان‌طور که در تعریف بالا دیدید، توجه وقتی معنا پیدا می‌کند که بگوییم: توجه به چه چیزی.

این جمله که «بازهٔ زمانی توجه انسان X ثانیه است» یا «بازهٔ زمانی توجه انسان طی سال‌های اخیر کمتر (یا بیشتر)‌ شده» مبهم است و می‌تواند غلط باشد. فقط وقتی می‌توان چنین حکم‌هایی صادر کرد که بسیار شفاف بگوییم منظورمان توجه به چه چیزی است. این نمونه‌ها را در نظر بگیرید:

  • بازهٔ زمانی توجه هنگام مطالعهٔ کتاب
  • بازهٔ زمانی توجه هنگام رانندگی در شهر
  • بازهٔ زمانی توجه هنگام رانندگی بین شهری
  • بازهٔ زمانی توجه هنگام حضور در کلاس درس فیزیکی
  • بازهٔ زمانی توجه هنگام حضور در کلاس آنلاین
  • بازهٔ زمانی توجه هنگام تماشای فیلم
  • بازهٔ زمانی توجه هنگام گوش دادن به پادکست

حتی بدون این که مطالعه‌ها و پژوهش‌های علمی را ببینید، به شکل کاملاً شهودی می‌دانید که موارد بالا شبیه هم نیستند. شما ممکن است بتوانید یک ساعت تموم با توجه کامل سرگرم یک فیلم شوید. اما احتمال دارد نتوانید تمرکز خود را حتی به مدت پانزده دقیقه در یک کلاس آنلاین حفظ کنید.

محدودیت در دسترسی کامل به این درس

دسترسی کامل به این درس برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.

با عضویت ویژهٔ متمم علاوه بر دسترسی به این مطلب، به سایر درس‌های مربوط به مدیریت زمان،  نظم شخصی و برنامه ریزی هم دسترسی پیدا می‌کنید. هم‌چنین با فعال کردن اشتراک ویژه به درس‌های بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:

 فهرست درس‌های ویژه متمم

البته بررسی‌های ما نشان داده که علاقه‌مندان به این درس، معمولاً از درس‌های زیر بیشتر از سایر درس‌های متمم استقبال کرده‌اند:

عزت نفس  |  کوچینگ  | زندگی شاد

شخصیت شناسی  |  استعدادیابی  |  خودشناسی

مذاکره  |  روانشناسی پول  |  مدیریت استرس

مسیر شغلی  |  مهارت یادگیری  | هوش هیجانی

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

هم‌چنین فایل صوتی مدیریت توجه در فروشگاه متمم را هم می‌توان مکمل مناسبی برای این بحث در نظر گرفت.

به همین علت گاهی می‌بینیم بازهٔ زمانی توجه را بر اساس «توجه بصری» می‌سنجند. یعنی در پی این هستند که چشم تا چه مدت می‌تواند روی یک سوژه متمرکز بماند (+). گاهی هم بازهٔ زمانی توجه را با تکیه بر «توجه شنیداری» محاسبه می‌کنند (+). محققان دیگر هم روش‌های متفاوت دیگری را به کار می‌گیرند. مثلاً صفحه‌ای را که با صدها حرف الفبا پوشیده شده به فرد نشان می‌دهند و از او می‌خواهند حرف‌های مشخصی را جستجو کند (+).

پس با این حجم از تنوع روش‌ها و تعریف‌ها، این گزارهٔ کلی و مبهم که «بازهٔ زمانی توجه انسان قبل X بوده و الان Y شده» معنا ندارد.

انواع توجه | توجه پایدار، توجه انتخابی، توجه متناوب

علاوه بر این که توجه را از نظر سوژهٔ توجه به شکل‌های مختلف طبقه‌بندی می‌کنند، از نظر فرایند هم می‌توان توجه را دسته‌بندی کرد. یک شکل سادهٔ تقسیم‌بندی به صورت زیر است:

  • توجه پایدار (Sustained Attention)
  • توجه انتخابی (Selective Attention)
  • توجه متناوب (Alternating Attention)
دسترسی کامل به این مطلب برای اعضای ویژهٔ متمم امکان‌پذیر است.

فایل صوتی آموزشی | مدیریت توجه

برای استفاده بهتر از زمان به چه چیزی نیازمندیمدر فروشگاه متمم یک فایل صوتی آموزشی ۲۵۰ دقیقه‌ای با عنوان مدیریت توجه عرضه شده است.

محمدرضا شعبانعلی در این فایل صوتی توضیح می‌دهد که بخشی از مشکل ما در مدیریت زمان این است که نمی‌توانیم توجه و تمرکز خود را به خوبی مدیریت کنیم.

در واقع به جای این‌که تلاش کنیم تمرکز ذهنی خود را افزایش دهیم و از حواس پرتی‌ها فاصله بگیریم، می‌کوشیم با کمتر خوابیدن و تکنیک های مختلف مدیریت زمان، این حواس پرتی و عدم تمرکز را جبران کنیم.

چالش های موازی کاری، مفهوم توجه، تمرین های افزایش توجه و تکنیک های استفاده بهتر از زمان از جمله موضوعاتی هستند که در این فایل صوتی آموزش داده شده‌اند.

اگر استفاده بهتر از زمان برایتان مهم است و آموزش روش های مدیریت زمان برایتان کافی نبوده، ممکن است این فایل برایتان مفید و مناسب باشد.

[ اطلاعات بیشتر… ]

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    سارا احمدی ، مجتبی خنده جام ، مهدی سبزعلی پور ، ، رسول علیان نژاد

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدیریت زمان به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه مدیریت زمان
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۴۴ نظر برای تعریف توجه و انواع توجه | بازه زمانی توجه | توجه پایدار، انتخابی و متناوب

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : سارا حق بین

    سلام به دوستان

    چون جز افرادی هستم که اغلب چند کار را با هم انجام می دهم (muititasking) قطعاً بارها و بارها دچار عدم تمرکز می شوم. اصولاً تنوع گرایی در ذهن و فکر در مقابل تمرکزگرایی است. البته به عقیده من اگر به موضوع و مبحثی علاقه مند باشیم تا حدود زیادی کمتر عاملی می تواند موجب عدم تمرکز شود. چون به علت علاقه، ناخودآگاه در آن موضوع غرق می شویم.

    با این حال طی تجربه شخصی راههایی برای عدم تمرکزم پیدا کرده ام و بکار می برم.

    * در ابتدای هر روز برنامه همان روز را روی کاغذ می نویسم .

    * برای هر برنامه زمان بندی خاص خودش را قرار می دهم و اگر در آن بازه زمانی انجام نشد سراغ کار بعدی می روم و آن را به زمان دیگری موکول می کنم.(نظم و انضباط ذهنی)

    * در حین کار مسائل و افکار مزاحم را روی کاغذ یادداشت می کنم و یا به ذهنم می سپارم که به عنوان مثال در مورد این موضوع امشب فکر می کنم نه الان.

    * هنگام مطالعه و یا انجام کارهای دقیق یادداشت برداری و تکرار در ذهن حتی گاهی به حالت زمزمه دارم تا فکرم بیشتر درگیر مطالب شود.

    * سعی می کنم فعالیت هایم رو خرد کنم و کم کم جلو بروم چون تعدد آنها موجب استرس و عدم تمرکز می شود.

    *بعد از مطالعه مطلبی یا انجام کاری تلاش می کنم در زمانهایی که فکرم درگیر موضوعی نیست و حالت آزاد دارد مرور ذهنی نسبت به آن موضوع داشته باشم تا با تکرار ذهنی، مطالب بهتر به حافظه ام سپرده شوند.

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .